رئیس مجلس خبرگان: با نبود امنیت، می‌توان در وجوب حج تشکیک کرد

فاجعه منا، خط خبری پر رنگ و اصلی این روزها
روزنامه شرق با گذشت پنج روز از حادثه منا، این مطالب را در شماره امروز منتشر کرده است:

* یادداشت «بر سر کوی منا خاکم کنید» به قلم احمدمسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران

* یادداشت «قربانیان منا؛ تألم جمعی، تدبیر سیاسی» به قلم محمد توسلی

* «وصله نژادپرستی به ایرانی‌ها نمی‌خورد» گفتگو با امیلیا نرسیسیانس، استاد مردم شناسی دانشگاه تهران

* «حرمت حرم را فراموش کرده‌اند» گفتگو با معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی

* گزارش «کارشکنی عربستان در دسترسی کنسولی به جان‌باختگان منا»

* یادداشت «منا؛ قربانگاه عاشقان خدا» به قلم سعیدبرآبادی
– …. مردم هنوز با پیامدها و پیامک‌هایی مواجهند که در شبکه‌های مجازی دست‌به‌دست می‌چرخد و ممکن است به موج تازه‌ای از افراط‌وتفریط در برخورد با عاملان حادثه منا منجر شده یا بعید نیست به تیرگی بیشتر روابط ایران و عربستان ختم شود.

* حسن روحانی در صحن مجمع عمومی سازمان ملل: حجاج ایرانی قربانی بی‌کفایتی و سوءمدیریت مجریان حج شده و به دلیل عدم‌پاسخ‌گویی مسئولان، شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده‌های عزادارشان دریغ شده است.

* آیت الله یزدی، رئیس مجلس خبرگان: با نبود امنیت، می‌توان در وجوب حج تشکیک کرد
– استطاعت صرفا مالی نیست، وجود امنیت هم یکی از شرایط استطاعت است، لذا واقعا می‌شود روی وجوب حج تشکیک کرد مگر اینکه حکام سعودی به طور رسمی عهده‌دار امنیت حجاج بشوند.
– در قم به تعطیل‌کردن یک روز درس و یک روز مجلس فاتحه‌گرفتن اکتفا نشود و یک عکس‌العمل جدی از سوی حوزه و مراجع معظم نیاز است.
– این یک مسئله مذهبی است؛ با دید مذهبی به آن باید نگاه کرد، نه با دید سیاسی و بحث‌های سیاسی جای خودش را دارد.

– بعد از دادستانی ما، سازمان کنفرانس اسلامی و دولت، شاید حوزه‌های علمیه و مراجع عظام تقلید هم بی‌تکلیف نباشند، اینکه من و شما بشنویم که بیش از دو هزار مسلمان در سرزمین وحی کشته شوند و فقط در مدرسه فیضیه اجتماعی را تشکیل داده، درس را تعطیل کنیم و یک سخنرانی و یک تسلیت داشته باشیم، کافی نیست.

*رئیس قوه قضائیه: پرونده حادثه منا بسته نخواهد شد
– عربستان نمی‌تواند با گردن‌کشی از زیر بار مسئولیت حادثه اخیر و عذرخواهی از مسلمانان جهان شانه خالی کند.
– دادستان کل کشور با هماهنگی وزارت امور خارجه و رایزنی با کشورهای مسلمانی که عده زیادی از شهروندان خود را در این حادثه از دست داده‌‌اند؛ حادثه اخیر را تا حصول نتیجه نهایی پیگیری کند.
– کشورهای مسلمان برای مدیریت حج چاره‌ای بیندیشند.
– کشورهای مسلمان باید برای ساماندهی به مدیریت حرمین شریفین چاره‌ای بیندیشند و به نظر می‌رسد سازمان همکاری کشورهای اسلامی می‌تواند بستر مناسبی برای انجام این امر باشد.

* سیدابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور: باید از همه ظرفیت‌ها برای احقاق حقوق قربانیان و مصدومان حادثه منا به خوبی استفاده کرد.

* الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس‌جمهور: ابعاد فاجعه منا را با توجه به قراردادها و تفاهم‌نامه‌های موجود بین ایران و عربستان سعودی پیگیری حقوقی می‌کنیم.

* وزیر کشور: آمار کشته‌شده‌های کلی فاجعه‌ منا بیش از آمار فعلی است.

* قاضی عسکر، نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت: روزهای سختی را پیش رو داریم که کاری مضاعف می‌طلبد.

* حمید محمدی، معاون سازمان حج و زیارت: ۲۹۸ نفر از حجاج ایرانی همچنان مفقودند

* رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران: ستاد ویژه دفن جان‌باختگان فاجعه منا با همکاری وزارت کشور، خاکسپاری جان‌باختگان فاجعه منا را بر عهده خواهد داشت.

* گزارش «مورد عجیب سفیر سابق» / سرنوشت غضنفر رکن‌آبادی همچنان روشن نیست

* علمای اهل سنت: فاجعه منا بی‌تدبیری آل‌سعود را نشان می‌دهد
– ملاعبدالقادر بیضاوی، امام‌جمعه اهل سنت ارومیه: حرمین شریفین متعلق به جهان اسلام است و اداره آنها باید به دست دولت‌های اسلامی صورت بگیرد
– ماموستا «مصطفی محمودی»، امام‌جمعه پیرانشهر: جای بسی تأسف است که دولت عربستان و حتی مفتی‌های این کشور حادثه منا را پای تقدیر می‌نویسند و خود را تبرئه می‌کنند.

* دو درخواست برگزاری تجمع مقابل سفارت عربستان

* مجیدی، بنی‌اعتماد و انتظامی در کمپینی برای منا

فاضل‌میبدی: روش بعضی رسانه‌ها به‌ویژه صداوسیما در مواجهه با فاجعه منا، درست نیست/نفع شقوق غیرضروری اسلام در منطقه، تنها نصیب اسرائیل می‌شود/ اگر اخلاق و دین را تابع سیاست کنیم، مشکلمان حل نخواهد شد

شرق در صفحه ۱۲، گفتگوی مهسا علی‌بیگی با محمدتقی فاضل‌میبدی درباره فاجعه منا را منتشر ساخته و با عنوان «سیاست اخلاقی و دینی راه‌حل است» آورده است:
«کشته‌شدن صدها نفر در مراسم رمی‌جمرات امسال در منا، دل مسلمانان بسیاری در سرتاسر جهان را به درد آورد. بلافاصله بعد از این فاجعه، نگاه‌ها به سمت علت‌ها و راه‌حل‌ها رفت. «محمدتقی فاضل‌میبدی» معتقد است درباره این فاجعه بیش از هر چیز باید به فکر راه‌حلی دیپلماتیک برای جلوگیری از اتفاقات مشابه بود. او می‌گوید برخی واکنش‌های ایجادشده در روزهای اخیر سیاسی است که به‌دور از اخلاق و دین است.»

– واکنش‌های ابرازشده به فاجعه منا را چطور ارزیابی می‌کنید؟
* در میان واکنش‌هایی که به این فاجعه تاکنون نشان داده‌شده است، معتقدم روشی که بعضی رسانه‌ها به‌ویژه صداوسیما پیش گرفته‌اند، روش درستی نیست اینکه بخواهیم سر فاجعه‌ای که پیش آمده تسویه‌حساب سیاسی کنیم، به‌نفع هیچ‌کس نیست. من نمی‌خواهم نقش دولت عربستان در بروز این فاجعه را نادیده بگیرم و همان‌طور که رهبر انقلاب تأکید کردند، این فاجعه نتیجه مستقیم سوءمدیریت دولت عربستان سعودی است و شکی نیست مسئولان عربستان سعودی که هرساله میزبان پنج‌میلیون نفر از سرتاسر دنیا برای انجام مراسم حج هستند، باید شرایط و امکانات را به‌گونه‌ای فراهم کنند که چنین اتفاقاتی روی ندهد. اما درعین‌حال، این حادثه نباید منجر به این شود که رسانه‌های ما سیاست ضدعرب پیش بگیرند و خواهان کناره‌گیری حکام عربستان سعودی شوند. چنین واکنشی در شأن دیپلماسی ایران نیست و از لحن دیپلماتیک به دور است. البته در این زمینه، واکنش وزارت امور خارجه کشورمان، سخنرانی رئیس‌جمهور و همچنین بیانیه معاون‌اول رئیس‌جمهور کاملا بجا و مناسب بود، اما برخی رسانه‌ها این موضوع را کاملا سیاسی کرده‌اند.

