وزارت ارشاد نمی تواند به‌تنهایی در مقابل بزرگواران مخالف اکران رستاخیز اقدامی کند

بلاتکلیفی، بر کارگزاران وزارت ارشاد، تهیه‌کنندگان و بازیگران رستاخیز، اثرات غیرسازنده‌ای دارد
روزنامه شرق یادداشت «حساسیت‌های غیرطبیعی درباره رستاخیز» به قلم محمدتقی فاضل‌میبدی را در صفحه نخست به چاپ رسانده و پیشنهاد کرده تا در اینگونه امور، یک نظر فقهی، ملاک قرار گیرد تا نظرات مختلف، کار را بر هنرمندان مشکل نکند. در این یادداشت می خوانیم:
«مدتی است اخبار و اقوال درباره فیلم رستاخیز، شکل روزافزونی به خود گرفته است و در آخرین مورد، متولیان این فیلم به دیوان عدالت اداری شکایت برده‌اند. یکی از مسائلی که دراین‌باره وجود دارد این است که رابطه هنر، اعم از موسیقی و سینما با فقه یا فقیهان روشن و مشخص نیست. فقیهان حاضر نظر یک‌دستی در این مقوله مهم ندارند و متولیان امر هنر به‌ویژه در معاونت هنری وزارت ارشاد، تکلیف‌شان روشن نیست.
فیلم یا برنامه هنری دیگری با صرف وقت و هزینه زیاد تهیه می‌شود، هنرمندان تلاش می‌کنند کار خود را به نیکوترین وجه به تماشا گذارند، اما هنگام بهره‌برداری با حلال و حرام که از اجتهاد فقیهی سرچشمه گرفته است، مواجه می‌شوند.
این بلاتکلیفی برای کارگزاران وزارت ارشاد، تهیه‌کنندگان، بازیگران و در نهایت تماشاکنندگان و از همه مهم‌تر بخش مهمی از فرهنگ کشور، آسیب و اثرات غیرسازنده‌ای به همراه دارد. نمونه اخیر این ماجرا فیلم رستاخیز ساخته آقای درویش است. این فیلم از نظر محتوا و ساختار مجوز خود را از وزارت ارشاد می‌گیرد و کارشناسان مذهبی و تاریخی نظر مثبت می‌دهند، اما ناگهان هنگام اکران با نظر فقیهی بزرگوار مواجه می‌شود که اکران آن را به این دلیل که چهره حضرت عباس(ع) را به تصویر کشیده است جایز نمی‌داند.
در این رابطه نکاتی چند قابل طرح است: ۱- در زمان مرحوم امام(ره) این نوع مسائل به فتوای رهبر انقلاب حل‌وفصل می‌شد و در نهایت با حکم یا فتوای ایشان حلال و حرام برنامه‌های هنری فیصله می‌یافت و اگر فقیهی نظر دیگری داشت، لزوم ابراز آن را نمی‌دید؛ نمونه آن بازی شطرنج بود. با اینکه برخی مخالف بودند و یکی از آقایان- مرحوم آقای قدیری-مخالفت خود را اظهار کرد، امام پاسخ مبنایی و اجتهادی محکمی داد و مسئله حل شد.
۲- مسئله هنر از موضوعاتی است که باید کارشناسان هنری موضوع را برای فقیهان روشن کنند؛ مانند مسئله شطرنج که از نگاه کارشناسان ورزش از مقوله آلت قمار خارج است؛ از همین رو حکم حرمت برداشته می‌شود. در باب «رستاخیز» نیز مسئله سینما با سایر مسائل تفاوت دارد. فقهای بزرگوار با موضوعاتی از قبیل هنر و سینما رابطه چندانی نداشته‌اند و با موضوع به شکل حرفه‌ای آشنا نیستند. این مسئله مانند پدیده پول و بانک در مسائل اقتصادی است که نمی‌توان بدون نظر کارشناس اقتصادی و پولی و مالی، فتوای فقهی صادر کرد.
۳- در فیلم رستاخیز که فرموده‌اند نباید چهره حضرت عباس(ع) را نشان داد، باید دید دلیل فقهی آن چیست؟ از کجای فقه و با چه عنوانی این حرمت استنباط می‌شود؟ ممکن است بگویند نشان‌دادن سیمای حضرت عباس(ع) به وسیله یک شخصیت هنرمند، وهن یا اهانت به آن حضرت تلقی می‌شود. باید گفت «وهن» از جمله مفاهیم عرفی است و نه یک مقوله شرعی؛ همان‌طور که «سب» از مفاهیم عرفی است. ممکن است واژه یا حرکتی در عرفی وهن تلقی شود و در عرفی دیگر وهن تلقی نشود و این مسئله در باب «سب» و «توهین» مورداشاره قرار گرفته است.
در قاموس سینما و در فرهنگ تماشاگران، هیچ‌گاه تصویر شمایل معصومان توهین تلقی نمی‌شود، همان‌طورکه در آثار هنری و تلویزیونی دیگر مانند حضرت مسیح، حضرت مریم یا مجموعه یوسف پیامبر، توهین تلقی نمی‌شد و بازی یک بازیگر در آن نقش، در ذهن و ضمیر هیچ تماشاگری به‌عنوان وهن قلمداد نمی‌شد.
با این توضیح، اینکه چرا این ماجرا بر سر فیلم رستاخیز آمد، مشخص نیست. در گذشته از مرحوم امام خمینی(ره) و مقام‌معظم‌رهبری و بسیاری فقهای دیگر درباره قمه‌زنی سؤال شد؛ پاسخ همگان بر این است چون درحال‌حاضر این حرکت نوعی «وهن» نسبت به دین تلقی می‌شود یا اضرار به نفس است، حرام است. در مورد دیگری نظر امام بر این بود که حکم رجم – سنگسار- چون وهن به دین است، فعلا اجرا نشود. بنابراین «وهن» از جمله مقوله‌های عرفی است. چه کسی گفته است که نشان‌دادن شمایل حضرت اباالفضل در فیلم، «وهن» تلقی می‌شود؟ سال‌ها در این کشور پرده‌خوانی یا تعزیه‌خوانی صورت گرفته و چهره معصومان را در تعزیه‌خوانی نشان داده‌اند، تلویزیون آن را بارها پخش کرده و کسی آن را «وهن» تلقی نکرده و فقیهی از این باب اعتراض نکرده است. البته که اگر تحریف تاریخی صورت گیرد و اصل داستان را به‌گونه‌ای دگر جلوه دهد، در آن صورت می‌توان در اکران فیلم تأمل کرد.
۴-با دقت عرفی، پاره‌ای از این مداحی‌های رایج یا روضه‌خوانی‌ها ممکن است «وهن» به مذهب باشد ولی حساسیتی که روی فیلم هست نسبت به این نوع مداحی‌ها نیست، بنابراین از آنجا که همواره تهیه‌کنندگان و هنرمندان و مسئولان وزارت ارشاد با این مشکل مواجه هستند، سزاوار است یک نظر ملاک قرار گیرد تا نظرات مختلف در این‌گونه مسائل، کار را بر هنرمندان مشکل نکند.»

