آنچه صبح در شورای نگهبان رد می‌کنیم، بعدازظهر در مجمع تشخیص امضا می‌کنیم

مصلحت در اجتهاد، موضوعی با سابقه‌ طولانی یا ناشی از مواجهه با مسائل جدید/ آنچه را ما صبح در شورای نگهبان رد می‌کنیم، بعدازظهر در مجمع تشخیص امضا می‌کنیم
اعتماد در صفحه 10 گزارشی از هم‌اندیشی «مصلحت در فقه شیعه» در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به چاپ رسانده و در مقدمه ای به قلم« محسن آزموده» نوشته است:
 
«….در چند ساله اخیر شماری از اصحاب اندیشه که از حوزه‌های سنتی برآمده‌اند و به ابزار دانش‌های جدید نیز مسلح هستند….کوشیده‌اند تا با مداقه در سنت فقهی از یک سو و کوشش‌ها و پویش‌های فقیهان شیعی از سوی دیگر، دشواری‌ها و امکانات مواجهه با تجدد را آشکار سازند. در همین زمینه تعامل مضامین نوپدید در اندیشه سیاسی همچون آزادی، قانون، ‌مصلحت، عدالت، برابری و… با اندیشه‌های فقهی قدیم و سنجش این مضامین در اصطکاک با نظام‌های فکری قدیم پروژه‌ای بوده که ذهن این دسته از پژوهشگران را به خود مشغول داشته است….
 
در جلسه هم‌اندیشی مصلحت در فقه شیعه که به همت جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران در تالار ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین و رییس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم و عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام داود فیرحی، عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و حجت‌الاسلام سید علی میرموسوی، عضو هیات علمی دانشگاه مفید قم هر یک از دیدگاهی به مساله مصلحت در فقه سیاسی شیعه پرداختند.
 
علیدوست در سخنرانی‌اش تفسیری سنتی از مصلحت در فقه را عرضه کرد و آن را به مثابه روشی سنتی در فقه شیعه معرفی کرد که سابقه‌ای طولانی در میان فقهای شیعه داشته و به دفاع از آن پرداخت، در حالی که میرموسوی و فیرحی طرح مساله مصلحت در اجتهاد را ناشی از مواجهه فقها با مسائل جدید دانستند.»
 

داود فیرحی در سخنان خود به این موارد پرداخته است:
– مصلحت در فقه اسلامی چیزی شبیه مصلحت عامه یا مصلحت عمومی است و در نظام اسلامی به آن نظام معقول زندگی گفته می‌شود.
 
– موارد چهارگانه زیر از موارد مناقشه‌بر‌انگیز بحث مصلحت هستند: اولا مصلحت به عنوان مبنای تولید حکم شرعی، ثانیا مصلحت به عنوان ملاک کشف احکام مصالح و مفاسد شرعی به عنوان یک دلیل عقلی، ثالثا مصلحت به عنوان معیاری برای تعدیل حکم شرعی مثل مصالح تسهیل و مصالح ترخیص و آزادی و رابعا مصلحت در حوزه احکامی مثل صدور حکم قضایی و حکم حکومتی
 
 
ابوالقاسم علیدوست در سخنان خود به توضیح واژه‌ها و مفاهیم بحث مصلحت پرداخته و منفعت و ضرر را دو مفهوم کاملا مادی دانسته که مسلمان و کافر و ماتریالیست و خداپرست در مورد آن فرقی ندارند.
 
او سپس به معنای مصلحت در فقه اشاره نموده و در ادامه به جایگاه مصلحت در فقه به معنای استنباط یا فرآیند فقهی پرداخته است. او در اینجا نظر اشاعره در این خصوص را یادآوری شده و می گوید: «از باورهای اشاعره این است که احکام یعنی شریعت تابع مصالح و مفاسد نیست و خدای متعال هیچ مصلحت و هیچ مفسده‌ای را ملاحظه نکرده که چیزی را واجب یا حرام کرده باشد.»

علیدوست در کنار طرح  این سوال  که «آیا عقل توانایی درک مصلحت را دارد یا نه؟»، به استفاده کج‌دار و مریز ما از مصلحت در 35 سال عمر جمهوری اسلامی اشاره کرده و گفته است: «برای مجمع تشخیص مصلحت تا جایی که به بحث مصلحت در فقه ارتباط پیدا می‌کند و در نزاع میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان وارد می‌شود، مبنای نظری روشنی وجود ندارد. جایی که مجلس شورای اسلامی با شورای نگهبان به اختلاف برمی‌خورند، مجمع تشخیص وارد می‌شود و بر اساس مصلحت اظهارنظر می‌کند و می‌گوید آری یا نه. این کار چرا نباید در درون خود شورای نگهبان انجام بگیرد تا بعدا بزرگواری بگوید که آنچه را ما صبح در شورای نگهبان رد می‌کنیم، بعدازظهر در مجمع تشخیص امضا می‌کنیم. این همان برخورد کژدار و مریز و نانهادینه است زیرا همان طور که ما احکام قضایی، اولی، ثانوی، حکومی، الهی‌و… داریم، ‌همه اینها در حوزه شرع است و معنا ندارد که گسست ایجاد کنیم. این بدان معناست که از نهاد مصلحت در استنباط احکام نداشته باشیم. البته شورای نگهبان می‌تواند از اعضای مجمع تشخیص به عنوان مشاورانی امین استفاده کند، اما این نهاد باید جایی استفاده شود که جای استنباط  است.»
 
