نهج البلاغه، کتابی با ۱۵ ترجمه فارسی و ۳۷۰ اثر برای شرح و تفسیر

نهج‌البلاغه ترجمان دیگری از قرآن است
روزنامه فرهیختگان در صفجه اندیشه، گفتگوی زهرا سلیمانی‌اقدم با بخشعلی قنبری استادیار دانشگاه آزاد اسلامی با عنوان «نهج‌البلاغه مصداق قرآن ناطق است» را منتشر نموده است.
او که ۲۰ سال از عمر خود را صرف تحقیق و بررسی و تدریس کتاب نهج‌البلاغه کرده، معتقد است نهج‌البلاغه ذیل قرآن و متناسب با عصر خود تفسیر می‌شود و نمونه بسیار مناسبی است برای مصادیق واضح و شفاف از محتوای قرآن.
منتخبی از این گفتگو را مرور می کنیم:
– بین قرآن و نهج‌البلاغه ارتباط بسیار محکمی وجود دارد. به این معنا که بنا بر فرمایش امام علی(ع) قرآن کتاب صامت است و این کتاب صامت نیازمند ترجمان و مفسر است …. از ایشان نقل می‌کنند که می‌فرمایند «من همان قرآن ناطق هستم برای اینکه من به قرآن تسلط دارم و آن را به زبان امروزی؛ یعنی به زبان عصر خود بیان می‌کنم.

– کسانی هستند که نهج‌البلاغه را با این کلیتی که ما شیعیان می‌پذیریم، نمی‌پذیرند.
– می‌توان همخوانی محتوای قرآن و نهج‌البلاغه را به صراحت پذیرفت.
– کلیت نهج‌البلاغه و محتوای سخنانی که در نهج‌البلاغه آمده است، با قرآن کاملا همخوانی دارد. فقط یک مورد هست که ظاهرا با بعضی از آیات قرآن همخوانی ندارد؛ آن هم جایی است که به نقل از حضرت علی(ع) آمده است که دنیا و آخرت مانند شرق و غرب هستند.
– فارغ از اینکه نهج‌البلاغه سند دارد یا ندارد، محتوای سخنان نهج‌البلاغه قابل قبول است و می‌توان آن را به حضرت علی(ع) نسبت داد.
– نهج‌البلاغه با قرآن ارتباط بسیار مستحکمی دارد. دلیل این استحکام این است که اولا در نهج‌البلاغه بعضی از آیات قرآن به تفصیل تفسیر شده‌اند. یعنی امیرالمومنین علی(ع) در نهج‌البلاغه آیات قرآن را آورده و مفصل آنها را تفسیر کرده است. مثلا آیه «مَا غَرَّک بِرَبِّک الْکرِیمِ» را آورده و تفسیرش کرده است. ثانیا در سایر جملاتی که ایشان صراحتا از آیات قرآن یاد نکرده‌اند آنجا هم به محتوای آیات قرآن و مضمون آن اشاره دارند. از این‌رو می‌توانیم بگوییم بخش قابل توجهی از نهج‌البلاغه بازگو‌کننده بسیاری از آیات قرآن است و آن را می‌توان ترجمان دیگری از قرآن دانست.

نهج البلاغه، کتابی با ۱۵ ترجمه فارسی و ۳۷۰ اثر برای شرح و تفسیر
در صفحه اندیشه، یادداشت «ماندگارهای نهج‌البلاغه و نیاز روزآمدی» نیز منتشر شده و در آن آمده است:
«نهج‌البلاغه از مشهورترین و معتبرترین منابع حدیث شیعه است که به کوشش سیدرضی بین سال‌های ۳۶۰ تا ۴۰۶ هجری قمری تدوین شده است. موضوعات نهج‌البلاغه شامل معارف توحیدی، ارزش‌های الهی، پند و اندرز و موعظه، بیان و تحلیل حوادث سیاسی و اجتماعی، دستور کار حکمرانان و توبیخ آنهاست.
این موضوعات که همگی منتسب به امیرمومنان علیه‌السلام است در سه بخش خطبه‌ها (سخنرانی‌ها)، کتب (نامه‌ها و رساله‌ها) و قصارالحکم (حکمت‌های کوتاه) دسته‌بندی شده‌اند.
برخی از پژوهشگران بیش از ۳۷۰ اثر را در شرح، تفسیر، ترجمه و… برشمرده‌اند و تاکنون نزدیک به ۱۵ ترجمه از نهج‌البلاغه به چاپ رسیده است. ترجمه‌های بسیاری از نهج‌البلاغه به فارسی در دست است، که از معروف‌ترین آنها می توان به ترجمه سیدعلی‌نقی فیض‌الاسلام و سیدجعفر شهیدی اشاره کرد. از مشهورترین تحقیق‌ها درباره نهج‌البلاغه می‌توان تحقیق محمد عبده و صبحی صالح را نام برد. تحقیق مرحوم فیض‌الاسلام نیز در میان فارسی‌زبانان رواج دارد.