– سیاسی‌کاری در زمینه چنین اتفاقاتی چه تأثیراتی دارد؟
* سیاسی‌کاری در این زمینه باعث ایجاد فاصله بین ایران و عربستان و ملت دو کشور می‌شود و اینکه فاصله بیشتر و شکاف عمیق‌تر شود، نه به‌نفع ایرانی‌ها و نه به‌نفع ملت عرب است. اولین تأثیر این اتفاق این است که اخوت بین مسلمانان از بین می‌رود. هر ساله مسلمانان ایرانی بسیاری به مکه می‌روند، اگر این افراد با یک بغض نسبت به برادران دینی خود به مکه بروند، هم شعار اسلامی برادری از بین می‌رود و هم فلسفه حج. علاوه‌بر این، در منطقه خاورمیانه کشورهای عربی بسیاری پیرامون کشور ما وجود دارد؛ از قطر و امارات گرفته تا مصر و… . در این کشورها ایرانی‌های زیادی زندگی می‌کنند. به‌علاوه، ما روابط اقتصادی با برخی از این کشورها داریم. همه اینها در کنار وحدت ایدئولوژیکی که ایران با کشورهای عربی دارد، باعث می‌شود ایران روابطش را با این کشورها حفظ کند و با نگاه سیاسی به این‌گونه اتفاقات، مشکلات را بدتر نکند. بلکه باید به‌جای قیام‌کردن علیه عربستان سعودی به فکر همکاری با این کشور برای حل این مشکلات باشیم. معتقدم با برقراری یک رابطه دیپلماتیک صحیح می‌توان اتفاقی که تاکنون چندین‌بار روی داده است را طرح و آن را حل کرد. اینکه بگوییم اینها باید بروند، ادبیات دیپلماتیک نیست؛ باید کاری کنیم که دیگر فجایعی نظیر این تکرار نشود.

– آیا اساسا امکان کنارگذاشتن سیاست از این مسئله وجود دارد، مخصوصا اینکه هم در رویدادهای تاریخی و هم درحال‌حاضر سیاست‌های عربستان سعودی در منطقه در بسیاری مواقع مخالف و متضاد با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران بوده و هست؟
* با اتخاذکردن سیاست‌های تند مشکل که تأمین امنیت جانی حجاج است، حل نمی‌شود. بخشی از این مشکلات با تغییر نگاه ما قابل‌حل است. آیا فاصله ما با عربستان سعودی بیشتر از فاصله با کشورهای غربی و مخصوصا آمریکاست؟ فاصله ما با کشورهای ۱+۵ مخصوصا در هشت سال دولت گذشته بسیار زیاد شده بود بااین‌حال، ایران با این کشورها سر موضوع مهمی مثل مسئله هسته‌ای سر یک میز نشست و مذاکره کرد و نتیجه هم گرفت. این مشکل غیرقابل‌حل‌تر از مسئله هسته‌ای نیست و سران کشورهای اسلامی می‌توانند درباره آن با هم مذاکره کنند مگر اینکه رسانه‌ها بخواهند این بی‌اعتمادی را تشدید کنند. درحال‌حاضر کشور عربستان از دو جهت برای ما مهم است؛ اولا عربستان سرزمین وحی است و دوم اینکه ما نمی‌توانیم هر سال صدهزار ایرانی را با چنین بغضی به عربستان بفرستیم.

