روزه‌دار به نوعی به خداوند تشبه پیدا می‌کند

روزنامه فرهیختگان همچون اکثر روزنامه های کشور، دیدار رهبری با مسئولان قضایی کشور و همچنین ماجرای دکل گم شده حفاری دریایی را منعکس ساخته است.

روزه‌دار متخلق به اخلاق الهی و روحانی، به نوعی تشبه به خداوند پیدا می‌کند
روزنامه فرهیختگان در صفحه اندیشه، گفتگوی زهرا سلیمانی‌اقدم با علی محمد صابری، استاد گروه فلسفه مجتمع آموزش عالی تربیت دبیر پیامبر اعظم را با موضوع رمضان و روزه از دریچه نگرش عرفانی به چاپ رسانده و عنوان «خدا؛ پاداش روزه‌داران» را برای این مطلب برگزیده است. در بخش هایی از این گفتگو می خوانیم:
– کلمه رمضان از ماده «رمض» گرفته شده است که در عرفان آن را به بارانی که قبل از پاییز می‌بارد، معنا می‌کنند؛ بارانی که آخر تابستان می‌آید و زمین را از گردوغبار می‌شوید و پاک می‌کند. چنانچه پیامبر(ص) فرمودند «چون ماه رمضان درآید درهای بهشت باز می‌شود و درهای دوزخ بسته.»
– حدیث مهم دیگری نیز درباره ماه رمضان وجود دارد که اهمیت آن را از دیدگاه عرفا دوچندان می‌کند، البته عده‌ای معتقدند این حدیث قدسی است؛ یعنی خداوند به پیامبر (ص) فرموده است که «پاداش هر عمل نیک ده تا هفتصد برابر است، مگر روزه که من خود پاداش آن هستم.» در واقع در این بیان خداوند این ماه را به‌عنوان یک ماه ویژه معرفی می‌کند؛ ماهی که به «شهر الله» معروف و از دیگر ماه‌ها برتر است.
– شیخ احمد غزالی طوسی در رساله «بحرالحقیقه»؛ رساله‌ای که هفت بحر است یعنی در واقع هفت دریای حقیقت دارد، این حقیقت را شرح می‌دهد که چرا ماه رمضان را ماه خدا می‌دانیم و چرا روزه پاداشش خود خداوند است نه چیزی از خداوند خواستن. وی ذکر می‌کند که یک سالک یازده ماه را می‌گذراند که یک ماه آن ماه ارادت و بندگی‌ای است که در برابر گرفتاری‌ها پدید می‌آید، یک ماه آن، ماه صدق است، یک ماه هم ماه تقدیر است و به همین شکل تا ماه رمضان که ماه محبت است وآفتاب مشاهده دوست در آن پدید می‌آید. کسی که از خوردن غذا و آشامیدن آب امساک می‌ورزد وقتی با اخلاص و ذکر قلبی رو به سوی خدا می‌آورد، خداوند به او طعام و شرابی می‌دهد که برایش بقای جاودانه به ارمغان می‌آورد. این طعام و شراب، الهی و تابشی است از نور حق؛ چنانچه خداوند در آیه نور می‌فرماید «الله نور ما فی سماوات و فی‌الارض». این نور بر قلب و باطن سالک که جای مکاشفات است می‌تابد و سِر حق بر آن مکشوف می‌شود. همانجا خداوند، او را در بوستان خود قرار می‌دهد و در این بوستان طعامش می‌دهد و می‌فرماید به واسطه این طعام افطار کن ‌ای مومن. من به تو بشارت می‌دهم که «وصال من توراست. روی به جایی نداشته باش، رویت فقط به سوی من باشد تا حق را ناظر باشی و اجر روزه‌داران جز لقای حق نباشد.» این جملات را شیخ محمد غزالی در بحرالحقیقه می‌گوید. وقتی سالک با خداوند سخن می‌گوید او جواب می‌دهد و لبیک می‌گوید و دعای او را مستجاب می‌کند. دعای او در واقع لقای خود اوست.

