نگاهی به کتاب «در ستایش سیاست»

کتاب «در ستایش سیاست» با پرسش سیاست چیست، آغاز می شود و بدیو در پاسخ، به دیدگاه‌های مهم در حوزه فلسفه سیاست اشاره می‌کند و نظرات ماکیاولی را برمی‌خواند که واقعیت جامانده از سیاست تنها ستیز، رذالت، فساد، دروغ و معانی ملموسی از این دست است. بدیو عقیده دارد آنچه امروز به عنوان سیاست وجود دارد پیوندی وثیق با فلسفه دارد و از همین رو در نقطه مقابل دیدگاه های ماکیاولی قرار دارد. به باور بدیو بر خلاف دوران زیست ماکیاولی، امروزه سیاست در ارتباطی سازنده با مفهوم عدالت قرار دارد. این فیلسوف می‌گوید به واسطه همین اختلاط عدالت با اندیشه‌های سیاست است که دیگر نمی‌توان سیاست را به مثابه فتح قدرت دانست.

لانسلن به یکی از چالش‌های دموکراسی اشاره می‌کند، اینکه بر خلاف خواست توده مردم، همواره حقوق اصلی مردم پشت نام‌های بزرگ پنهان می‌ماند و به محض قدرت گرفتن «مشتی اسم خاص»، مردم ناپدید می‌شوند. لانسلن می‌پرسد: «ما به چه معنایی هنوز در دموکراسی زندگی می‌کنیم؟»

بدیو نیز در پاسخ به شکل‌های ابتدایی از تعریف دموکراسی می‌پردازد؛ زمانی که این مفهوم نه به منزله سیمایی واقعی از زندگی جمعی که به مثابه شکلی از دولت، شناخته می‌َشود. او به دیدگاه‌های افلاطون و لنین اشاره می‌کند و در نهایت به این نکته می‌پردازد که خصیصه چنین شکلی از دولت، نمایندگی است. با این حال همواره این پرسش که چه کسی نماینده واقعی مردم است وجود دارد. بدیو می‌گوید رییس یک شرکت چندملیتی را در نظر بگیرید که بدون خواست توده مردم انتخاب می‌شود و تنها به نفع سرمایه‌گذارانش اقدام می‌کند اما در نظر حکومت‌های ما از هر تجمع مردمی، قدرتمندتر است.

بدیو به مفهوم دولت‌زدگی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر دولت‌زده باشیم فورا می‌گوییم: سیاست به منزله فتح دولت است چون بدون تسلط بر دولت کاری نمی‌توان کرد، قدرتی در دست نیست. ولی این درست نیست. سیاست، به عنوان مثال، شامل این عنصر بنیادین می‌شود که نگرش ما در باب آینده بشر یا لااقل اجتماعی که بدان تعلق داریم چیست.» بدیو جلوتر در پاسخی دیگر، سیاست را به معنای پیاده‌سازی این باور می‌داند که آنچه مشترک است، یعنی خیر همگان، باید عملا در دستان عموم باشد.

بدیو در جایی دیگر در این گفتگو به پیوند ضروری روشنفکران با آحاد جامعه می‌پردازد. او اینطور می‌گوید: «یکی از ویژگی‌های بارز سیاست انقلابی در تمام دوره‌های تحول آن، پیوند ثمربخش، پذیرفته‌شده، تعهدآفرین، میان روشنفکرها و کسر کم‌و‌بیش گسترده‌ای از توده‌های مردمی بوده است.»

لانسلن در پایان گفتگو مسئله خاطرات تاریخی و تصاویر سخت و خونین در مورد کمونیسم تاریخی را مطرح می‌کند و با این حال از بدیو می‌پرسد که «امروز این تجربه را به چه شکل دیگری می‌توان مطرح کرد؟» بدیو نیز می‌گوید: «کمونیسم آنی نیست که برخی مواقع از مارکس شنیده می‌َشود. کمونیسم زاده‌ی پایان تاخت‌و‌تاز سرمایه‌داری در زمانی کوتاه در بلندای تاریخ نیست. کمونیسم، در واقع، شمایی از وجود بشر در نمایی کلی است. گسستی است با وضعی از امور که هزاران سال است برپاست: جوامع ناعادلانه با گروهی مسلط به دلیل مالکیت خصوصی و به پشتوانه دولت.»

کتاب «در ستایش سیاست»، گفتگویی میان اد لانسلن و آلن بدیو است که توسط مجید وحید ترجمه شده و نشر مرکز آن را در 90 صفحه منتشر کرده است.

منبع: ایبنا