دانشگاه‌هایی دینی با برند مراجع عظام و حضرات آیات
از میان مطالب روزنامه های فرهیختگان و همدلی، این عناوین اقتباسی را برای مروری کوتاه برگزیده ایم: «محمد بن نایف و محمد بن سلمان بانیان جنگی که حتی مقرن بن عبدالعزیز با آن موافق نیست»، «تاسیس دانشگاه؛ رسم معهود قاضی‌القضات/ رهایی دانشگاه عدالت از پیچ‌وتاب‌های قانونی»، «دین متصلب چندان قابل دفاع نیست»، «در آن هشت سال، هتک حرمت و بداخلاقی به عنوان ارزش ترویج شد/خوشحالم که پس از هشت سال رکود فکری و علمی، جامعه جان دوباره ای گرفت» و «افکار عمومی دنیا و جهان اسلام برای حوثی ها مهم است»
روزنامه فرهیختگان تیتر یک خود را به سخنگوی دولت و عبارت« قانون‌شکنان حادثه شیراز معرفی می‌شوند» اختصاص داده و در صفحه ۲ نیز عنوان «خشک‌مقدس‌ها ازشخص هاشمی کینه دارند» را از آیت الله رحمت، جانشین رئیس دفتر امام(ره) منعکس ساخته است.
همچنین در صفحه ۴، یادداشت «شکل‌بندی رفتار جدید عربستان در حمله به یمن» به قلم کامران کرمی، پژوهشگر خلیج‌فارس منتشر شده که در بخشی از آن آمده است: «آنچه باعث شد شاهد رفتار جدید عربستان باشیم، عمدتا به دو متغیر اصلی یعنی تغییر معادلات پیرامونی و همچنین تغییر برخی تصمیم‌گیرندگان آل سعود برمی‌گردد که با روی کارآمدن ملک سلمان ششمین پادشاه عربستان صورت گرفت.
درباره تغییر معادلات بر روند تحولات منطقه می‌توان به سه سطح منطقه‌ای، زیر منطقه (شبه‌جزیره عرب) و روابط دوجانبه عربستان و یمن اشاره کرد. در سطح منطقه، وقوع خیزش‌های جهان عرب در سال ۲۰۱۱ موسوم به بهار عربی باعث شد تا ائتلاف‌های منطقه‌ای و متحدان عربستان در معرض تغییرات شتابان قرار گیرند و نظام امنیت منطقه‌ای وارد یک فرآیند گسست و ناپایداری شود…. سعودی‌ها در چند سال اخیر با فهمی که از روند تغییرات پیدا کرده‌اند و از همراهی آمریکا در مقابله با بی‌نظمی‌های موجود، ناامید شده‌اند، تصمیم‌سازی خود را بر مبنای خودیاری و به‌کارگیری ظرفیت‌های بومی و منطقه‌ای نهاده‌اند.
در سطح شبه‌جزیره عربی باید گفت که موج تغییرات جهان عرب به حلقه اول پیرامونی عربستان رسید و بحرین و یمن به‌عنوان کانون‌هایی که سال‌ها تحت سلطه و نفوذ عربستان قرار داشتند، شاهد موج تغییرات برآمده از بهار عربی شدند…. در سطح سوم که بیشترین نقش را در حمله عربستان به یمن ایفا می‌کند، باید به ماهیت روابط عربستان و یمن اشاره کرد. یمن همواره و در طول تاریخ، پاشنه آشیل سعودی‌ها در شبه جزیره عرب بوده است. وجود متغیرهایی چون شیعیان زیدی، استان‌های مرزی، ناامنی مرز و تحدید آن، حضور القاعده شاخه یمن، مدل جمهوری و پتانسیل جمعیتی یمن در مقابل با جمعیت عربستان، باعث شده تا در طول دهه‌های گذشته تاکنون، نگاه عربستان به یمن همواره یک نگاه تردیدآمیز باشد و آن را بالقوه عامل تهدید بداند….