اگر برای هر اعتراضی، از نمایش یک اثر سینمایی جلوگیری شود، لطمه بزرگی به صنعت سینما وارد خواهد شد/رئیس‌جمهوری وزارت ارشاد و فیلم «رستاخیز» را تنها نگذارد
شرق در صفحه ۱۴ خبر از شکایت کارگردان فیلم رستاخیز به دیوان عدالت اداری داده و در این خصوص با کامبیز نوروزی، حقوقدان متخصص در عرصه حقوق فرهنگی به گفتگو پرداخته است. عسل عباسیان نوشته است:

توقیف اکران یک اثر سینمایی نظیر «رستاخیز» به لحاظ قانونی مجاز است؟
از نظر مقررات موجود در زمینه اکران فیلم‌های سینمایی، این‌گونه است که پروانه نمایش یک فیلم توسط وزارت فرهنگ بعد از طی مراحل مربوط به بازبینی در شورای پروانه نمایش صادر می‌شود. بعد از آنکه پروانه نمایش صادر شد، فیلم در شورای اکران، برنامه اکران می‌گیرد و می‌رود برای نمایش در گروه سینمایی تعیین‌شده. این روند براساس قانون تشکیل وزارت ارشاد و تصویب نامه هیأت‌وزیران و چند آیین‌نامه وزارتی به اجرا درمی‌آید. در مورد هر فیلم سینمایی، شورای پروانه نمایش این اجازه را دارد که اگر فیلم با معیارهایی سازگار نباشد، پروانه نمایش برای آن فیلم صادر نکند اما اگر پروانه نمایش صادر شد، فیلم حتما باید به نمایش عمومی درآید با این‌حال چنانچه بعد از شروع اکران نمایش یک فیلم برای نظم یا امنیت عمومی و ملی از سوی وزارت ارشاد نامناسب تشخیص داده شود، می‌شود از ادامه نمایش فیلم جلوگیری کرد اما در این قبیل موارد که بعد از شروع اکران فیلم، از ادامه اکران جلوگیری می‌شود، آرایی صادر شده که به موجب آن آرا، فیلم مستحق دریافت خسارت از دولت است.