– چرا برخی رسانه‌ها این روش را که از آن نام بردید، در پیش گرفته‌اند؟
* از نظر من برخی رسانه‌ها، منافعشان در این است که رابطه ما با جهان بدتر شود تا دولت را منزوی کنند. اولین ضرر این سیاسی‌کاری برای دولت یازدهم و رئیس‌جمهور است که درحال‌حاضر در نیویورک است. این اتفاق باعث می‌شود که در جامعه جهانی این نگاه ایجاد شود که رابطه بزرگ‌ترین کشور شیعه، در منطقه خاورمیانه با کشورهای پیرامونش مساعد نیست.
از نظر من ایران باید رابطه‌اش با دو کشور عربی؛ یکی عربستان و دیگری مصر را بهبود بخشد. این دشمنی با عربستان سر این فاجعه خطرناک است و روی مردم هم تأثیر می‌گذارد. درصورتی‌که می‌توان این فاجعه را یک مسئله بین‌المللی تلقی کرد و با تدبیر کشورهای اسلامی و سازمان‌ملل برای حل آن فکر کرد. آیات قرآن همواره همه ما را دعوت می‌کند که کنار هم باشیم. اسلامی که معتقد است همه ادیان می‌توانند زیر یک پرچم جمع شوند، باید برای خود ما مسلمانان بیشتر الگو باشد. الان شقوق غیرضروری در اسلام در منطقه ایجاد شده است که تنها نفعش نصیب اسرائیل می‌شود. اگر همه کشورهای منطقه، مصالح اسلامی و ملی‌شان را در نظر بگیرند و فقط به فکر بقای خودشان نباشند، این مشکلات قابل‌حل خواهد بود. ما باید سیاستمان دینی باشد. اگر بخواهیم سیاست را تابع اخلاق و دین کنیم، مشکلمان حل می‌شود اما اگر برعکس باشد همین می‌شود که می‌بینید.

– به‌جز همکاری سیاسی برای حل این مشکل، چه راهکار دیگری می‌توان برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقاتی در نظر گرفت؟
* یکی از اقداماتی که در این زمینه می‌توان انجام داد، حل مسئله از منظر فقهی است. علمای مسلمان می‌توانند احکام حج در این زمینه را تغییر دهند به‌گونه‌ای که زمان و مکان رمی جمرات توسعه پیدا کند. درحال‌حاضر خانم‌ها در ساعات مشخصی می‌توانند در منا حضور پیدا کنند که شب‌هاست. این ساعات می‌تواند با هماهنگی برای آقایان نیز گسترش پیدا کند. همچنین ستونی که برای رمی جمرات در نظر گرفته شده یک مکان نمادین است و به همین دلیل می‌توان احکام را طوری تغییر داد که در محدوده منا چندین ستون ایجاد شود و رمی جمرات منحصر به مکان و زمان خاصی نشود.

* در فقه اسلامی ظرفیتی برای تغییر این‌گونه احکام وجود دارد؟
– بله، در اسلام هرگاه خوف و ترس جان باشد، احکام می‌توانند تغییر کنند. برای مثال چرا کسی که مریض است می‌تواند روزه نگیرد؟ زیرا خوف جان، خطر مرگ و پیشامد در اینجا می‌رود و هر کجا که چنین باشد حکم می‌تواند تغییر کند. اینکه حکم رمی جمره در یک محدوده محدود و در یک وقت محدود انجام شود را می‌توان تغییر داد زیرا تنها با گسترش امکانات و زیرساخت‌ها نمی‌توان این مشکل را حل کرد.»

رمزگشایی از صحبت‌های سلحشور
بهناز شیربانی در گزارش «سیمای دیگری در سیما» که در صفحه ۱۴ منتشر شده، به بررسی چالش‌های پورمحمدی در «سیما»ی سرافراز پرداخته است.

