گاردین: مسلمانان فرانسه ناچارند با ترس از یکی دانسته‌شدن با افراطی‌گری و ترور روبرو شوند

روزنامه شرق در روزی که اخبار حملات گروه تروریستی داعش به پاریس عناوین اصلی رسانه های گروهی دیداری شنیداری، مجازی و مکتوب را از آن خود ساخته، در چندین یادداشت و گزارش به این موضوع پرداخته است.
 
گاردین: مسلمانان فرانسه از این پس ناچارند با ترس از یکی دانسته‌شدن با افراطی‌گری و ترور روبرو شوند
روزنامه شرق در صفحه  8 ، یادداشت چاپ شده در روزنامه گاردین را بازتاب داده و زیر عنوان «شوک امروز، ترس فردا»، از وحشتی سخن گفته که دوباره دامن پاریس را گرفته است.

در بخشی از این یادداشت آمده است:
«سالی که با تراژدی "شارلی ابدو" آغاز شد، می‌رود تا با کشتاری جدید و حتی دراماتیک‌تر از پیش، پایان یابد…. پس از حوادث شارلی ابدو، «مانوئل والس»، نخست‌وزیر فرانسه در پیشگاه پارلمان، کشورش را درگیر جنگ دانست و در پیامی به جمعیت مسلمان آن کشور که بزرگ‌ترین سهم را در اروپا از آن خود کرده‌اند، افزود: این جنگ علیه اسلام نیست، اما این سخنان تسکینی بر آن دست تنش‌هایی نبود که در بین جوامع اقلیت فرانسه در حال اوج‌گیری بود.
 
کارشناسان امنیتی پس از حوادث شارلی‌ابدو، بارها و بارها هشدار داده بودند که باید منتظر تهدیدهای بیشتری از سوی گروه‌های جهادی افراطی منسوب به سازمان تروریستی داعش و دیگر گروه‌های وابسته به آنان بود؛ اما هیچ‌گاه احتمال نمی‌رفت عملیاتی تروریستی، آن‌هم با چنین دامنه‌ای، باری دیگر در قلب پایتخت به وقوع بپیوندد.

فرانسه همچنین یکی از چندین کشور اروپایی است که مبدأ سفر صدها نفر از جنگجویان داعش که اغلب تحصیل‌کرده و متولد آن کشور هستند، به سوریه بوده است. فضاهای آنلاین آن کشور نیز شاهد موجی روزافزون از رادیکالیزاسیون است که شبیه هیچ فرایند فرقه‌ای مشابهی نیست. بخش اعظم این پدیده البته برآمده از پیش‌زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی از جمله نرخ بالای بی‌کاری جوانان، به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای شهرها و همچنین تبعیض نژادی علیه اعراب و آفریقایی‌تبارهاست.

مسلمانان فرانسه ناچار هستند از این پس به‌طور فزاینده‌ای با ترس از یکی دانسته‌شدن با تعصب، افراطی‌گری و ترور روبه‌رو شوند. در این میان، گروه‌های پوپولیست و راست افراطی می‌توانند به خوبی بر آتش این نفرت بدمند.
…. آنچه مسلم است، حوادث رخ‌داده در پاریس، در عرصه فراخ‌تر اروپایی و سیاست‌های غربی در حکم یک نقطه‌عطف خواهد بود؛ درحالی‌که برای بسیاری دیگر فقط یادآور این واقعیت عریان، خشن و تروماتیک است که ما همچنان در عصر پس از ۱۱سپتامبر به سر می‌بریم.»
 
 
 
معاون ستاد کل نیروهای مسلح: در مقابل هجمه‌های لشکریان شیطان بزرگ نایستید، حزب‌الله به وظیفه خود عمل خواهد کرد
شرق در صفحه 6،  انتقاد سردار سیدمسعود جزایری، معاون ستاد کل نیروهای مسلح از برخی اقدامات در مهدکودک‌ها را منعکس ساخته و از گلایه‌مندی شدید او نسبت به آنچه عدم اهتمام دستگاه‌های دولتی در مورد هنجارهای اجتماعی و رعایت قوانین و مقررات مربوطه خوانده، روایت کرده است.

