یک پژوهشگر مسائل زنان و خانواده: قانون در بیان مکانیسم انطباق قوانین با شرع توسط فقهای شورای نگهبان ساکت است

برای تشخیص شرعی‌بودن یا نبودن مقررات، چه چیزی مبنا قرار می گیرد؟
شرق در صفحه 6 با انتخاب عنوان «فرصت‌های شرعی و موانع سیاسی» برای گزارش نشست تخصصی بررسی عوامل اثرگذار بر فرایند قانون‌گذاری در حوزه زنان، به سخنان زهره‌سادات کاظمی، مدرس و پژوهشگر مسائل زنان و خانواده با موضوع «آسیب‌شناسی مبانی قانون‌گذاری در حوزه زنان» پرداخته و از قول وی آورده است:
 

•  از ابتدای قانون‌گذاری در ایران، برخی از علما، قانون‌گذاری را فقط مخصوص خداوند می‌دانستند و در این زمینه شأنی برای انسان قائل نبودند و برخی دیگر از علما نیز مثل آیت‌الله مدرس و علامه نائینی، قانون‌گذاری را حق انسان به شمار می‌آوردند به شرط اینکه با شریعت مخالفتی نداشته باشد. به‌خاطر این دغدغه‌ها و نگرانی‌ها، متمم قانون اساسی تصویب شد و نظارت پنج نفر از علمای طراز اول دوره بر مجلس لازم شد اما از همان ابتدا مشخص‌نبودن ضوابط انطباق مصوبات مجلس با شرعیت، باعث شد که عملا این متمم قانون اساسی به شکل قانون متروک درآید.

• پس از پیروزی انقلاب نیز دغدغه انطباق مصوبات مجلس با قوانین شرعی وجود داشته و در اصل چهارم قانون اساسی اعلام شده کلیه قوانین باید بر اساس موازین اسلام باشد. برای محکم‌کاری و اینکه دچار مشکل متمم قانون اساسی در عصر مشروطه نشویم، در اصل ۹۳ نیز اعلام شده؛ قوانین مجلس را در صورتی که موردتأیید شورای نگهبان قرار نگیرد، بی اعتبار می‌داند» با این حال هنوز مشکل در این زمینه باقی است.
   

• اگر ما مرجعی را برای تصویب قوانین پذیرفتیم، باید این تصویب قوانین با درنظرگرفتن نیازهای عامه و به تناسب مسائل حادث زمان و جامعه باشد. یعنی نمی‌توان بدون درنظرگرفتن مسائل و نیاز جامعه در خلأ، قانون‌گذاری کرد. با توجه به نیازهای جدیدی که در اثر تحول جوامع ایجاد می‌شود و مسکوت‌بودن بسیاری از احکام و نصوص شرعی و اختلاف‌نظر فقها در بسیاری از موارد؛ این پرسش مطرح می شود که برای تشخیص شرعی‌بودن یا نبودن مقررات چه چیز را باید مبنا قرار داد؟

• در اصل ۹۱ فقط اشاره شده است که فقهای شورای نگهبان به‌عنوان مجتهدان عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز هستند. اما گفته نشده است که مکانیسم انطباق قوانین با شرعیت از سوی این فقها چیست. درنتیجه بعد از پیروزی انقلاب، توجه صرف به حذف قوانین مخالف شرع سبب شد که عملا در وضع قوانین قول مشهور به‌عنوان مبنای قانون‌گذاری قرار گیرد. درحالی‌که صرف مشهوربودن یک قول در بین علما، هیچ ارجحیتی بر سایر اقوال علما ندارد. علمایی چون شهید ثانی و شیخ انصاری نیز به این موضوع توجه دارند و مشهوربودن یک قول در بین علما را مبنایی برای تطابق با شرع نمی‌دانند.

• گاهی فتاوای مجتهدان حی مبنا قرار گرفته است و گاهی فتاوای مجتهدان میت. گاهی فتاوای مجتهد اعلم، گاهی فتاوای مجتهد افضل، گاهی قول شاذ و نادر و گاهی قول مشهور مبنا بوده است.

• اگرچه نظام حاکم بر ایران، جمهوری اسلامی است اما مسائل شرعی و فقهی تنها موضوعات اثرگذار بر حوزه قانون‌گذاری نیست و همچون هر نظام سیاسی دیگری باید به نقش عوامل سیاسی نیز توجه داشت.

 
 
 
عدم درک درست از موضوعات زمانه؛ مشکل متحجران داخل و خارج
سخنان سیدحسن خمینی در دیدار با اعضای حزب اعتدال و توسعه در حسینیه جماران با عبارت «متحجران زمانه» در صفحه نخست شرق منعکس گردیده و وی با تأکید بر اینکه تعمیم حکم یک مقطع تاریخی به دوره دیگر بدون توجه به شرایط، مغالطه است، افزوده است: «افراد ممکن است به‌خاطر احساس مسئولیت زیاد فاجعه ایجاد کنند که داعش نمونه‌ای از آن در روزگار ماست؛ این‌گونه انسان‌ها با فرض پاک‌بودن نیتشان، موضوع را درست تشخیص نداده‌اند. احساس مسئولیت بدون شناخت، تبیین و تحقیق در مورد موضوع بعضا فاجعه‌آفرین است.»
 