در این گزارش می خوانیم:
«هوای ابری جام‌جم، گاهی توفانی می‌شود. از زمان نشستن محمد سرافراز پشت میز ریاست این سازمان، شمار روزهای پرتلاطم بیشتر شده؛ خصوصا از آن روز که از کوچک‌سازی رسانه ملی گفت….
رئیس رسانه ملی تصمیم گرفته است تا مجموعه جدید‌التأسیس مرکز گسترش فیلم‌نامه‌نویسی صداوسیما به موازات فعالیت مرکز امور نمایشی سیما فعالیت کند و این اتفاق در نوع خود جالب‌توجه است.
با تغییرات مدیریتی صداوسیما، محمودرضا تخشید با حکم علی‌اصغر پورمحمدی به سمت مدیرکل امور نمایش سیما منصوب شد و عملا نظارت روی ساخت برنامه‌های نمایشی سیما از دست مدیران شبکه‌ها خارج شد و به مرکز جدید‌التأسیس که تا پیش از آن با نام «سیمافیلم» فعالیت می‌کرد سپرده شد. پورمحمدی در حکمش به چند نکته درباره چگونگی فعالیت تخشید اشاره کرده بود و ساماندهی یکپارچه برنامه‌های نمایشی به‌لحاظ روند تولید، موضوع، محتوا و ساختار، با هدف ارتقای سطح کیفی تولیدات و براساس اهداف و سیاست‌های رسانه ملی و مأموریت‌های شبکه‌ها را از مهم‌ترین ضرورت‌های تشکیل اداره کل نمایش برشمرده بود. با وجود این تصمیم‌گیری درمورد چگونگی ساخت برنامه‌های نمایشی سیما به این مرکز سپرده شد. تخشید نیز با داشتن سابقه طولانی در مدیریت گروه فیلم و سریال شبکه‌های تهران و سه سیما فعالیتش را در این مرکز آغاز کرد. به فاصله چندماه بعد، در واپسین روزهای شهریور ۹۴ محمد سرافراز با صدور حکمی، امین صدیقی را به سمت رئیس «مرکز گسترش فیلم‌نامه‌نویسی صداوسیما» منصوب کرد. در این حکم سرافراز از صدیقی که مشاور فرهنگی‌اش نیز هست، درخواست کرده بود که در سمت جدیدش بر ایجاد سازوکارهای بایسته برای ارتقای سطح کیفی فیلم‌نامه‌نویسی برای مجموعه‌های تلویزیونی، اهتمام به حمایت از داستان‌نویسی و رمان‌نویسی، احصای اولویت‌ها و تدوین راهبردی تولید متون نمایشی تلویزیونی، نظارت متمرکز بر مراحل مختلف تصویب، پژوهش و نگارش طرح‌های نمایشی تلویزیونی، طراحی و راه‌اندازی بانک جامع اطلاعات آثار نمایشی تلویزیونی را جزء وظایف اصلی‌اش بداند و تمرکزش را روی این موضوعات بگذارد.

ایجاد دو مرکز موازی در صداوسیما با مأموریت مشترک، کمی تأمل‌برانگیز است. دو مرکزی که اساسا رویکرد‌های یکسانی به آثار نمایشی در صداوسیما دارند و مشخص نیست چرا با وجود اداره کل نمایشی سیما، سرافراز وجود مرکز دومی را لازم دیده است؟ صدیقی، از آن دست مدیرانی است که پیش از این ریاست مرکز فیلم ‌و‌ سریال برون‌مرزی را عهده‌دار بوده است و با مسئولیت جدیدش بیگانه نیست اما وجود دو مرکز با مسئولیت‌های موازی عملا خلاف تصمیمی است که سرافراز در ابتدای ورودش به سازمان صداوسیما در جهت کوچک‌سازی و چابک‌سازی رسانه ملی در نظر گرفته بود.

رمزگشایی از صحبت‌های سلحشور
تابستان سال ۹۰ بود که فرج‌الله سلحشور در گفت‌وگو با «مهر» با بیان اینکه «آثار مذهبی مظلوم هستند»، از عملکرد تلویزیون ایران انتقاد کرد و گفت: «اگر ما قصد تولید آثار لودگی و مبتذل داشته باشیم صداوسیما هیچ مشکلی با ما نخواهد داشت». پس از آن هم انتقادهای این کارگردان به تلویزیونی که زمانی سرمایه‌گذاری هنگفتی برای سریال «یوسف پیامبر»‌ش کرده بود، ادامه پیدا کرد. اما نکته جالب، انتقاد این کارگردان از عملکرد «سیمافیلم» بود. او با انتقاد از عملکرد سیمافیلم در ساخت آثاری چون «یوسف پیامبر» و «مختارنامه» گفته بود: «این مرکز از ابتدا نشان داد که نمی‌تواند آثار این‌چنینی را مدیریت کند. کمااینکه دیدیم ساخت سریال «مختارنامه» با چندده‌میلیارد تومان بودجه، هفت سال به طول انجامید. درحالی‌که ابتدا با دوونیم‌میلیارد قرارداد ساخت آن بسته شده بود. یا سریال «در چشم باد» که قراردادی ۹۰۰‌ میلیونی داشت، به ۲۰، ۳۰‌ میلیارد سر زد که این نشانگر عدم مدیریت سیما فیلم است.»