فرازی از نهج‌البلاغه
برخی از دانشمندان کوشیده‌اند سخنان دیگر امام علی علیه‌السلام را که سید رضی در نهج‌البلاغه نیاورده است، گردآوری کنند. مهم‌ترین این آثار «نهج‌السعاده فی مستدرک نهج‌البلاغه» است. این مجموعه به کوشش شیخ محمدباقر محمودی گرد آمده و در هشت جلد منتشر شده است.

نیاز تفسیر به روز
نهج‌البلاغه کتابی است که خود به تفسیر زمان‌مند قرآن می‌پردازد؛ اما آیا خود نهج‌البلاغه نیازمند تفسیر بر مبنای زمانه است یا نه؟ اصولا کتاب‌های دینی واجد دو دسته گزاره هستند: یک دسته از این گزاره‌‌ها، گزاره‌های اصلی‌ هستند یعنی مربوط به زمانی خاص می‌شوند بنابراین چون آن زمان گذشته است و این مساله موضوعیت خودش را از دست داده ما نمی‌توانیم آن را در زمان‌های دیگری عینا اجرا کنیم مگر اینکه بگوییم از آن حادثه تاریخی که زمانش گذشته است، فقط عبرت می‌گیریم. دسته دیگر سخنان نهج‌البلاغه یا هر متن دیگری، ماندگار‌های آن متن هستند. ماندگار‌ها این ویژگی را دارند که هر زمانی از آنها بگذرد، فرقی در محتوای‌شان صورت نمی‌گیرد و کهنه نمی‌شوند. مثلا این سخن در نهج‌البلاغه که گفته می‌شود ایمان کسی درست نمی‌شود مگر اینکه زبانش درست بشود سخنی ماندگار تلقی می‌شود، چون فرقی نمی‌کند که ما در چه زمان و برهه‌ای باشیم، این سخن در تمام زمان‌ها مصداق دارد. یا وقتی در نهج‌البلاغه انسان‌ها به حقیقت‌جویی دعوت می‌شوند، نمی‌توان گفت صفت حقیقت‌جویی مختص قرن خاصی است. بنابراین جملات و گزاره‌هایی از این دست ماندگار هستند. این دسته از متون ماندگار را عینا می‌توان استفاده کرد اما بین این سخنان ماندگار دسته‌ای هم هستند که به لحاظ محتوایی ماندگارند و برای اینکه با عصر و دوره ما ارتباط پیدا کنند ناچاریم آنها را به زبان عصر جدید تفسیر کنیم. در نتیجه فقط یک بخش از سخنان نهج‌البلاغه است که به عصر حاضر انتقال پیدا نمی‌کند، آن هم سخنانی است که موضوعیت‌شان مربوط به زمان و مکان خاصی بوده است. اما آنجایی که متون باید برای کاربرد در هر عصر و دوره ما تفسیر شوند، نهج‌البلاغه را نیازمند تفسیر می‌کند.

در صفحه «اندیشه» به این اخبار کوتاه نیز پرداخته شده است:
حکمت اسلامی منتشر شد
شماره سوم فصلنامه علمی – تخصصی حکمت اسلامی از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی منتشر شد. در این شماره مقالاتی پیرامون فلسفه علوم سیاسی به همت استادان و اعضای گروه فلسفه سیاسی مجمع عالی حکمت اسلامی تدوین شده است. مقالات علیرضا صدرا با عنوان «حکمت حکمت متعالی»، شریف لکزایی «چیستی فلسفه سیاسی متعالیه»، محمد پزشکی «تأملی انتقادی در باب تعبیر فلسفه مضاف، مرتضی یوسفی‌راد «نظریه احتمال در فلسفه سیاسی اسلامی»، محمدحسین طالبی «تاثیر نگاه معرفت‌شناسانه در نظریه‌های سیاسی با تاکید بر آرای سوفیست‌ها و…» در ۱۷۰ صفحه منتشر شد.