متغیر دوم در واقع به تغییر نخبگان سیاسی و روی کارآمدن چهره‌هایی جوان و عمدتا امنیتی برمی‌گردد. محمد بن نایف و محمد بن سلمان هر دو از نخبگانی هستند که توسط ملک سلمان مقام بالاتری یافتند. همچنین تشکیل شورای سیاسی-امنیتی به رهبری بن نایف که حتی سعود الفیصل هم ملزم به اجرای تصمیمات آن است، متغیری است که به‌ویژه در ماه‌های اخیر با تمرکز بر تحولات میدانی یمن، توانست رهبران سعودی را به مداخله در یمن متقاعد کند. اما مخالفت برخی چهره‌های میانسال خاندان سعودی با این حمله از جمله مقرن بن عبدالعزیز، ولیعهد عربستان و از چهره‌های بسیار نزدیک به ملک عبدالله پادشاه متوفی سابق که توسط مخالف مشهور یعنی مجتهد افشا شد، نشان از عجولانه بودن این تصمیم در رویه محتاط و کند سیاست خارجی عربستان سعودی بود.»
دانشگاه‌هایی دینی با برند مراجع عظام و حضرات آیات
فرهیختگان در صفحه ۷ به انتشار یادداشتی با عنوان «عدالت دانشگاهی» به قلم حامد زارع پرداخته که در آن آمده است: «پیش از این خبر داده بودیم که قرار است دانشگاه‌های حوزوی و آن دسته از مراکز آموزش عالی که به همت زعمای حوزه علمیه قم تاسیس شده‌اند در همین صفحه معرفی و بررسی شوند. در نخستین گام به دانشگاه عدالت خواهیم پرداخت که به همت آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی راه‌اندازی شده است. این دانشگاه در کنار بنیاد فقه و معارف اهل بیت(ع) و همچنین موسسه دایره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌البیت(ع) سومین نهادی است که زیرمجموعه دفتر رئیس سابق قوه قضائیه محسوب می‌شود. بدون تردید حضور آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی در مقام ریاست هیات‌موسس دانشگاه عدالت موجب رشد سریع این مرکز خواهد شد، کما اینکه تاکنون نیز رشد و توسعه کم‌نظیری را به خود دیده است. دانشگاه عدالت با عمر کوتاهی که دارد، موفق شده است در چندین کشور منطقه دست به راه‌اندازی شعبه بزند و قرین توفیق نیز باشد. دانشگاه عدالت با تمرکز حرفه‌ای بر رشته‌های فقهی و قضایی توانسته است گام بلندی را در راستای تاسیس دانشگاه‌های حوزوی تخصصی بردارد. نکته‌ای که باید روی آن تامل کرد و امیدوار بود دیگر مراجع عظام و حضرات آیات نیز قدم در مسیر پرخیر و برکت تاسیس دانشگاه‌ها و مراکز تخصصی آموزش عالی بردارند. چیزی که مرحوم آیت‌الله محمد رضا مهدوی‌کنی در آن از فضل تقدم برخوردار بود و امروزه تبدیل به رویه‌ای برای آن دسته از علما و مراجعی شده است که درصدد هستند در کنار فقه و فتوا به بسط دانش و علم نیز مدد رسانند.»
تاسیس دانشگاه؛ رسم معهود قاضی‌القضات/ رهایی دانشگاه عدالت از پیچ‌وتاب‌های قانونی
در ارتباط با مطلب فوق و در همان صفحه، گزارش «عدالت درآن سوی مرزها» که نگاهی است به فعالیت‌های دانشگاه عدالت به قلم پیوند نیک‌پی منتشر شده است و در بخشی از آن آمده است: «در میان دانشگاه‌های گمنام که هرسال تعدادی دانشجو را جذب می‌کنند، دانشگاه‌هایی هستند که به واسطه پایه‌های مالی و انسانی‌ای که دارند پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. یکی از همین دانشگاه‌ها «دانشگاه عدالت» است.
