برای تعطیلی عید غدیر در عراق چه امتیازی به غیرشیعیان داده شد؟
میثم ایرانی(میثم حاتم) استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل عراق، در یادداشتی به تحلیل زمینه‌های سیاسی و طائفه‌ای در قانون‌گذاری پارلمان عراق پرداخته تا نشان دهد به‌رغم پشت‌صحنه‌های حمایتی و تأکیدی شخصیت‌ها و جایگاه‌هایی مانند مرجعیت، بدون بده‌بستان با احزاب قومی و مذهبی نمی‌توان قانونی مانند تعطیلی روز عید غدیر را تصویب کرد.
پارلمان عراق روز چهارشنبه دوم خرداد 1403 قانون تعطیلی‌های رسمی کشور را تصویب کرد که بر آن اساس، جمعه و شنبه هر هفته، یکم محرم الحرام (آغاز سال هجری)، دهم محرم الحرام (روز عاشورا) و دوازدهم ربیع الاول ولادت پیامبر اعظم(ص)، یکم الی سوم شوال به مناسبت عید فطر، دهم الی سیزدهم ذی الحجه به مناسبت عید قربان و هجدهم ذی الحجه به مناسبت روز عید غدیر تعطیل رسمی است. افزون بر این، عراق یکم ژانویه آغاز سال نو میلادی، ششم ژانویه، سالروز تاسیس ارتش، بیست و یکم مارس عید نوروز و یکم ماه مه روز جهانی کارگر را نیز تعطیل رسمی اعلام کرده است.
عراق، کشوری با اکثریت شیعه، چیزی حدود 65 درصد. صدها سال، شیعیان این کشور تحت حاکمیت دولتهای غیر شیعه بودند. برخی از این دولتها مردم عراق را از ساده‌ترین حقوقشان، یعنی اجرای مراسمهای مذهبی هم محروم کرده بودند. در زمان حزب بعث برگزاری هیئتهای مذهبی در مناسبتهایی مانند عاشورا و اربعین حسینی حکم اعدام رو در پی داشت.
بعد از سال 2003 شیعیان توانستند تا حدودی نفس راحتی بکشند. سیاستمدارانشان با در دست داشتن ده‌ها کرسی پارلمان و برخی از وزارتخانه‌ها، افزون بر منصب نخست‌وزیری قدم‌های مثبتی را برای این قشر مظلوم برداشتند.
علی‌رغم این مسئله، باز برای به دست آوردن هر حقی از حقوق شیعیان می‌بایست سایر مذاهب و اقوام را نیز متقاعد کرد و این کار ساده‌ای به شمار نمی‌رود؛ چرا که در برخی موارد برای به دست آوردن حقی از حقوق، می‌بایست مابه‌ازا (بخوانید باج) به طرف مقابل پرداخت کرد. مطمئناً این مابه‌ازا، حتماً مالی نیست. بلکه می‌تواند به صورت یک مصوبه یا یک رأی یا یک کرسی جلوه‌گر شود. این ماجرا برای تعطیلی عید غدیر هم صادق بوده و علی‌رغم گذشت 21 سال، شیعیان نتواسته بودند قانونی را مبنی بر تعطیلی عید غدیر تصویب کنند.
تعطیلات عراق بر سه بخش است: بخش اول تعطیلات هفتگی که شامل جمعه و شنبه است. دوم تعطیلات ملی، شامل روز کارگر، آغاز سال‌های قمری، شمسی و میلادی، روز ارتش، و سالروز جنایت حلبچه. بخش سوم تعطیلات دینی_مذهبی: عید فطر، عید قربان، عاشورا و روز میلاد پیامبر (به روایت اهل سنت، یعنی 12 ربیع الاول).
اما عید غدیر که از مهم‌ترین اعیاد شیعیان به شمار می‌رفت تا همین چند هفته گذشته فقط در شهرهای نجف و کربلا تعطیل بود. آن هم بر اساس مصوبه شورای شهر، و به دلیل ازدحام حاصل از زائران شهرهای دور و نزدیک.
ولی بعد از تلاش‌های احزاب اسلامگرای شیعی و با توصیه‌های مؤکد مرجعیت و بعد از جلسات متعدد با احزاب سکولار و غیر شیعی، بالاخره پارلمان عراق در دوم خرداد 1403 مصوبه‌ای مبنی بر تعطیلی رسمی عید غدیر به تصویب رساند.
چنین مصوبه‌ای بر اساس تعدد احزاب عراق و انواع حواشی موجود در وضع سیاسی یک پیروزی حقیقی برای شیعیان به شمار می‌رود. گرچه هنوز مشخص نشده که در قبال این به دست آوردن، احزاب شیعی قرار است چه چیزی را از دست بدهند یا چه چیزی را به دیگر احزاب بپردازند. البته شاید این تعطیلی، خود باجی بوده که دیگران به شیعیان در قبال چیزی که قبلاً گرفته شده پرداخت کرده‌اند. گرچه بر اساس سوابق تاریخی معمولاً این شیعیان هستند که بر به دست آوردن حقوقشان مجبورند کوتاه بیایند و باج بپردازند.
فهرست تعطیلات (که در بالا ذکر شد) هم حاکی از این مسئله دارد. برای مثال، کردها، 20 درصد جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند، ولی دو مناسبت مخصوص آنهاست، اول سالروز فاجعه حلبچه، دوم تعطیلی نوروز. ولی شیعیان فقط تعطیلی عاشورا را داشتند. هیچ تعطیلی سیاسی برای شیعیان ثبت نشده. در حالی که از لحاظ منطقی سالروز انتفاضه صفر، انتفاضه شعبانیه، شهادت شهید صدر، و ده‌ها اتفاق دیگر نیز مستحق تعطیلی رسمی به شمار می‌رفت.
ولی آنچه واضح است، برخی بیانیه‌هایی است که از سمت برخی اقلیت‌ها صادر شده است؛ بیانیه‌هایی که حاکی از مطالبات آنان برای اعلام تعطیلی و به رسمیت شناختن مناسبتهای دینی آنها در قبال عید غدیر است.
* میثم ایرانی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب
پیشنهاد سردبیر: عید غار؛ واکنشی در برابر عید غدیر