 
سید علی میرموسوی، دیگر کارشناس این نشست نیز با تاکید بر نیاز ما به نظریه دولت، به این موضوع اشاره کرده که: «در ارتباط با بحث مصلحت یکی از کاربردهای شکل ترکیبی آن تحت عنوان مصلحت نظام است که با کاربرد مطلق آن متفاوت است. همین امر بیشتر مناقشه‌برانگیز شده است.»
 
او موضوع مصلحت در فقه سیاسی جمهوری اسلامی را در واکنش به ناسازه قانون و شریعت دانسته و دولت مدرن را از جهاتی با دولت سنتی متفاوت ارزیابی نموده است.
 
میرموسوی با طرح این سوالات که «ما در تدوین و تصویب قوانین چه نوع برخوردی باید با شریعت داشته باشیم و شریعت چه جایگاهی در قوانین ما دارد و دولت چه مسوولیتی در اجرای شریعت دارد؟» معتقد است بحث مصلحت در واکنش به همین مساله مطرح شده است.

 
شورای نگهبان وظیفه‌ای برای مبنا قراردادن احکام ثانویه و حکومتی ندارد
این روزنامه در صفحه 10 به بررسی زمینه، وظایف و ادوار شش گانه مجمع تشخیص مصلحت پرداخته و ترکیب و تحقق دو عنصر اسلامیت و جمهوریت در قالب قوانین اجرایی را از اصلی‌ترین ویژگی‌های نظام به شمار آورده است.
 
نگارنده با اجتناب ناپذیر دانستن اختلاف نظر نمایندگان مجلس و شورای نگهبان پیرامون منطبق‌ساختن قوانین کشور با احکام شرع و قانون اساسی، آن شورا را فاقد وظیفه‌ای برای مبنا قراردادن احکام ثانویه و حکومتی، ضرورت‌ها و مصلحت‌ها دانسته و این کار را از وظایف مجمع تشخیص مصلحت نظام برشمرده است.

محبوبیت دونالد ترامپ به خاطر سخنان ضداسلامی افزایش یافته است
روزنامه اعتماد در صفحه 6 یادداشت «پنج واقعیت درباره تروریسم» به قلم «جوزف نای»، نظریه پرداز روابط بین‌الملل و استاد  دانشگاه هاروارد را منتشر ساخته و سیاست امریکا را در اسارت تروریست‌ها توصیف کرده است، زیرا بر اساس نظرسنجی‌های دسامبر 2015 از هر شش امریکایی، یک نفر تروریسم را به عنوان مشکل مهم ملی می‌شناسد.
 

این یادداشت، قاطعانه محبوبیت روز افزون دونالد ترامپ را به خاطر سخنان ضداسلامی دانسته اما با این وجود، تروریسم را به عنوان یک تهدید بزرگ ارزیابی نکرده است.

نگارنده در کنار توصیف افراط‌گرایان جهادی به پدیده ای سیاسی که در لباس مذهبی پیچیده شده، آنان را مردمی دانسته که هویت‌شان بر اثر جهانی شدن ریشه کن شده و در جست‌وجوی معنا در جامعه خیالی از یک خلافت اسلامی خالص هستند.
 
 
 
پرسش پارسایی اندیشه است
روزنامه اعتماد در صفحه 16 هشتمین بخش از سلسله یادداشت های «فلسفه و زندگی روزمره» را با این سوال منتشر ساخته که «فیلسوف کیست؟»
 
«محسن آزموده» با اشاره به تفاوت فیلسوف و فلسفه‌دان، به دو نکته اشاره کرده است:
1-یک فلسفه‌دان اگرچه می تواند عمرش را صرف فلسفه کرده باشد اما الزاما فیلسوف خوانده نمی‌شود
2- فیلسوفان بزرگ یا کوچکی که فلسفه را سر کلاس نخوانده اند، می توانند فیلسوف باشد.
 

در این یادداشت که تلاش شده ویژگی‌های ضروری یک فیلسوف گرد آوری شود،این موارد برجسته شده است:
– آگاهانه با سوال‌ها برخورد می‌کنند
– پاسخی روش‌مند و دقیق و مبتنی بر استدلال عقلی و نه متکی به هیچ منبع دیگری جز عقل به آنها می‌دهند
– به پرسش‌های بنیادین پاسخی منحصر به می دهند
– مسائل نو مطرح می‌کنند و با آن پرسش، افقی نامکشوف و مستور را در برابر ذهن مساله جو و نقاد انسانی می‌گشایند