یعنی وزارت ارشاد باید به «رستاخیز» خسارت پرداخت کند؟
بله. با این مقدمه، باید گفت که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌لحاظ حقوقی می‌توانسته جلو ادامه اکران رستاخیز را بگیرد، اما اگر به اصول حقوقی مراجعه کنیم، پرداخت خسارت به عوامل فیلم «رستاخیز» از سوی دولت لازم است.

از سوی دیگر نهادهای قانونی، چه امکانی برای مشخص‌شدن آینده این فیلم وجود دارد؟
نکته‌ای که درباره فیلم «رستاخیز» قابل بحث است، این است که این فیلم یکی از مهم‌ترین فیلم‌هایی است که با تلاش‌های بسیار درخصوص یکی از مهم‌ترین بخش‌های تاریخ شیعه و با رعایت تمام موازین شرعی ساخته شده. اصولا از نظر حقوقی این قاعده بسیار مهم است که قوانین و مقررات باید به شکل پایدار و قدرتمندانه به اجرا دربیاید.
بنابر اخباری که داریم، فیلم «رستاخیز»، مورد تأیید بسیاری از مراجع محترم بوده و با رعایت قوانین حاکم ساخته شده، اگر بنا بر این باشد که با هر اعتراضی، از نمایش یک اثر سینمایی قانونی جلوگیری شود، این بی‌ثباتی لطمه بزرگی به صنعت سینما وارد می‌کند، از سوی دیگر بعضی موضوعات که نسبت به فیلم «رستاخیز» مطرح شد، در سطوح بزرگوارانی بود که شاید وزارت ارشاد نمی‌توانست به‌تنهایی در مقابلشان اقدامی کند و در اینجا از دولت و شخص آقای رئیس‌جمهور که به‌عنوان حقوق‌دان خودشان را معرفی می‌کنند و بر حقوق‌دان‌بودنشان همیشه تأکید داشته‌اند، انتظار می‌رود نسبت به موضوع نمایش فیلم «رستاخیز» مستقیما وارد شوند و هم از وزارتخانه دولت خودشان حمایت مستقیم کنند و هم از یک اثر سینمایی فرهنگی شیعی. در این موضوع، هم وزارت ارشاد تنها ماند و هم فیلم «رستاخیز» و دولت و آقای رئیس‌جمهور هیچ واکنشی نسبت به آنچه که علیه این فیلم اتفاق افتاد، نشان ندادند. عرصه فرهنگ فاقد حمایت‌های قابل‌اعتنا از سوی دولت است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اگرچه شایسته بعضی انتقادهاست اما گویا در این عرصه تنها مانده و حمایتی از سوی دولت ندارد.
آسیب این تزلزل در اجرای مقررات قانونی، در درازمدت چه خواهد بود؟
تزلزل در اجرای مقررات قانونی درخصوص سینما بیش از هرچیزی به خود صنعت سینما آسیب می‌زند و باز دراین‌میان در سطوح بالاتر از سوی نهادهایی مثل سازمان سینمایی یا وزارت فرهنگ و ارشاد باید اقدامات قاطع حمایتی سازماندهی و اجرا شود.»

دیگر عناوین منتشر شده در روزنامه امروز، از این قرار است:
علی سعیدی: مشروعیت ولایت فقیه به ولایت حضرت مهدی(عج) است/ به استناد آیه شریفه «یوم ندعوا کل اناس بإمامهم» می گویم خداوند در هر عصر و زمانی حجتی دارد. در عصر نبوت انبیاء عظام (علیهم‌السلام) و در عصر امامت ائمه معصومین (علیهم‌السلام) و در عصر غیبت در حقیقت امامت با امام عصر(عج) است.

نظر امام جمعه مشهد در مورد فابیوس/ در خصوص پرونده خون‌های آلوده، ابتدا گفتند کار ما نبوده و کار دو کارمند بوده اما بعدها براساس اسناد مشخص شد همه کار همین آقایی بوده که امروز برای وی فرش قرمز پهن شده است. او(فابیوس) همچنین روند مذاکرات هسته‌ای را مختل کرد، روابط اقتصادی را نیز برهم زد و موتورهای ناقص و ناجور را به این مردم داد و انفجار خودروهای پژو را رقم زد.

بی‌بی‌سی خبر داد: رهبر شبکه حقانی در اثر بیماری مرده است/ جلال‌الدین حقانی در زمان حکومت «داودخان» نخستین رئیس‌جمهوری افغانستان (اوایل دهه ۵۰ خورشیدی) به پاکستان رفت و در آنجا به حزب اسلامی به رهبری مولوی یونس خالص که علیه نیروهای شوروی سابق و دولت مورد حمایت آنها می‌جنگید، پیوست.

گرگ و میش صلح؛ «ملااختر محمد منصور»، رهبر جدید طالبان شد

دو انفجار تروریستی در مسیر قطار ایران – ترکیه