وی گفته است:
«…. چنانچه دستگاه‌های دولتی و عمومی با مسئله رشوه و ارتشا و بسیاری از ناملایمات با جدیت برخورد کنند یا دستگاه‌های ذی‌ربط به وظایف خود درباره حجاب‌وعفاف و توجه به شأن و منزلت جامعه انقلاب اسلامی، اهتمام داشته باشند و در برخی مراکز آموزشی از مهدکودک‌ها تا دانشگاه‌ها رعایت ظواهر اسلامی شود، به‌طور قطع چهره و حتی محتوای جامعه اسلامی امروز ما دگرگون خواهد شد.

چه کسانی و چه سازمان‌هایی باید به داد مهدکودک‌ها که به‌صراحت قبح‌شکنی و عریانی و بی‌بندوباری را به کودکان معصوم جامعه ما می‌آموزند و القا می‌کنند، برسد…. چنانچه دستگاه‌های مربوطه در مقابل این هجمه‌های برنامه‌ریزی‌شده لشکریان شیطان بزرگ به وظایف خود عمل نکنند، حزب‌الله به وظایف خود عمل خواهند کرد».
 
 
 
نسبت پدیده‌ها‌ی فکری با ایده‌هایی مدفون زیر چند وجب خاک کتابخانه
این روزنامه در صفحه اندیشه (10)، یادداشت «چند وجب خاک بر تاریخ فکری لیبرالیسم» به قلم علی اخوت را منتشر ساخته و در آن به کتاب «تاریخ فکری لیبرالیسم» نوشته پی‌یر منان با ترجمه عبدالوهاب احمدی نگاهی گذرا انداخته است.
 
وی که معتقد است لیبرالیسم از حیث سمت‌گیری‌های سیاسی از یک‌سو تا محافظه‌کاری و در سوی دیگر تا سوسیال‌دموکراسی حرکت کرده، تکانه‌های این سنت فکری بر فلسفه سیاسی مدرن را تأثیرگذار توصیف کرده است.
 

در بخش هایی از این یادداشت می خوانیم:
«مسیری که این نویسنده، خوانندگان را در معرفی پهنه ایده‌ها و اندیشه‌های لیبرالیسم پیش می‌برد، از تاریخ پیش از لیبرالیسم اروپا آغاز و با پرداختن به ماکیاولی، هابز، لاک، مونتسکیو و روسو به لیبرالیسم‌ عصر انقلاب و لیبرالیسم حکومتی می‌رسد و با شرح ایده‌های بنژامن کنستان، فرانسوا گیزو و توکویل پایان می‌یابد. چهار فصل نخست کتاب از پیش‌تاریخ لیبرالیسم در اروپا شروع می‌کند و به جان لاک می‌رسد.
 
 …. نویسنده با تحلیل زنجیره این تاریخ فکری از ماکیاولی تا توکویل، خواننده را با ساختار، نحوه شکل‌‌گیری و دگرگونی آن و نقطه‌های قوت و ضعف فلسفه سیاسی لیبرالیسم آشنا می‌کند. البته در دورانی که اندیشه سیاسی و زندگی سیاسی بی‌میانجی و تنگاتنگ به هم پیوند خورده‌اند، می‌توان پدیده‌ای فکری را که دست‌کم با چهار سده تاریخ سایه‌اش بر فلسفه سیاسی سنگینی می‌کند، در متن رویدادهای هرروزه سنجید و نسبت‌شان را با ایده‌هایی که زیر چند وجب خاک در کتابخانه دفن شده‌اند، در نظر آورد.»
 
 
 
محمدرضا ‌بهشتی: ساحت فلسفه می‌تواند موجودیت ما و طبیعت را در آینده تعیین کند
روزنامه شرق در بخشی از صفحه اندیشه به انعکاس سخنان محمدرضا حسینی‌بهشتی در نشست «ما و طبیعت» به مناسبت روز جهانی فلسفه پرداخته است.