دی ماه ۹۱ همزمان با کوران مجوزهایی که برای دانشگاه‌های غیردولتی و غیرانتفاعی داده می‌شد، نام و نشان یکی از سیاستمداران کشور هم در لیست هیات امنای یکی از این دانشگاه‌ها باعث شد دانشگاهی برای علوم فقهی تاسیس شود. دانشگاهی با تیم آموزشی و پژوهشی موثر که بخشی از عالمان علم فقه و پژوهشگران در این زمینه در آن گرد هم آمدند تا با جذب دانشجو در این رشته‌ها، دانشگاهی پیشگام در زمینه علوم فقهی باشند.
این دانشگاه با هدف تربیت استادان، محققان و مدرسان اسلام‌‌شناس و آگاه به مسائل و مقتضیات زمان به‌ویژه در زمینه فقه، حقوق، اقتصاد، مدیریت و سایر عرصه‌‌های علوم انسانی- اسلامی با رویکرد تحولی مبتنی‌بر جهان بینی اسلامی، توسعه و تقویت پژوهش‌های بنیادی در جهت نظریه‌پردازی در رشته‌های مختلف علوم و معارف اسلامی مورد نیاز جهان اسلام، تقویت و رسیدن به پاسخ به شبهات و کرسی‌های نقد و گفت‌وگوی شایسته در چارچوب اهداف و ماموریت‌های دانشگاه، دستیابی به علم بومی (ایرانی ـ اسلامی) با نگاه انتقادی تاسیس شد؛ اهدافی که با توجه به پیشرفت‌های سریع این دانشگاه دور از دسترس نیستند و چشم‌اندازها را کمی زودتر به واقعیت تبدیل می‌کنند. این دانشگاه در همان سال‌ها با ابلاغیه رسمی رئیس‌جمهور وقت شروع به فعالیت کرد و در حالی که اولین پذیرفته‌شدگان در این دانشگاه در چهار رشته در مقطع دکتری بودند، فروردین سال ۹۳ اخباری مبنی‌بر بررسی مجدد آیین‌نامه پذیرش دانشجوی این دانشگاه از سوی دفتر گسترش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مطرح شد.»
در ادامه این گزارش، با اشاره به رهایی دانشگاه عدالت از پیچ‌وتاب‌های قانونی برای گسترش رشته‌ها و پذیرش دانشجویان، از تاسیس شعبه دیگری از دانشگاه عدالت در منطقه آزاد اروند سخن به میان آمده و همچنین خبر کلید خوردن شعبه‌ای از این دانشگاه در استان نجف عراق منعکس می شود.
نویسنده گزارش اینگونه ادامه می دهد که: « توسعه سریع این دانشگاه تنها به دلیل خوشنامی ریاست آن است یا اینکه رزومه این دانشگاه باعث استقبال این کشور از چنین اقدامی شده است؟ وحید ایمانی، رئیس روابط عمومی دانشگاه عدالت در این باره می‌گوید: «از آنجایی که دانشگاه عدالت وابستگی به مرجع بزرگ عالم تشیع دارد و مجموعه‌ای از افراد کارکشته در این زمینه در این دانشگاه فعالیت می‌کنند، چنین اتفاقی برای این دانشگاه دور از ذهن نبوده است. از طرفی این اولین اقدام معاونت بین‌المللی این دانشگاه نیست، بلکه شعبه‌هایی از دانشگاه عدالت در دبی، ترکیه و بیروت هم راه‌اندازی شده‌اند و در حال فعالیت هستند.» اما در پاسخ به این سوال که از آنجایی که چنین فعالیت‌هایی نیاز به منابع مالی غنی دارد، بودجه‌های این دانشگاه چگونه تامین می‌شود همین مقام مسئول پاسخ داده است: «همان‌طور که در اساسنامه اشاره شده است، منبع بخش بزرگی از بودجه دانشگاه به فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی ما برمی‌گردد و هم‌اکنون ما نزدیک به هزار دانشجو داریم که از منبع شهریه آنها هم تامین بودجه می‌کنیم، از طرفی هدایا و کمک‌ها از بخش‌های دولتی و غیردولتی هم در این زمینه موثر هستند.»