سلحشور درعین‌حال هزینه ساخت سریال «یوسف پیامبر» را «بسیار کم» دانسته بود. به‌گفته او سریال یوسف در دو سال‌ و ۹ ماه و با بودجه هفت‌میلیاردی ساخته شد. این کارگردان که چند سالی است پیگیر ساخت سریال حضرت موسی (ع) است، اخیرا در مصاحبه با «سینماپرس» (سایت وابسته به جواد شمقدری) از تلاش‌های سرافراز برای ساخت سریالش گفته: «او (سرافراز) تنها کسی است که با تعداد معدودی از مؤمنان فعال در این سازمان تلاش می‌کنند این سریال ساخته شود و مدافع ساخت این مجموعه هستند، والا تا دلتان بخواهد در صدا و سیما افرادی هستند که نمی‌خواهند این مجموعه ساخته شود!»

سلحشور در بخش دیگری از صحبت‌هایش هم گفته: آقای سرافراز خیلی محکم پای کار ایستاده اما متأسفانه عوامل و زیرمجموعه‌اش همان کسانی هستند که در سال‌های اخیر این سریال‌هایی را که از تلویزیون این روزها پخش می‌شود، تصویب می‌کنند. صحبت‌های دیروز و امروز سلحشور حاکی از اختلاف نظرهایی در سازمان صداوسیماست که سبب شده دو مرجع برای ساخت آثار نمایشی ایجاد شود. این کارگردان از یگانه مرجعی که برای تصویب ساخت آثار نمایشی سیما وجود داشته، ناامید شده است و بعید نیست مراحل تولید و ساخت سریالش را به مرکز گسترش فیلم‌نامه‌نویسی سیما بسپارد. در خوشبینانه‌ترین حالت باید امیدوار بود که با ایجاد مرکز گسترش فیلم‌نامه‌نویسی صداوسیما، روی فیلم‌نامه سریال‌های تلویزیونی رسانه ملی تأمل بیشتری شود و از این پس حداقل شاهد ارتقای کیفیت فیلم‌نامه‌های تصویب‌شده باشیم.

سروسامان‌دادن به بحران فیلم‌نامه در تلویزیون، که در سال‌های اخیر بسیاری از آن صحبت کرده‌اند و تا به امروز هیچ تلاشی هم برای برون‌رفت از این بحران اندیشیده نشده است، از مهم‌ترین اتفاقاتی است که مرکز گسترش فیلم‌نامه‌نویسی صداوسیما می‌تواند قدم‌های مثبتی برای آن بردارد اما پرسش اینجا است که آیا موازی‌کاری این مرکز با «مرکز نمایشی سیما» در آینده چالش دیگر مدیران صداوسیما خواهد بود؟ به‌نظر می‌رسد از این پس باید چشم‌انتظار اتفاقاتی جالب در حوزه نظارت بر برنامه‌های نمایشی سیما باشیم.»

دیگر عناوین منتشر شده در «شرق» امروز:

شگرد جدید زمین‎خواران؛ زمین‌خواری به نام امامزاده
زمین‌خواران در روستای «انباج» لواسانات عرصه‌ای را که به گفته ریش‌‎سفیدان این روستا، محل چرای دام آنها در دهه‌های اخیر بوده است را انتخاب کرده و با خرید گنبد و بارگاه، در صدد احداث امامزاده جدیدی در این روستا بودند تا بتوانند در پوشش یک مکان مذهبی و به نام خدمت‌رسانی به زائران، اقدام به تصرف اراضی محدوده آن و ساخت‌وساز کنند.