– اصولا در عرفان، روزه در ماه مبارک رمضان برای تربیت نفس است…. به واسطه روزه، افسار نفس عماره کشیده می‌شود. با تذکیه و تهذیب سالک می‌تواند نفس را تربیت کند و همچنین تحمل گرسنگی باعث کسب فضیلت می‌شود، چنانچه حدیث داریم که می‌گوید «گرسنگی ابری است که بارانش حکمت است.»
– از این جهت رمضان ماه خاص خداست که به آن ماه «خلع» می‌گویند که به معنای خلع از همه خواهش‌های نفسانی است. از جهتی دیگر به آن ماه لبث هم می‌گویند که به معنای پوشیدن لباس عبادت است، چون تا روزه نباشد نماز هم نماز نخواهد بود. این عبادت خلع و لبث هر دو باید باشند.
– گفته شده است که پنج چیز ناتمامان جهان را کند تمام: جوع (گرسنگی)، صمت (خاموشی) عزلت، ذکر به دوام (ذکر خداوند) و سحر (شب زنده‌داری). همچنین لقمان نیز به پسرش می‌گوید که ‌ای پسرک من هرگاه معده پر از غذا باشد نیروی فکرت به خواب می‌رود و زبان ناطقه حکمتت گم می‌شود و اعضایت در انجام عبادت باز می‌ماند.

– وقتی خداوند از بین عبادات می‌گوید روزه است که به من اختصاص دارد پس روزه به نوعی دارای امتیاز اختصاصی است، درواقع شخص روزه‌دار به نوعی تشبه به خداوند پیدا می‌کند و متخلق به اخلاق الهی و روحانی می‌شود. یعنی تشبه و مانند شدن به روحانیون و فرشتگان؛ چراکه روزه موجب نورانیت دل و ظهور انوار غیبی می‌شود. ماه رمضان، ماه اطاعت از فرمان خداوند است و سالک اصلا به پاداش یا ترس از جهنم کاری ندارد؛ بلکه امر مولای خودش را اطاعت می‌کند و خواهش‌های نفسانی را می‌کشد و قوای حیوانی را می‌کاهد تا باعث صفای روح شود.

آداب و رسوم گیلکی ها در ماه روزه
این روزنامه در گزارشی به آداب و رسوم مردم گیلان در ماه رمضان پرداخته و نوشته است:
«روزه و روزه‌داری در استان گیلان از اواسط ماه شعبان آغاز می‌شود. گیلانی‌ها در جمعه آخر ماه شعبان و همین‌طور سه روز پیش از رمضان به تمرین روزه‌داری می‌پردازند و به رسمی به پیشواز ۳۰ روز روزه‌داری می‌روند. مردم این خطه از شمال ایران روزه‌داری در پیشواز را «پیشاشو» می‌نامند.

آیین پیشواز در گیلان
گیلانی‌ها، همچون استقبال از عید نوروز، در استقبال از ماه مبارک رمضان خانه‌های خود را برای استقبال از ماه میهمانی خدا آراسته می‌کنند. برای این کار زنان اغلب دور هم جمع می‌شوند و ظروف مسی را سفید می‌کنند و غبار از آشپزخانه‌ها می‌روبند….
در جاهایی از گیلان مراسم‌هایی هم برای خانه‌تکانی دل‌ها وجود داشته به همین منظور اگر کدورتی وجود داشت با پادرمیانی ریش‌سفیدان دلخوری‌ها را در مراسم آشتی‌کنان کنار می‌گذاشتند. امروزه نیز در بخش‌هایی از تالش و ماسال هنوز این مراسم به قوت خود باقی است.

سحرخیزان
تا پیش از به‌کارگیری ساعت‌های زنگ‌دار، معمول‌ترین شیوه بیدارباش مردم گیلان در وقت سحر همان روش آشنا میان اغلب ایرانی‌ها بود؛ یکی از همسایه‌ها به در خانه‌ها می‌رفت و باقی اهل محل را بیدار می‌کرد .ازجمله روش‌های دیگر این بود که گیلانی‌ها پیش‌ترها با شنیدن نخستین بانگ خروس‌هایشان برای خوردن سحری و مناجات از خواب برمی‌خاستند و زمانی که خروس‌ها آواز دسته‌جمعی سر می‌دادند، دست از غذاخوردن می‌کشیدند .به روایتی دیگر گفته می‌شود برخی کوه‌نشینان گیلان از طریق ستاره «میزان» زمان سحر را تشخیص می‌دادند. زمانی که شش ستاره معروف به «ششه» در آسمان پدیدار می‌شدند وقت خوردن سحری بود و ناپدیدشدن این ستاره‌ها خبر از فرا رسیدن لحظه اذان صبحگاهی را می‌داد….

بدرقه‌کنندگان ماه مهمانی خدا
زنان گیلانی در آخرین جمعه ماه رمضان برای اقامه نماز ظهر به مسجد می‌روند و میان دو نماز ظهر و عصر کیسه‌ای به نشان برکت و پیراهنی به نشان سلامت می‌دوزند و به این ترتیب تا سال بعد توشه خود را از خیر و برکت این ماه پربار می‌کنند.»