بهشتی معتقد است «از حدود چهار دهه پیش تاکنون با مواجهه جدیدی به‌نام مواجهه اخلاقی آشنا شده ایم. مواجهه اخلاقی به معنی «باید و نباید» برای اولین‌بار اخلاق را وارد حوزه طبیعت می‌کند، چون تا قبل از این معمولا اخلاق در مورد روابط انسان‌ها به کار می‌رفت.
 

 این وضعیت جدید، حاصل تحولات درون‌فلسفی نبود بلکه فلسفه مجبور شد با آن مواجه شود. به‌عبارتی وضعیت جدید حاصل جریان نظری، عملی و تکنیکی‌ای است که بنا بود برای ما سعادت بیاورد. اما اینگونه نشد و ما با بحران طبیعت مواجه شدیم.

دستاورد علمی و تکنیکی در جایی موجودیت انسان را در معرض تهدید قرار داده است. این پدیده‌ها، پدیده‌هایی نیستند که فقط مربوط به یک گوشه جهان باشند. این سؤال پیش می‌آید که براساس کدام پایه و منبع می‌توان «باید و نباید»ها را مطالبه کرد؟ چه باید و نباید اخلاقی، چه باید و نباید حقوقی. دو پاسخ وجود دارد: دسته اول می‌گویند منبع «باید و نباید»ها بایستی برپایه انسان باشد تا بتوان آن را مطالعه کرد. اما عده‌ای دیگر معتقدند باید و نباید بایستی برپایه حقوق و قانون باشد. یکی از موضوعات حیاتی دنیای امروز ما توجه به طبیعت است. متفکران باید به‌ناچار درباره طبیعت بیندیشند و ساحت فلسفه چیزی است که می‌تواند موجودیت ما و طبیعت را در آینده تعیین کند.»
 
 
 
همه «رادیکال»ها «تندرو» نیستند
شرق در صفحات 10 و 11، مقاله «جنبش‌های اجتماعی: ویرانگر یا سازنده» به قلم  خسرو باقری را به چاپ رسانده و نظرات او در خصوص کتاب «مردم در سیاست ایران» که مجموعه‌ای از پنج پژوهش موردی یرواند آبراهامیان است، را منعکس ساخته است.
 

نگارنده در بخشی از این مقاله، به ترجمه واژه «رادیکال» به «تندرو» توسط «بهرنگ رجبی»، مترجم این کتاب انتقاد کرده و می نویسد:

خود واژه تندرو بار منفی دارد؛ درعین‌حال که در کاربرد امروزی زبان فارسی، این واژه برای گروه‌های شبه‌فاشیستی طالبان، داعش و امثالهم به کار رفته و بار منفی آن افزایش یافته است. گرایش نولیبرال حاکم بر جهان می‌کوشد در ذهن مردم، میان مبارزان ترقی‌خواه و پیشرو که خواهان تغییرات بنیادین در مناسبات اجتماعی هستند و این گروه‌های شبه‌فاشیستی همسانی ایجاد کند، همان‌طور که میان تروریست‌های فاشیست داعش، طالبان و امثالهم با چریک‌هایی از نوع ارنستو چه‌گوارا، بیژن جزنی و حنیف‌نژاد که در مبارزه با امپریالیسم و دیکتاتوری آن هم در شرایط مشخص از مبارزه مسلحانه استفاده می‌کردند، همسانی ایجاد می‌کند و هر دو گروه را با برچسب «تروریست» از اعتبار می‌اندازد. به نمونه‌ها توجه بفرمایید:

 
الف) در تهران شیخ فضل‌الله، یکی از سه رهبر تظاهرات مذهبی آذرماه ۱۲۸۴، تابستان ۱۲۸۶ از تندرو‌ها برید و رفت همراه
پانصد تن از پیروانش در حرم حضرت عبدالعظیم تحصن کرد (ص ۲۸) [این‌جا منظور از تندروها، مشروطه‌خواهان است].
 