وی با اشاره به اینکه متحجر بر اساس تعریف رایج، کسی است که درک درستی از شرایط امروز جامعه ندارد و احکام قدیم را بدون توجه به شرایط می‌خواهد به زمان حال منتقل کند، خاطرنشان ساخته است که «بعضا با کسانی مواجه می‌شویم که جای مُهر روی پیشانی دارند، روزه می‌گیرند و شب‌زنده‌دار هستند اما شرایط روزگار را نمی‌شناسند و درک درستی از موضوعات زمانه ندارند و نمی‌توانند ذهن خود را بر شرایط زمانه منطبق کنند.»
 
 
 
داعش؛ خلافتی بی مرز و محدوده و متنفر از لیبرابیسم
این روزنامه در صفحه 9 ، یادداشت «پاریس؛ صحنه مصاف بنیادگرایی و ارزش‌های لیبرالیسم» به قلم «نوژن اعتضادالسلطنه» را به چاپ رسانده و با اشاره به حمله هدفمند داعش به مکان‌هایی با نمادهای پناه‌بردن انسان مدرن در زمان فراغت از کار، شیوه زندگی مدرن برآمده از «لیبرالیسم» را هدف اصلی این حملات دانسته است.

نگارنده که در صدد است به دلایل این نفرت عمیق از غرب نزد اعضای داعش و سایر گروه‌های بنیادگرا  دست یابد، به تضادهای فلسفی از بُعد هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی داعش و غرب اشاره کرده و از قول یک نشریه متعلق به داعش می نویسد که نیروهای کافر و مرتد درصدد هستند تا مسلمانان را دچار تفرقه‌های قومی، قبیله‌ای و نژادی کنند و از این طریق مانع از شکل‌گیری یک امت واحد شوند. در بخشی از شماره یازدهم نشریه دابق تحت عنوان «از نبرد احزاب تا جنگ با ائتلاف» آمده است: «ائتلاف ۶۰ کشور علیه «دولت اسلامی» ائتلافی است از ناباوران که علیه اسلام و مسلمانان خواستار ایجاد امت یکپارچه می‌جنگند». از همین‌روست که در تمامی شماره‌‌های آن نشریه حمله اصلی داعش در کنار دموکراسی علیه «ناسیونالیسم» است.  جزم‌اندیشی داعش آوارگان سوری را نیز شامل می‌شود و این نشریه در تشریح چرایی گناه‌آمیزبودن ترک به زعم آن گروه «دارالاسلام»، می‌افزاید: «مهاجرت آنان سبب می‌شود تا فرزندانشان از اسلام به مسیحیت، بی‌خدایی یا لیبرالیسم تغییر گرایش دهند. آنان تحت خطر دائمی زنا، لواط، مواد مخدر و الکل هستند. اگر هم به دامان گناه نیفتند قطعا زبان عربی که همانا زبان قرآن است را فراموش می‌کنند؛ زبانی که آموزش در شامات و لیبی و عراق با آن انجام می‌شود و در صورت بازگشت این افراد آموزش دینی به آنان دشوار خواهد شد».
 
 
شرق در بخش دیگری از صفحه 9 ، یادداشت «بن‌بست داعش در خاورمیانه و بی‌پروایی در اروپا» به قلم «الیور روی»، نویسنده کتاب «اسلام جهانی‌شده» را نیز منتشر ساخته و از حمله اخیر پاریس به این موضوع رسیده که داعش دارای محدودیت‌هایی در عرصه ضربه‌زدن است و نیز در گسترش قلمرو خود نیز با محدودیت‌ مواجه است.»
 

نگارنده معتقد است «داعش را به‌سختی می‌توان یک «دولت اسلامی» قلمداد کرد. آن گروه برخلاف طالبان هیچ مرز و محدوده خاصی را معرفی نکرده است. آن گروه بیشتر شبیه یک خلافت است که سرزمین‌های تازه‌ای را فتح می‌کند و می‌خواهد با رویکردی توسعه‌طلبانه مسلمانان جهان را در یک نقطه گردهم آورد. همین دیدگاه است که ایده مبارزه برای برداشت جهانی از اسلام توسط آن گروه را پیش می‌برد و سبب عضویت اعضای داوطلب در آن شده است….»
 
 روزنامه شرق در شماره امروز خود به انعکاس نشست بررسی عوامل اثرگذار بر فرایند قانون‌گذاری در حوزه زنان پرداخته و سخنان سیدحسن خمینی در دیدار با اعضای حزب اعتدال و توسعه درباره تحجر را بازتاب داده است. همچنین داعش و دلیل نفرت این تفکر از غرب و لیبرالیسم در دو یادداشت این روزنامه مورد بررسی قرار گرفته است.مرور مطبوعات/ ‌شنبه‌ 30 آبان/ روزنامه شرق