در واکنش به بوسه ملکیان بر دست محمدعلی موحد
در پایان همایش «نظام اخلاقی مولانا» که به همت مؤسسۀ سروش مولانا در دوم و سوم آذر 1394 برگزار شد، تصویری از خم شدن مصطفی ملکیان برای بوسیدن دست محمدعلی موحد منتشر شد که واکنشهایی را در فضای مجازی برانگیخت.
رضا بابایی با اشاره به نظر آرش نراقی و برخی دیگر از اهل قلم و اندیشه که ضمن اظهار ارادت به هر دو استاد، دستبوسی را کاری برازنده و شایسته نشمردهاند، آورده است: من با دیدن این تصویر به وجد آمدم و کار ملکیان را ستودم؛ چون در این تصویر، بوسیدن شاگرد، دست استاد را نمیبینم یا بوسیدن مرید، دست مراد را. با نظر به جایگاه علمی و اخلاقی این دو استاد، آنچه در تصویر میبینم خاکساری فرهیختگی در برابر فرزانگی است. اگر تاریخ ما سرشار از دستبوسیهای مزورانه و ریاکارانه است، بوسیدن دست مردی که همۀ عمر، فروتنانه و مظلومانه، به ایران و علم و اخلاق خدمت کرده است، پادزهر ریا و تزویر است.
بابایی در ادامه آورده است: من هم با بوسیدن دست مُراد یا رئیس یا حتی استاد مخالفم؛ اما آن تصویر، استادی را نشان میدهد که دست استادی دیگر را میبوسد. بوسیدن استادی نامدار، دست استادی کهنسال را، یا بوسیدن استاد دست شاگرد را، حکایتی دیگر دارد که جای آن در تاریخ ما سخت خالی است. آقای نراقی نوشته است: «خصوصا که تاریخ تاریکی هم در پس این گونه رفتارها نهفته است.» آنچه در تاریخ ما بوده و آقای نراقی بهحق منتقد آن است، بوسۀ شاگرد بر دست استاد یا بوسۀ مرید بر دست مراد است؛ اما این بوسه، حالوهوایی دیگر دارد.
آرش نراقی در آخرین یادداشت خود در صفحه فیسبوک خود نوشته است: «… این تصویر احساس بسیار بدی در من برانگیخت. به گمانم سنت کُرنش و دستبوسی، حتی در برابر عزیزی چون موحد، شایسته نیست، و این کار خصوصاً از جانب بزرگواری چون ملکیان که آموزگار روشنفکری و روشناندیشی است نابرازندهتر است… چون با اخلاقِ کرامت و اقتضای روشناندیشی نقادانه نمیخواند؛ خصوصاً که تاریخ تاریکی هم در پس این گونه رفتارها نهفته است.»
مصطفی ملکیان باری در ستایش محمدعلی موحد گفته بود: شک نیست که دکتر محمدعلی موحد هم حقوقدان بزرگی است، هم عرفانپژوهی بزرگ، هم تاریخنگاری بزرگ، هم ادیبی بزرگ و هم شاعری گرانقدر و مجموعه ۴۰ عنوان کتاب او، بهترین گواه در تایید این مدعای من است… آثاری که من از ایشان خواندهام، برای من لذتبخش بودهاند اما آنچه در استاد موحد بیشتر از هر چیز مرا مجذوب خود میکند، آثار منتشر شده او نیست، بلکه زندگی اوست. اگر سوء تعبیر نشود، میخواهم بگویم من زیباییهای یک اثر هنری به نام محمدعلی موحد را در او دیدهام. درواقع او خود یک اثر هنری است.
در پایان همایش «نظام اخلاقی مولانا» که به همت مؤسسۀ سروش مولانا در دوم و سوم آذر 1394 برگزار شد، تصویری از خم شدن مصطفی ملکیان برای بوسیدن دست محمدعلی موحد منتشر شد که واکنشهایی را در فضای مجازی برانگیخت.