مترجم کتاب «کوروش، جهانگشای ایرانی»: ذوالقرنین بودن کوروش، سبب محترم ماندن آرامگاهش پس از انقلاب شد

رابطه خوب کوروش با یهودی‌ها سبب تاثیرگیری آنها از دین زردشت شده است/در کتاب مقدس عهد عتیق به کوروش اشاراتی شده است/ذوالقرنین بودن کوروش، باعث محترم باقی ماندن آرامگاهش بعد از انقلاب شد
اعتماد در صفحه 7 گفتگو با عباس مخبر، مترجم کتاب «کوروش، جهانگشای ایرانی» را به چاپ رسانده و در مقدمه ای به قلم محسن آزموده آورده است: «کوروش هخامنشی در میان ایرانیان بارها از شخصیت تاریخی‌اش فراتر رفته و به یک قهرمان اسطوره‌ای بدل شده است…. و معمولا از او به مثابه سیاستمداری هوشمند و با اخلاق یاد می‌شود…. اخیرا رضا ضرغامی، پژوهشگر ایرانی مقیم امریکا در کتابی مفصل با عنوان «شناخت کوروش جهانگشای ایرانی» به معرفی امپراتور هخامنشی پرداخته است…. به همین مناسبت با عباس مخبر، مترجم این کتاب درباره اینکه چرا کوروش به شخصیت‌های اسطوره‌ای بدل شده، به گفتگو پرداخته ایم»
  
عباس مخبر به این نکات منتخب پرداخته است:
– رابطه دین و دولت در کتاب «کوروش، جهانگشای ایرانی» برای من اهمیت داشت. این اثر درباره دین زرتشتی و پیش از آن، میتراییسم در ایران باستان و تلفیق آنها با هم نکات مهمی دارد.
 
– در یونان «دولت شهرها» خیلی مهم هستند و اندیشه‌های فلسفی اهمیت اساسی دارند، اما در ایران باستان نوعی «شاه- خدا» می‌بینیم، یعنی مقام روحانی و مقام شاه با هم ترکیب شده‌اند و به همین دلیل شخصیت شاه خیلی نقدپذیر نیست. مثلا در کتیبه آمده است هر کس که دروغ بگوید، مجازات سنگینی را تحمل خواهد کرد، اما این دروغ گفتن به معنای مخالفت با شاه و انکار مشروعیت اوست. یعنی مخالف شاه در واقع نوعی شیطان و دشمن خدا است. بنابراین این تفاوت‌های جدی میان یونان و ایران در همان دوره باستان دیده می‌شود.
 

– رابطه خوب کوروش با یهودی‌ها باعث شده که آنها از دین زردشت و مغان ایرانی تاثیر بگیرند. این نکته‌ای است که تنها در این کتاب نیامده و مثلا «کمبل» هم که در اسطوره‌شناسی بحث می‌کند، به این داد و ستد اشاره می‌کند.
 
– کوروش در مقایسه با پادشاهان و فرمانروایان پیش و پس از خود یک سر و گردن از همه بلند‌تر است….. مثلا داریوش هم که بعد از کوروش می‌آید، اینقدر تساهل و تسامح ندارد.

– در منشور کوروش می‌خوانیم: «هنگامی که با صلح وارد بابل شدم، جایگاه سروری خود را با جشن و شادمانی در کاخ شاهی برپا کردم. مردوک، خدای بزرگ، کاری کرد که مردم بزرگوار بابل مرا دوست داشته باشند و من هر روز به درگاه او نیایش کردم. سپاه بزرگ من با آرامش در بابل گام برمی‌داشتند؛ و من اجازه ندادم کسی مردم سومر و اکد را بترساند. من برای رفاه شهر بابل و همه جایگاه‌های مقدس آن کوشیدم. برای شهروندان بابل که [نبونید] برخلاف خواست خدایان یوغی بر آنان نهاده بود که شایسته شان نبود، خستگی‌های شان را تسکین دادم و از بیگاری رهای شان کردم. مردوک، سرور بزرگ، از رفتار نیک من شادمان شد و به من کوروش، شاهی که از او می‌ترسد و کمبوجیه پسر تنی‌ام و به همه سپاهیانم برکتی نیکو ارزانی داشت و همه ما در برابرش به حرکت درآمدیم.»

– در بررسی تاریخ باستان، منابع یکی از مشکلات است. در این مورد، مجموعه‌ای از کتیبه‌های تخت جمشید، بابل و بیستون داریوش مهم است…. همچنین متون کتاب مقدس عهد عتیق است که خیلی مهم است و در آن اشارات مفصل‌تری به کوروش هست. منبع مهم دیگر است که اطلاعات نسبتا دقیقی از تقسیم‌بندی‌های آن زمان و کوروش و نسب نامه‌ها و… می‌دهد.

– مسلما کوروش مهاتما گاندی یا ژان ژاک روسو نبوده، اما در مقایسه با فرمانروایان دنیای باستان، بسیار مداراگرتر از بقیه است. درحالی که در روزگاران پیشین که آشوریان به‌دنبال درهم‌شکستن روحیه ملی اقوام مغلوب بودند و این کار را با کوچاندن آنها و سرکوب دینی انجام می‌دادند، کوروش و جانشینانش تنوع فرهنگی شاهنشاهی خود را پذیرفتند.

– یکی از پیوست‌های کتاب، راجع به ذوالقرنین است و اینکه او اسکندر، کوروش یا شخصیت دیگری بوده است. کوروش بودن ذوالقرنین را مولانا ابولکلام آزاد مطرح کرد و بعدا کسانی چون شهید مطهری و دیگران نیز آن را ادامه دادند و همین امر باعث شد که بعد از انقلاب کوروش حذف نشود و آرامگاهش محترم باقی بماند و در همین حدی که الان هست، نگهداری شود.

– نویسنده با اشاره به مباحث گسترده‌ در مورد ذوالقرنین و با مقایسه آثار او با امور انجام شده توسط کوروش، آن دو را یک نفر دانسته است.

دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
 
آیت‌الله جوادی آملی: در نظام مقدس اسلامی اگر کسی خواست کار خیری انجام دهد، در بهشت باز است؛ یعنی در نظان فعلی، عمل به فریضه حجاب کار آسانی است و حفظ آن هم آسان؛ درحالی که در زمان طاغوت این عمل کار سختی بود.
 
 
آیت‌الله واعظ‌ طبسی: ملاک ما برای رای دادن در انتخابات باید دین داری و علم افراد باشد./ فرد دین داری که می‌خواهد وارد مجلس شود، باید تدبیر داشته باشد و بتواند از حرف‌هایش دفاع کند؛ همچنین باید اهل منطق باشد و برای نزدیک شدن دل‌های نمایندگان به یکدیگر نیز تلاش کند، نه اینکه جلسات مجلس را بهم بریزد.
 
 
حجت الاسلام سیدعلی خمینی: نگذاریم عقلانیت و عاطفه در نظام اسلامی‌مان کمرنگ شود./ متاسفانه تجلیل از پیشکسوتان فرهنگی انقلاب آن طور که شایسته و بایسته است، انجام نمی گیرد.
 
– عکس نوشت