ب) واکنش تندروها به این قدرت‌نمایی نامنتظر تند بود. مغازه‌ها و سراهای‌شان را در بازار تعطیل کردند و هفت هزار نفرشان، همگی هم مسلح به تفنگ، اطراف ساختمان مجلس موضع گرفتند تا در صورت حمله از آن دفاع کنند (ص ۳۸) [منظور از تندرو‌ها باز هم مشروطه‌خواهان است].
 
 
 
رونمایی از کتابی که علامه مجلسی و شیخ بهایی در آرزوی خواندن آن بودند
این روزنامه در صفحه 12، گزارش « نسخه‌ای نادر از صحیفه سجادیه » را به مناسبت رونمایی چاپ عکسی «صحیفه سجادیه»، به تصحیح و خط علامه کفعمی به چاپ رسانده و آورده است:

«یکشنبه هفدهم آبان‌ماه، هم‌زمان با سالروز شهادت امام‌سجاد(ع)، مراسم رونمایی از چاپ عکسی یکی از نسخه‌های خطی مهم و منحصربه‌فرد صحیفه سجادیه که به خط علامه تقی‌الدین کفعمی نوشته شده و اکنون به همت کتابخانه ملی و با مقدمه‌ای مفصل از سیدمحمدحسین حکیم به چاپ رسیده است، در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
 
 دست‌نویس کفعمی از صحیفه سجادیه یکی از نسخه‌های خطی معتبر به‌جامانده از صحیفه سجادیه است و چنان‌که در نشست رونمایی از چاپ عکسی این دست‌نویس مطرح شد، اهمیت آن در دانش ادبی و دینی کفعمی و تصحیحی است که او روی این نسخه انجام داده. اهمیت این نسخه تا به آن حد است که علامه محمدتقی مجلسی و شیخ بهایی در آرزوی به‌دست‌آوردن و خواندن آن بوده‌اند.

نخستین جرقه
در این نشست، حجت‌الاسلام محمدرضا نورالهیان که خود از بانیان انتشار چاپ عکسی این نسخه خطی است، از نخستین جرقه به‌ظهور رسیدن صحیفه‌ای که به دست کفعمی کتابت شده سخن گفت و بانی اصلی به‌چاپ‌رسیدن چاپ عکسی آن را دکتر عبدالحسین طالعی، که خود در نشست حضور داشت، معرفی کرد و گفت: «روزی آقای دکتر طالعی اطلاع دادند که آقای سیدعلی طباطبایی، پسر آقاعزیز طباطبایی، به نسخه‌ای از صحیفه سجادیه دست یافته‌اند که هم شیخ بهایی و هم علامه محمدتقی مجلسی، آرزو داشته‌اند آن‌ را ببینند و بر این نسخه، که نسخه کاملی از صحیفه است، بسیاری از بزرگان شیعه حاشیه‌نویسی کرده‌اند. آقای دکتر طالعی گفتند که اگر کسی این نسخه را به ‌ظهور بیاورد، این کار، خدمت و گامی بزرگ در عرصه انتشار صحیفه سجادیه و آشنایی عاشقان و عارفان به معارف اهل‌بیت با این کتاب است….»
حجت‌الاسلام نورالهیان در ادامه درباره مقدمه محمدحسین حکیم بر این نسخه از صحیفه گفت: «این مقدمه مبتنی‌بر رفرنس است و نویسنده در آن با نظام دانش‌نامه‌ای آنچه را که طی ۱۲ قرن بر صحیفه سجادیه گذشته، آورده است.»

یکی از قدیمی‌ترین مکتوب‌های تمدن اسلامی
سیدمحمدحسین حکیم که این  نسخه از صحیفه سجادیه با مقدمه او منتشر شده می گوید: «هم‌میهمان می‌دانیم که صحیفه سجادیه یکی از مهم‌ترین کتاب‌های تمدن اسلامی و همچنین به نحوی شاید بشود گفت بعد از قرآن، قدیمی‌ترین اثر مکتوب تمدن اسلامی است که به دست ما رسیده».