توسعه این دانشگاه تنها به توسعه کمی واحدها ختم نمی‌شود. مسئول روابط عمومی این دانشگاه خبر از جذب دانشجو در زمینه‌های فنی – مهندسی می‌دهد که این اقدام دانشگاه چیزی فراتر از مصوبات آن در اساسنامه و اهداف دانشگاه است اما انگار ظرفیت‌های انسانی و مالی این دانشگاه کفاف رقابت برای حوزه فنی – مهندسی را هم می‌دهد و مهر ماه امسال پذیرش دانشجو در این حوزه هم آغاز خواهد شد.
قضاوت که کنار رفت آموزش جایش را می‌گیرد؛
اتفاقی که با تکرار دوباره آن بعد از ۲۸ سال کمی جنجال‌برانگیز‌تر شد. زمانی که در سال ۱۳۶۸ با توجه به شرایط آن سال‌ها آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی‌اردبیلی اقدام به تاسیس دانشگاهی در قم کرد که هم‌اکنون یکی از بزرگ‌ترین حوزه‌های علوم اسلامی است، کسی فکرش را نمی‌کرد بار دیگر یکی‌دیگر از روسای قوه قضائیه بعد از کنارگذاشتن دنیای سیاست به تاسیس دانشگاهی به همان شیوه روی آورد. دانشگاهی که انگار می‌خواهد از دانشگاه مفید هم جلو بزند و در اقدامی متفاوت به دنبال اشاعه این مرکز در خارج از مرزهاست. شاید همسویی فعالیت‌های این دو دانشگاه موجب تغییر سیاست دانشگاه عدالت شد. از آنجایی که دانشگاه مفید توانسته است جای خود را در آموزش عالی و حوزوی به خوبی باز کند و با مجموعه‌ای کارآمد قدرت رقابت را از بسیاری از فعالان این حوزه گرفته است. دانشگاهی با عمر سه سال به‌عنوان یکی از مراکزی که در این زمینه فعالیت می‌کند، بیشترین زمینه فعالیتی خود را به توسعه دانشگاه در خارج از مرزها اختصاص داده است. این دانشگاه هنوز هم نتوانسته است به دانشکده‌های خود در داخل کشور سر و سامان دهد ولی برنامه‌های توسعه روی کاغذ این دانشگاه خبر از اقداماتی می‌دهد که عمر سه ساله این دانشگاه برایش کم است.
دین متصلب چندان قابل دفاع نیست
صفحه اندیشه فرهیختگان، میزبان گفتگو با حجت الاسلام محمدتقی فاضل‌میبدی با عنوان «شریعت عرف‌پسند و عقل‌پسند» است که در مقدمه آن می خوانیم: «عرف، نخستین مظهر حقوق جوامع و جوهره مکاتب فکری است. معارف دینی و منابع اصیل بر پایه اسلوب عرف و محاورات عرفی بنا شده‌اند. از آغاز تشریع اسلامی، عرف به‌عنوان منبع در حوزه استنباط‌های فقهی مذاهب اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و در این‌باره مذاهب و فرق اسلامی به تناسب ابواب فقه از عرف بهره‌های فراوان برده‌اند که هویت عرف و کاربرد آن براساس قلمرو و تاثیرش در فضای شریعت به لحاظ شرایط زمانی و مکانی نگریسته شده است. محمدتقی فاضل‌میبدی، عضو مجمع محققان و مدرسان حوزه علمیه قم و استاد دانشگاه مفید، از جمله روحانیونی است که تلاش می‌کند قرائتی نواندیشانه از احکام دینی ارائه دهد. کتاب «تعامل شریعت با عرف» فاضل میبدی آماده چاپ است. وی امیدوار است از این کتاب در نمایشگاه کتاب ۹۴ رونمایی کند.»
