ملکیان: وقتی ابراهیم به جر و بحث با خدا پرداخته، ما به طریق اولی می‌توانیم قدرت را نقد کنیم
اعتماد در این شماره به گفتگو با مصطفی ملکیان پیرامون روشنفکران و قدرت پرداخته و در کنار دو یادداشت درباره اعدام شیخ نمر، بخش دیگری از یادداشت های تأملاتی در روشنفکری را منتشر ساخته است.
این روزنامه در صفحه 8 گفتگوی علی ورامینی با مصطفی ملکیان با موضوع نسبت روشنفکران و قدرت را به چاپ رسانده و زیر عنوان « نه زمین واقعیت را رها کنیم نه آسمان آرمان را» به این نکات اشاره نموده است:
– برای اینکه انسان اخلاقی زندگی کند، نیاز به استقلال دارد و شخص منقاد، وابسته و متکی نمی‌تواند اخلاقی زندگی کند.
-کمک کردن به شهروندان جامعه، به شهروندان جامعه جهانی و… این رایگان‌بخشی عبارت الاخری اخلاقی زیستن است. ما در اخلاقی زیستن مشغول رایگان‌بخشی هستیم.
– روشنفکر از آن رو که فعالیت سیاسی را شغل و حرفه تلقی کند، به گمان من هرگز وارد مسائل سیاسی نخواهد شد. اما از آنکه یا علاقه دارد به مسائل سیاسی یا از آن رو که اقتضای اخلاقی بودن خود را یا اقتضای کاستن از درد و رنج همنوعان خود را، ورود به عرصه سیاسی می‌داند، وارد این عرصه می‌شود و باید هم همین کار را انجام دهد. این مساله در مورد همه روشنفکران به طور عام وجود دارد.
– اگر روشنفکری انصافا در خودش این توانایی و دانایی را سراغ داشته باشد که در سطح جهانی مشکل‌گشایی و حل مساله کند، هرگز نباید خودش را در تنگناهای منطقه‌ای و محلی و قومی و نژادی و دینی و مذهبی و سیاسی و… محصور کند.
-من همیشه معتقدم به لحاظ اخلاقی ما بیشترین خیر ممکنی را که می‌توانیم باید برسانیم. اگر من می‌توانم در سطح جهانی بیشترین خیر را برسانم باید به همان بیشترین خیر ممکن برسانم و نباید خودم را در حیطه، ملت، قوم، رنگ پوست، دین یا نژاد خاصی محدود کنم.
-متاسفانه چیزی که جایش در میان محافل سیاسی خالی است، این نوع نقدی است که حق و باطل برایش اهمیت دارد. ارزش‌ها و آرمان‌ها برایش اهمیت دارد. اکثر نقدها این است که می‌گویند تو چرا وزیر هستی؟
– من می‌گویم که قرآن که از ما به تاکید هر چه تمام‌تر نه فقط از ما مسلمانان بلکه از یهودیان و مسیحیان هم می‌خواهد که از ابراهیم تبعیت کنیم، همین قرآن می‌گوید ابراهیم با منِ «خدا» مجادله می‌کرد در باب قوم لوط. یعنی ابراهیم که اسوه است و از ما مسلمانان و یهودیان و مسیحیان خواسته است از پدر و نیای مشترک‌مان تاسی بجوییم و به او اقتدا کنیم، همین قرآن از آن پیشوا نقد می‌کند که درباره اینکه چرا می‌خواهیم قوت لوط را نابود کنیم با ما (خدا) جر و بحث می‌کرد. بنابراین وقتی در کتاب آسمانی چنین درباب ابراهیم گفته شده است، به طریق اولی در امروز هم می‌توان قدرت را نقد کرد.
-نمی‌توان عده‌ای را مستثنی قرار داد و گفت ایشان چون مستثنی هستند پس دشمن ندارند. این طور نیست بلکه دشمن همیشه وجود دارد و باید در مقابل دشمنانش ایستاد، مخصوصا وقتی که فاصله عظیم دشمنانش را از اخلاقی زیستن، از اخلاقی رفتار کردن و از اخلاقی رفتار کردن می‌بینیم، شکی نیست و باید آن شخص را حمایت کنیم…. مظلوم فقط کسی نیست که در کوچه به او سیلی زده‌اند. مظلوم کسی هم هست که در حال دنبال کردن برنامه‌هایی مربوط به خیر و صلاح مردم است و کسانی نمی‌خواهند او این برنامه‌ها را دنبال کند.
نگاهی دیگر به نسبت روشنفکران و قدرت
اعتماد در صفحه 8 یادداشت «عظیم محمودآبادی» با عنوان «عزلت گزینی یا در گود نشینی؟» را منتشر ساخته و نگاهی دیگر به نسبت روشنفکران و قدرت انداخته است.