حکیم یکی از وجوه اهمیت صحیفه سجادیه را در این موضوع عنوان کرد که «صحیفه جزء معدود کتاب‌های مذهب شیعه است که فقط مورد توجه شیعه اثنی‌عشریه یا امامیه نبوده و فرقه‌ها و مذهب‌های دیگر شیعه هم مثل زیدیه و اسماعیلیه به آن توجه داشته‌اند. چون یکی از کاتبان اول این کتاب، زید، پسر امام‌سجاد(ع)، بوده، زیدیه خیلی به این کتاب عنایت دارند و همچنین چون در مقدمه‌اش از اسماعیل هم اسم برده شده، اسماعیلیه هم بسیار به آن توجه دارند و حتی برخلاف ما که الان توجه زیادی به صحیفه سجادیه نداریم، این کتاب، جزء کتاب‌های درسی اسماعیلیه است».
 
او در ادامه گفته است: «با همه اهمیتی که این کتاب برای ما دارد اما قدرش دانسته نشده است. اصولی‌ترین کاری که درباره کتابی با این اهمیت باید انجام شود این است که متنی از آن فراهم شود که بتوانیم به‌راحتی به آن استناد کنیم، اما متأسفانه الان چاپ صحیحی از صحیفه که بتوانیم بگوییم خیلی از نسخه‌ها با آن مقابله شده و کار تحقیقی دقیقی روی آن انجام شده است نداریم، اما می‌توان گفت نسخه حاضر که به دست کفعمی نوشته شده، بین نسخه‌های موجود، نسخه معتبرتری از صحیفه سجادیه و به متن اصلی آن بسیار نزدیک است».
 
شرق در ادامه این گزارش، با انتخاب عناوین زیر در توصیف صحیفه، به خلاصه ای از سخنان دیگر سخنرانان این مراسم پرداخته است:
تدوین شروح موضوعی اسلامی / سخنرانی دکتر عبدالحسین طالعی، استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه قم
دریچه نو / سخنرانی دکتر باقری رئیس مؤسسه بشری و مرکز دعا‌پژوهی نیایش و اخلاق
 مظلوم و غریب / سخنرانی حجت‌الاسلام هادی اشرفی، صحیفه‌پژوه
عرفان واقعی / سخنرانی حجت‌الاسلام محمدعلی خسروی

 
مسجدجامعی: ایرانیان بیش از شهرت تاریخی، مرید سیدالشهدا بوده اند
شرق در صفحه 12 و زیر عنوان «تحریرهای رود» به گزارش مراسم رونمایی از کتاب «تحریرهای رود»، کتاب صوتی سیدحمیدرضا برقعی در کتابخانه ملی پرداخته و به نکاتی از سخنرانی احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران، در این مراسم اشاره نموده است.

در این گزارش از قول وزیر اسبق ارشاد آمده است:

«در باب ارادت ایرانیان به سیدالشهدا(ع)، نقل‌های مختلفی وجود دارد. مختار ثقفی وقتی یکی، دو سال بعد از واقعه کربلا دست به قیام زد، ایرانیان زیادی او را همراهی می‌کردند. البته ما گزارشی از حضور ایرانیان در کربلا نداریم اما یکی از دلایل جابه‌جایی مرکز حکومت از مدینه به کوفه، ایرانیان بوده‌اند که امروز نیز می‌بینیم بیشتر شهرهای شیعه‌نشین عراق به ایران نزدیک هستند. این موضوع نشان از ارادت دیرینه ایرانیان به امام‌حسین(ع) دارد و این علاقه در شعر و ادبیات جلوه کرده است.

