کتاب «تعامل با زندانی و اسیر بر اساس آموزه های قرآن و اهل بیت» منتشر شد

کتاب «تعامل با زندانی و اسیر بر اساس آموزه های قرآن و اهل بیت (ع)» اثر سیدعلی هاشمی نشلجی است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ۶۹ صفحه تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه به چاپ رسید. پژوهشکده مذکور تلاش کرده است با پژوهشگران فرهیخته و بهره گیری از آموزه های نورانی قرآن و اهل بیت (ع) و تدوین فرهنگنامه سبک زندگی، کاربردی ترین اطلاعات موضوعات مرتبط با حوزه‌های گوناگون فردی، خانوادگی، اجتماعی و محیط زیست را در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.

در میان مدخل های این فرهنگ‌نامه، بعضی از موضوعات از ویژگی های خاص فرهنگی برخوردار است و عموم افراد جامعه به صورت گسترده با آن سروکار دارند. از این رو، به منظور ارتقا و تقویت سبک زندگی اسلامی، شایسته است آموزه‌های دینی مربوط به این گونه موضوعات علاوه بر ارائه در فرهنگنامه، به صورت کتابچه های مستقل نیز در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد.

اثر حاضر تلاش دارد به تعامل با زندانی و اسیر در آموزه های قرآن و اهل بیت (ع) بپردازد. در این کتاب، پس از مفهوم شناسی سبک زندگی اسلامی و مبانی و گستره سبک زندگی، ضمن بیان پیشینه وجود زندان در اسلام، به فلسفه زندان و انواع زندان پرداخته شده است.سپس، راهکارهای پیش بینی شده در اسلام برای کاهش زندانی تشریح شده و وظایف رفتاری در برخورد با زندانی (رسیدگی به بهداشت زندان و زندانی، خروج موقت از زندان، مرخصی رفتن زندانی، ملاقات با زندانی، تعجیل در محاکمه یا اجرای کیفر زندانی، ارتباط همسر زندانی با او، دادن نفقه و تغذیه زندانی، ایجاد کار در زندان، فراهم کردن زمینه ورزش در زندان، مداوای زندانی و…) تبیین شده است.

در ادامه، احکام زندانی بیان شده و شیوه برخورد با خانواده زندانی و همچنین تأدیب و سخت‌گیری در زندان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به عفو و بخشش زندانی نیز اشاره شده است. از جمله دیگر مباحث این اثر، تعامل با اسیر است که پس از اشاره به معنای اسیر تغذیه اسیر و مدارا با وی مورد پژوهش واقع شده و در برخورد نیکو با اسیر نیز تاکید شده است؛ سپس به مباحثی هم از مداوای اسیر، ارشاد و هدایت اسیر، دلجویی از اسیر، احترام به اسیران از بزرگان قوم، پرهیز از کشتن اسیر و آزادسازی اسیر پرداخته شده است.

در بخشی از اثر می‌خوانیم: «راه‌های پیش‌بینی شده در اسلام برای کاهش زندانی: در آسیب‌ها و بزهکاری‌های اجتماعی، پیشگیری مهم تر از مجازات بزهکاران است؛ زیرا هزینه‌های پیشگیری بسیار کمتر از مقابله با مجرمان و کیفر آنان است. در دین اسلام به موضوع پیشگیری توجه شده و راهکارهایی برای آن بیان شده است: الف) تربیت صحیح: در دین اسلام پیش از هر چیز با وضع احکام عبادی و اخلاقی به تربیت انسان‌ها پرداخته شده است تا سرچشمه بزهکاری اجتماعی در جامعه وجود نداشته باشد. یکی از احکامی که اگر به درستی در جامعه تحقق یابد، از فحشا و منکر در جامعه پیشگیری می‌کند، برپایی نماز است. قرآن درباره نماز می‌فرماید: نماز را برپا دار؛ زیرا نماز از گناهان بزرگ و آنچه در شرع و عقل ناپسند است، باز می‌دارد. ب) برطرف کردن زمینه‌های بزه در جامعه: در آموزه‌های اسلامی به اصلاح محیط فردی و اجتماعی توجه شده است. بر این اساس حکومت اسلامی موظف است با وسایل و زمینه‌های به ذهن در جامعه برخورد کند و در صدد ریشه‌کن کردن آنها برآید؛ مانند نابرابری‌های اجتماعی، قمارخانه‌ها، مشروبات الکلی و زمینه‌های تحریک شهوات جنسی. ج) توجه به وجوه گواهان در هر حال: قرآن کریم هر یک از آحاد جامعه را به این حقیقت توجه می‌دهد که در هر جایی باشند – حتی در خلوت‌خانه‌ها – ناظران و شاهدانی دارند که در جهان آخرت تمام کردار آنان را گواهی خواهند داد. د) توجه به پاداش و کیفر اخروی: خدای متعال به نیکوکاران نوید پاداش در جهان آخرت می‌دهد و بزهکاران را به عذاب اخروی تهدید می‌کند. ه) وضع مجازات: اسلام پس از ارائه راهکارهای پنج‌گانه، برای کسانی که به آن راهکارها توجه نمی‌کنند و در جامعه دست به بزه می زنند، مجازات‌های وضع کرده است؛ از قبیل حدود، دیات، تعزیرات و محرومیت از برخی حقوق اجتماعی و قرار دادن قانون اعدام برای کسانی که از هیچ راهی، اصلاح شدنی نیستند. و) منع حبس بی دلیل: هیچکس را نمی توان بی دلیل و بدون جرم بدون اینکه جرم او اثبات شده باشد، زندانی کرد. امام صادق (ع) فرمود: پیامبر اکرم (ص) متهم به قتل را تا شش روز زندانی می‌کرد. اگر خویشان مقتول دلیل و مدرکی می‌آوردند، زندانی را نگه می‌داشت؛ وگرنه او را آزاد می‌کرد. امیر مؤمنان (ع) می‌فرماید: «به صرف اتهام نمی‌توان کسی را زندانی کرد، مگر متهم به قتل را». چون اتهام قتل امر مهمی است و ممکن است اثبات آن طول بکشد. ز) ممنوعیت از حبس پس از اجرای حد: کسی که جرمی را مرتکب شد و طبق دستور قاضی کیفر شد، پس از اتهام کیفر نباید او را حبس کرد امیر مؤمنان (ع) می‌فرماید: «حبس محکوم پس از اجرای حد ستم است». ح) منع حبس پس از شناسایی حق: هنگامی که شخصی به جرمی متهم بود، پس از مشخص شدن حق نباید او را حبس کرد؛ چون پس از آن، زمان اجرا شدن حق است، نه حبس. امیر مؤمنان (ع) می‌فرماید: حبس متهم پس از شناسایی حق ظلم است».

منبع: ایبنا