قم و همایش مبارزه با تکفیری‌ها؛ بایدها و نبایدها

قرار است آغاز این هفته در قم و تحت رعایت مرجعیت سمیناری با نام خطر جریان‌های تکفیری برگزار شود. کار مهم و بزرگی است. جریان‌های تکفیری و تندرو در دنیای اسلام عامل تهاجم به دین و انتقام غرب از اسلام شده‌اند و به این بهانه کمر به نابودی آبرو و هویت صلح‌طلب و انسان‌دوستانه دین نبی رحمت بسته‌اند. به این دلیل هر حرکتی که بتواند صف اسلام واقعی را از این جریانات افراطی جدا کند، گام مهم و قابل تقدیری است. این سمینار در قم به دلایلی بسیار پر اهمیت می‌تواند باشد:
الف) این مراسم به نام مرجعیت است. تاکنون وادی مقابله یا حمایت از تفکر افراطی مذهبی، با حکومت‌ها بود. اولین بار است که این مسئله مورد توجه رهبران دینی قرار می‌گیرد. الازهر هم در کمتر از بیست روز آینده سمیناری با همین عنوان دارد. فعال شدن قم و الازهر برای جامعه اسلامی بشارت بزرگی است. در این مسائل اگر حوزه‌های دینی که منبع الهام‌بخش نیروهای عقیدتی هستند، مقابله جدی با این رفتارها داشته باشند، راه بر افراطیون بسته می‌شود و حداقل نتیجه‌اش این است که نیروهای متدین و مؤمن مخلص جذب این گروه‌ها نمی‌شوند. تنها نگرانی این است که این سمینارها به جای آنکه محل مقابله با افراط‌گری باشد، تبدیل به مرکر طرح اختلافات مذهبی شود. شیعه، سنی را و سنی، شیعه را متهم کند که پشت این جریانات افراطی هستند و خود این جلسات عامل افراطی‌گری جدید شود. مسئولان این سمینارها باید به این نکته مهم توجه نمایند که در این مصاف اساس اسلام با رفتار خشونت‌آمیز تکفیری‌ها مورد هجوم قرار گرفته است. اگر این بلیه بزرگ قدرتمند از سر جهان اسلام برداشته شود و سمعه اسلام در افکار عمومی جهان کمتر آسیب ببیند، بعداً فرصت کافی برای بحث عقیدتی و مذهبی خواهد بود. اگر سمینار قم یا سمینار الازهر به متهم کردن شیعه یا سنی بگذرد و در آن به صورت قاطع اعلام نشود که اسلام از این رفتارها بری است، خود این سمینارها می‌تواند خوراک اسلام‌ستیزی غربی‌ها باشد.
ب) نمی‌توان انکار کرد که افراطیون در میان تمام گروه‌های مذهبی وجود دارند، از جمله افراطیون شیعه و سنی. در این میان رهبران مذهبی‌ای هم پیدا می‌شوند که از این اعتقادات بهر‌ه‌های سیاسی و اقتصادی می‌برند و برای بقای خود به آن آتش دامن می‌زنند. اینها به هیچ حکومت یا مرجعیت مسئولی مرتبط نیستند و انصافاً حکومت‌هایی مثل عربستان و ایران یا مراجع دینی مثل الازهر و قم و نجف با این جریانات مبارزه کرده‌اند. باید بپذیریم انکار افراطیون تنها سر در برف کردن و غفلت از خطرات ناشی از این حضور است. از طرفی باید بدانیم که مهار مطلق یا انکار این افراطیون نه برای جوامع شیعه میسر است و نه برای جوامع سنی‌مذهب. تمسک شیعه به افراطیون سنی یا تمسک سنیان به گفتار افراطیون شیعه تنها برای بهانه‌جویی و فرار کردن از مهار شدن افراطی‌گری مفید است. افراطیون هستند و در هردومذهب به هم کمک می‌کنند تا ندای اسلام اصیل کم‌رنگ شود. راه اصلی این است که مرجعیات و حکومت‌های اسلامی ضمن محکوم کردن و مخالفت با این گروه‌ها و جداسازی شیوه و منش خود از این نوع جریانات، صف خود را از آنان جدا کنند؛ کاری که از سمینارهای قم و الازهر انتظارش می‌رود تا دنیا بداند بدنه اصلی مرجعیت دینی شیعه و سنی این رفتارها را جزئی از اسلام نمی‌شناسد.
ج) آخرین نکته اینکه باید توجه داشت که یکی از ریشه‌های فراگیر شدن این ابتلا وجود ارتباطات سهل و گسترده است. دنیایی است که همه صداها بلند شده است و صدایی نمی‌تواند مخفی بماند. صدای افراطیون مذهبی نیز بلند است. جوامع اسلامی نیز در طول دهه‌ها مورد تحقیر غرب بوده‌اند و به‌خصوص در مسئله فلسطین، اسرائیلی‌ها ستم‌های فاحشی بر مسلمانان وارد کرده‌اند و مردم مسلمان هم در سایه بسیاری از حکومت‌های وابسته نتوانسته‌اند حقوق اولیه خود را فریاد کنند. به این دلیل صدای افراطیون پژواک پیدا می‌کند. رهبران شیعه و سنی برای کم کردن جاذبه افراطیون باید از این فضای رسانه‌ای بهره ببرند و ستم‌های پیرامونی به خصوص رفتارهای حکومت غاصب فلسطین را مطرح کنند تا صدایشان شنیده شود و مخاطبان صادق جریانات افراطی را جذب کنند و در عین حال راه را برای افراطیون و تکفیری‌ها که در جوامع سنی و شیعه رخنه کرده‌اند سد کنند.
برای دست‌اندرکاران این همایش آرزوی توفیق دارم!