مناجاتنامه خوانی رمضانی، از «ربنا»ی صدرنشین شجریان تا آثار محمد معتمدی
در آخرین صفحه فرهیختگان، به هنر مناجاتنامه خوانی پرداخته شده و با تاکید بر جایگاه «ربنا»ی محمدرضا شجریان، به هنرمند جوانی پرداخته است که سال گذشته و همچنین امسال، آثاری در این زمینه ارائه کرده است. در این خبر آمده است:
«…. مناجاتنامه به یک شکل خاص از موسیقی گفته نمی‌شود؛ در اصل از هر قطعه‌ای که متن و کلام آن راز و نیاز با خداوند باشد، به‌عنوان مناجاتنامه یاد می‌کنند. این قطعه‌ها در حوزه موسیقی کلاسیک ایرانی معمولا به شکل آوازی و بدون همراهی ساز اجرا می‌شوند. از همین رو اجرای مناجاتنامه‌ها به مهارت بالایی نیاز دارد.

در میان آوازخوانان جوان کسی که بیش از همه در این سال‌ها به خواندن مناجاتنامه علاقه نشان داده، محمد معتمدی بوده است. او پارسال مناجاتنامه‌ای در دستگاه شور روی اشعاری از باباطاهر و سعدی اجرا کرد. دیروز همزمان به ماه مبارک رمضان نیز مناجاتی تازه از محمد معتمدی به شکل تک‌آهنگ در سایت‌های مربوط به موسیقی و شبکه‌های مجازی منتشر شد. او این بار آوازش را در دستگاه همایون و روی شعری از سعدی اجرا کرده است (مقصود عاشقان دو عالم لقای توست). این آواز در ۱۰ دقیقه اجرا شده و صاحب اثر اجازه دانلود آزاد آن را داده است.»

در صفحه «اندیشه» یادداشتی تحت عنوان «حکمت‌های ماه رمضان، ماه خدا» منتشر شده و به این اخبار کوتاه نیز پرداخته شده است:
نخبگان از دیدگاه امام علی(ع)
سی‌ودومین نشست علمی مرکز تحقیقات امام علی(ع)، زیرنظر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با عنوان «نخبگان از دیدگاه امام علی(ع)» برگزار می‌شود. در این نشست عبدالرحمان حسنی سخنرانی خواهد کرد. این نشست دوشنبه، ۱۵ تیر از ساعت ۱۰ تا ۱۲ در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به نشانی بزرگراه کردستان، خیابان ایرانشناسی (۶۴) برگزار خواهد شد.

مبانی فهم و تفسیر قرآن
سرای اهل قلم در ادامه نشست‌‌های ویژه ماه رمضان به نقد و بررسی کتاب «مبانی فهم و تفسیر قرآن: با تکیه بر آموزه‌های نهج‌البلاغه» نوشته حامد پوررستمی می‌پردازد. در این نشست حامد پوررستمی، منصور پهلوان و حامد شریعتی‌نیاسری حضور خواهند داشت. این نشست یکشنبه ۹ تیر از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در سرای اهل قلم به نشانی خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان‌های ولی‌عصر و فلسطین، خیابان شهید برادران مظفرجنوبی، کوچه خواجه‌نصیر، شماره دو، طبقه اول برگزار می‌شود.

«تکنوکراسی» منتشر شد
کتاب «تکنوکراسی» اثر شهریار زرشناس از سوی نشر معارف منتشر شد. این نوشتار شامل گلچینی از گفت‌وگوها و یادداشت‌های این عضو هیات‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. کتاب «تکنوکراسی» با بهای ۸۵۰۰ تومان از سوی نشر معارف منتشر شده است.

فرهیختگان در شماره امروز، این عناوین را نیز منتشر ساخته است:
گزارش «نسخه دولت برای بانوان بی‌پناه» با موضوع سند امنیت زنان و کودکان /تنظیم کننده: سعیده علیپور
آیت‌الله سید‌عبد‌الکریم موسوی‌ارد‌بیلی: د‌ولت مقبولیت خوبی بین مرد‌م د‌ارد‌
خطاطان چینی و خوشنویسی اسلامی در گالری «شش شهر» اسلام‌‌آباد، پایتخت پاکستان
۳ هزار اعد‌ام د‌ر یک سال به د‌ست د‌اعش

ماه مهمانی خدا در افغانستان