در این گفتگو آمده است: «تعامل شریعت با عرف و وضع موجود یکی از اساسی‌ترین بحث‌های انسان متشرع جهان امروز است، چراکه هیچ شریعتی در خلأ قوانین خود را تنظیم نمی‌کند. من سعی دارم در کتاب «تعامل شریعت با عرف» به این پرسش پاسخ بدهم که آیا شریعت مطابق با تغییر عرف دگرگون می‌شود یا نمی‌شود و دامنه این تغییرات تا کجا می‌تواند باشد؛ من تلاش می کنم دراین کتاب، رابطه بین این دو سخن را روشن کنم و بگویم که آیا عرفی که متحول می‌شود، می‌تواند منطبق با شریعت خود را تطبیق بدهد یا نمی‌تواند و درنهایت راه چاره چیست؟»
فاضل میبدی که معتقد است در فروعات باید اجتهاد مجدد انجام شود تا بتوان قوانین شریعت را با زمان تطبیق داد، می گوید: «طبیعی است که دین در بخش شریعت جاودانه خواهد بود. اگر یک دین متصلب داشته باشیم که عرف و عقل در آن دخالتی نداشته باشد، به نظر می‌رسد که چندان قابل دفاع نباشد، یعنی احکامی که اجرا می‌شوند هم باید عقلانی و اخلاقی باشند و هم عرف‌پسند. همان‌طور که امام خمینی(ره) فرمودند عناصر زمان و مکان در اجتهاد و شکل‌گیری شریعت تاثیر زیادی دارند. من باز تاکید می‌کنم که بحث من روی مباحث عبادی نیست، روی سخن من بیشتر بر مسائل اجتماعی است. به‌عنوان مثال در فقه ما زن در شهادت و قضاوت، حقوقی را که مرد از آن برخوردار است، ندارد. من سعی دارم در این کتاب به این پرسش پاسخ بدهم که آیا می‌توان در این روزگار از این احکام دفاع کرد یا نه و تا چه اندازه این احکام قابل دفاع هستند. ما ادعا کردیم که می‌خواهیم حکومت اسلامی تاسیس کنیم. مردم در زمان حکومت محمدرضا شاه هم به لحاظ اعتقادی مسلمان بودند اما وقتی می‌خواهیم احکام اسلام را در جامعه حاکم کنیم و در دادگاه‌ها و اجتماع آنها را به اجرا دربیاوریم بحث دیگری به میان می‌آید. به نظر من ما باید تلاش کنیم و ببینیم که می‌خواهیم حکم اسلام را بر کدام مبنا پیاده کنیم. من در این کتاب سعی می کنم معنای آن را مشخص کنم و مثلا بگویم در زمان پیامبر(ص) ارتداد چگونه معنا می‌شد و الان چگونه معنا می‌شود. معتقدم در این مباحث باید اجتهاد دیگری صورت بگیرد چرا که شریعت بنا به گفته قرآن در دل امت قرار دارد. بحث‌های اقتصادی نیز از این دست هستند. باید به آیات مربوط به زکات و ربا با رویکرد علمی بنگریم، چرا که اقتصاد در این روزگار، یک علم است و با فرمول‌های خاص اداره می‌شود و نمی‌توانیم با همان فرمول‌های گذشته آن را پیش ببریم و انتظار داشته باشیم که موفق شویم.»