نگارنده با تصریح بر اینکه روشنفکران نباید دولتی باشند، ارائه تعریفی جدیدتر و واقع‌نگرانه‌تر از نوع رابطه روشنفکران و قدرت را ضروری دانسته و پرسیده است «آیا رواست نویسندگان و هنرمندانی که با وجود برخورداری از امکان مهاجرت به خارج از کشور و ادامه فعالیت‌های‌شان در وضعیتی به مراتب مناسب‌تر از داخل، ماندن را ترجیح داده‌اند مورد هجمه قرار بگیرند؟ آیا نیت‌خوانی کسانی که رنج ماندن را به جان خریده‌اند تا پرچم هنر این مرز و بوم را با همه دشواری‌هایش همچنان افراشته نگاه دارند اخلاقی است؟»
محمودآبادی در فرازی دیگر از این یادداشت نوشته است: «حمایت از دولتی که تمام سرمایه‌اش را نه ارکان قدرت بلکه آن نهادهای مدنی‌ای تشکیل می‌دهند که در هشت سال دولت «مهرورزی» در حالت احتضار قرار گرفتند، وظیفه اخلاقی روشنفکرانی است که به حیات جامعه خود می‌اندیشند و در این مسیر چه باک اگر «متملق» و «ریاکار» خوانده شوند؟»
پایان ملک عبدالله، آغاز گرایش‌های تند و غیرعقلانی آل سعود
روزنامه اعتماد در شماره امروز، واکنش‌ها به شهادت رهبر شیعیان عربستان را منعکس ساخته و در یادداشتی به قلم الیاس حضرتی، مدیر مسئول این روزنامه، دو علت برای اعدام‌های روز گذشته در عربستان متصور دانسته است.
اول، نقض و مخالفت با فلسفه هفته وحدت و میلاد پیامبر اکرم (ص) و دوم، تعطیلات سال نوی مسیحی. چرا که حکومت سعودی از بازتاب موضوع در میان مسلمانان ابایی ندارد ولی تا حدی نگران واکنش‌های احتمالی غربی‌ها بود که انتخاب اعدام در دومین روز سال نو و تعطیلات کریسمس به همین دلیل بوده است.
نگارنده با اشاره به اینکه شیعیان عربستان به دلیل شیعه بودن، تاوان شکست‌های خارجی آل‌سعود را می‌پردازند، مقامات کشورمان را از ورود به بازی سعودی‌ها برحذر داشته است، چرا که ورود به این بازی خطرناک به نفع ایران و دیگر کشورهای منطقه نبوده و سعودی‌ها آن را برای خلاصی خودشان از وضع فعلی؛ طراحی و اجرا کرده‌اند.
اعتماد در یادداشتی دیگر به قلم محمد علی سبحانی، معاون سابق عربی آفریقایی وزارت امور خارجه، زمینه‌های اعدام شیخ نمر برای افزایش اختلافات مذهبی و فرقه‌گرایی را فراوان دانسته و آن را نمود داخلی ناکامی‌های عربستان سعودی در مسائل منطقه‌ای توصیف کرده است.
نگارنده با یادآوری نوعی محافظه‌کاری و دقت در رفتار عربستان سعودی در دوره ملک عبدالله، عملکرد فعلی حاکمان این کشور را عقبگرد و آغازی برای گرایش‌های تند و غیرعقلانی دانسته است.
تأملاتی در روشنفکری ادامه دارد
روزنامه اعتماد در صفحه 9 به انتشار هفتمین بخش از نوشتار موسی اکرمی، استاد فلسفه با عنوان «تأملاتی در روشنفکری» پرداخته و در این نوبت به ادامه بحث «مبانی روشنفکری‌پژوهی» پرداخته است.
نگارنده که در بخش‌های پیشین این نوشتار، به 22 بند از این مبانی اشاره نموده بود، در این بخش به 6 بند دیگر اشاره کرده و توضیحاتی را ارائه نموده است:
۲۳- تفاوت در نتایج پژوهش‌های هم- موضوع پژوهشگران گوناگون.
۲۴- پسینی بودن بحث از روشنفکری.
۲۵- وجود طیف روشنفکری و دشواری روشنفکری‌پژوهی.
۲۶- لزوم دستیابی به روش‌شناسی مطلوب در روشنفکری‌پژوهی.
۲۷- توجه به چگونگی توازن میان ویژگی‌های منحصر به فرد انسانی و صفات عام روشنفکری.
۲۸- لزوم توجه ویژه به روان‌شناسی و رفتارکاوی روشنفکران در تحلیل روشنفکری.
دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
هر لحظه ممکن است گردن فرزندان ما زده شود؛ گزارشی از دادخواست مظلومانه مادران شش جوان شیعه محکوم به مرگ در عربستان
اعتماد در این شماره به گفتگو با مصطفی ملکیان پیرامون روشنفکران و قدرت پرداخته و در کنار دو یادداشت درباره اعدام شیخ نمر، بخش دیگری از یادداشت های تأملاتی در روشنفکری را منتشر ساخته است.مرور مطبوعات/ یک‌شنبه 13 دی / روزنامه اعتماد