ترجمه روسی «علوم قرآنی» و جایزه کتاب سال روسیه
ترجمه روسی «علوم قرآنی» اثر مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت به‌عنوان بهترین کتاب سال ۲۰۱۴ توسط انجمن ناشران روسیه برگزیده شد. مراسم اهدای جایزه «بهترین کتاب سال» از سوی انجمن ناشران روسیه (АСКИ) طی جشنواره «کتاب روسیه» برگزار شد. این جایزه ۱۸ موضوع را دربرداشت و ۸۵ ناشر در فهرست اهدای جوایز آن قرار گرفته بودند. کتاب «علوم قرآنی» اثر آیت‌الله محمدهادی معرفت که از سوی بنیاد مطالعات اسلامی روسیه به روسی ترجمه و منتشر شده است، در بخش «بهترین اثر در زمینه نگارش‌های معنوی، تاریخی و مذهبی» برگزیده شد و دیپلم افتخار انجمن ناشران روسیه را دریافت کرد.

آداب و رسوم ترکمن‌ها در ماه رمضان
این روزنامه در صفحه آخر، به آداب و رسوم ترکمن ها در ماه میهمانی خدا پرداخته و آورده است:
«ترکمن‌ها یکی از اقوام ترک‌تبار پراکنده در نقاط مختلف ایران هستند. این اقوام در کناره‌های دریای خزر (شمال‌شرقی استان گلستان) و در بخش‌هایی از خراسان (ترکمن‌صحرا)، و اطراف رودخانه اترک و گرگانرود سکونت دارند. ترکمن‌‌ها پیرو حنفی هستند. حنفی شاخه‌‌ای از مذاهب اهل سنت است و‌ بین سنی‌ها بیشترین پیروان را دارد.

ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان آداب و رسوم مخصوصی دارند. برخی از آنها روزه‌داری را از دو ماه‌ قبل شروع می‌کنند و برخی دو روز پایانی شعبان را به پیشواز می‌روند. مسجد در میان اهل سنت از احترام ویژه‌ای برخوردار است و خانواده‌های ترکمنی برای استقبال از رمضان، نمازلیق (سجاده) و قرآن به مساجد هدیه می‌کنند. ترکمن‌ها نمازی به نام تاراوخ نمازی (تراویح) دارند که آن را در طول ماه رمضان به جا می‌آورند. مردان کلاه سفیدرنگی به نام «تخه» بر سر می‌گذارند و به سمت مساجد می‌روند. تراویح ۱۰ نماز دورکعتی است که پس از نماز عشا و به جماعت خوانده می‌شود.
روزه‌داری نزد ترکمن‌ها از همان دوران کودکی تمرین می‌شود. کودکان ترکمنی معمولا یک روز کامل را به نیت خیرات برای رفتگان روزه می‌گیرند و به وقت اذان مغرب و همراه بزرگ‌ترها مراسم آغیز آچار (بازکردن روزه) را برگزار می‌کنند. خانواده‌ها هم معمولا برای تشویق کودکان‌شان پاداش نقدی به آنها می‌دهند.
قدر گیجسی (شب قدر)‌ جزء مراسم مهم ترکمن‌ها محسوب می‌شود. با وجود آنکه زمان قطعی شب قدر دقیقا مشخص نیست، ترکمن‌ها از قدیم‌الایام این مراسم را در شب بیست‌وهفتم رمضان برگزار ‌می‌کنند. ترکمن‌های خراسان شمالی معتقدند که در این شب دو پیامبر الهی (حضرت خضر و حضرت الیاس) ظاهر می‌شوند و هرکس آنها را ببیند، در طول سال آینده سلامتی و خوشبختی نصیبش خواهد شد. ترکمن‌ها در شب قدر دور هم جمع می‌شوند و بیشمه (نان روغنی محلی) می‌پزند و شب‌نشینی می‌کنند و به نماز و دعا می‌پردازند.»

دیگر عناوین منتشر شده در روزنامه امروز، از این قرار است:
جواب تنابنده به مداح مشهور
نشست «بیداد» با موضوع بررسی لغوکنسرت‌ها؛ داد سراج از برهم‌زنندگان کنسرت‌ها
مدیرسابق دفتر موسیقی: دریافت پول برای تامین امنیت کنسرت‌ها از سوی نیروی انتظامی غیرقانونی است!
اعلام حالت فوق‌العاده در تونس پس از حملات داعش
۳۰ کشته در حمله عربستان به شمال یمن
سیسی: توطئه داعش را خنثی کردم