عناوین زیر، از دیگر مطالب صفحه اندیشه این هستند:
یادداشت «طراحی نظام معرفتی اسلامی» در خصوص درباره اندیشه‌های شهید سیدمحمدباقر صدر به قلم سیدمحمدصادق هاشمی‌شاهرودی
یادداشت «دغدغه‌مند مسائل جامعه ایران» به بهانه بررسی آرا و افکار فرامرز رفیع‌پور و به قلم سجاد صداقت
انتشار جلد سیزدهم «دایره‌المعارف قرآن کریم»
انتشار کتاب « اسماء و صفات خدا» ه قلم محمدحسن قدردان‌قراملکی
در آن هشت سال، هتک حرمت و بداخلاقی به عنوان ارزش ترویج شد/خوشحالم که پس از هشت سال رکود فکری و علمی، جامعه جان دوباره ای گرفت
روزنامه همدلی در سی و یکمین شماره خود، دو موضوع موشک های اس۳۰۰ و نشست خبری وزیر نفت را برجسته کرده و در صفحه ۲ و از قول آیت الله بیات زنجانی می نویسد: «در آن هشت سال پر ضرر، کشور به سمت انزوا رفت» و ادامه می دهد: «آیت الله بیات زنجانی از مراجع تقلید قم در دیدار اعضای هیات موسس اتحادیه انجمن اسلامی های دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به شرایط کشور در ۸ ساله دولت های نهم و دهم اظهار داشت: در این ۸ سال وقفه ای در تاریخ انقلاب ایجاد و با نوعی رکود فکری، مدیریتی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و علمی روبرو شدیم. هنوز که هنوز است عامه مردم نمی دانند در آن ۸ سال چه بلایی به سرشان آمد و چه ضربه هایی به کشورمان خصوصاً درعرصه های علمی وارد شد. وقتی در این کشور مغز برنامه ریزی با یک نشست به هوا می رود٬ یعنی اینکه ما در این کشور نیاز به برنامه ریزی نداشتیم.»
همدلی در ادامه این سخنان نوشته: «در آن هشت سال هتک حرمت ها و بداخلاقی ها به عنوان ارزش ترویج شد و در چنین شرایطی به راحتی با آبروی افراد بازی می شد. خدا را شکر می کنیم که پس از آن ۸ سال٬ جامعه ما دوباره جان گرفت وبه همین دلیل هنوز در آغاز راه هستیم.»
افکار عمومی دنیا و جهان اسلام برای حوثی ها مهم است
در صفحه ۴ همدلی، همچنین از قول دکتر علی اکبر ولایتی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده است: «حوثی ها تلاش دارند عاقلانه عمل کنند»
همدلی نوشته است: «ولایتی با بیان اینکه ادامه سیاست‌های عربستان سعودی علیه یمن به ضرر آنها خاتمه خواهد یافت، در پاسخ به این سوال که چرا حوثی‌ها در مقابل حملات سعودی‌ها هیچ واکنش جدی از خود نشان نمی‌دهند، به سابقه تاریخی مردم یمن در منطقه و علیه بیگانگان اشاره کرد و افزود: با وجود این که یمنی‌ها مردمی مقاوم و مبارز هستند ولی حوثی‌ها تلاش دارند تا عاقلانه عمل کنند و یکی از دلایل این که آنها علیه حملات سعودی‌ها اقدام جدی نشان نمی‌دهند به این دلیل است که برای حوثی‌ها اهمیت زیادی دارد که افکار عمومی دنیا و جهان اسلام متوجه شوند که آنها مردمی مظلوم هستند که مورد هجمه و حملات سعودی‌ها قرار گرفتند.»
همدلی در همین صفحه، ضمن گزارشی با عنوان «نیاز به اقدام فوری کشورهای اسلامی برای توقف کشتار مردم یمن» به بررسی تحولات این کشور پرداخته است.
در صفحه تاریخ و اندیشه روزنامه همدلی این عناوین نیز به چشم می خورد: «دین از منظری جامعه شناختی»، «جامعه شناسی توسعه و دگرگونی اجتماعی» و «من قاتل فرعون هستم»
از میان مطالب روزنامه های فرهیختگان و همدلی، این عناوین اقتباسی را برای مروری کوتاه برگزیده ایم: «محمد بن نایف و محمد بن سلمان بانیان جنگی که حتی مقرن بن عبدالعزیز با آن موافق نیست»، «تاسیس دانشگاه؛ رسم معهود قاضی‌القضات/ رهایی دانشگاه عدالت از پیچ‌وتاب‌های قانونی»، «دین متصلب چندان قابل دفاع نیست»، «در آن هشت سال، هتک حرمت و بداخلاقی به عنوان ارزش ترویج شد/خوشحالم که پس از هشت سال رکود فکری و علمی، جامعه جان دوباره ای گرفت» و «افکار عمومی دنیا و جهان اسلام برای حوثی ها مهم است»بررسی مطبوعات/ چهارشنبه ۲۶ فروردین (۲)