 

گفته می‌شود کسایی مروزی اولین شاعر مقتل‌سرای فارسی است. باید دقت کرد که ایرانیان حتی بیش از آنچه به لحاظ تاریخی مشهور است، به این عشق و علاقه پیوسته‌اند؛ چراکه ۵۰ سال بعد از غیبت صغری، کسایی مروزی شعری می‌گوید که قطعا بی‌مقدمه نبوده است. کسایی در قصیده‌ای به حوادث کربلا می‌پردازد و از این حیث نوآوری به همراه دارد. او را می‌توان آغازگر مقتل‌سرایی فارسی دانست.»

 
 
 
واگن فرهنگ در قطار برنامه ششم را خالی‌گذاشته‌اند
این روزنامه در صفحه 12، یادداشتی با عنوان «غیبت بخش فرهنگ در لایحه احکام دائمی برنامه ششم» به قلم سعید امیریان به چاپ رسانده و آورده است:
«در خبرها آمده بود: لایحه تنظیم برخی از احکام برنامه‌های توسعه کشور در قالب بازبینی و احصای احکام دائمی برنامه پنجم توسعه از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد. همان‌گونه که از گزاره فوق استنباط می‌شود، از میان بیش از ۲۲۰  ماده قانونی برنامه پنجم تنها تعدادی از احکام که جنبه دائمی دارند شانس حضور در ‏لایحه فوق را پیدا کرده‌ و سایر احکام برنامه پنجم از لایحه مذکور کنار گذاشته شده‌اند و شاید در فاز دوم تنظیم برنامه ششم مورد توجه قرار گیرند….
 

به باور این نوشتار در لایحه تقدیمی به مجلس شورای اسلامی باید نگاه جامع برنامه‌ای حفظ شده و احکام دائمی تمامی بخش‌ها، احصا و ارائه می‌شد. پذیرفتنی نیست که بخشی همچون بخش فرهنگ فاقد هرگونه حکم دائمی بوده است. بررسی لایحه ارائه‌شده حاکی است تمامی احکام این بخش در برنامه پنجم از لایحه حذف شده و هیچ‌کدام از آنها درخور دائمی‌شدن تشخیص داده نشده‌اند که البته این امر نشان‌دهنده عدم شناخت کافی نظام برنامه‌ریزی کشور از بخش فرهنگ است.
 
چگونه ممکن است حوزه فرهنگ شامل رسانه‌ها، انتشارات، هنر، امور مذهبی، میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری و ورزش فاقد هرگونه حکم دائمی در نظام برنامه‌ریزی کشور باشد؟ این نقد واقعی وجود دارد که احکام برنامه پنجم در حوزه فرهنگ از قوام لازم برخوردار نیست، ولی آیا حداقلی از آنها هم امکان حضور در لایحه فوق را نداشتند؟ آیا موضوعاتی چون لزوم تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم عمرانی ملی حائز شرایط دائمی‌شدن نبودند؟ آیا احکام مربوط به حفاظت از میراث فرهنگی کشور نباید دائمی می‌شد؟ اگر احکام برنامه پنجم ضعیف تشخیص داده شده‌اند، آیا نمی‌شد از احکام برنامه چهارم کمک گرفته شود؟ به نظر می‌رسد خالی‌گذاشتن واگن فرهنگ در قطار برنامه ششم حداقل در بخش احکام دائمی امری است که باید به دست‌اندرکاران مربوطه تذکر داده شود که یا به نحو مقتضی در فرایند بررسی لایحه فوق مورد توجه قرار گیرد یا حداقل در مراحل بعدی تدوین برنامه ششم نواقص موجود برطرف شود.»
 
 
 
دیگر عناوین برگزیده «شرق» امروز:
 
یادداشت «بورژوازی و طبقه‌ کارگر دموکراسی را می‌سازند » به قلم جواد لگزیان
 
گزارش «عقل ما قادر به احاطه بر طبیعت نیست»، روایت سخنان رضا داوری اردکانی در نشست «ما و طبیعت» به مناسبت روز جهانی فلسفه