تساهل و تسامح فکری، مهم‌ترین میراث طالقانی
اعتماد در اولین روز هفته به بررسی مشی سیاسی آیت الله طالقانی پرداخته و در کنار یادداشت هایی درباره «خدمات آیت الله واعظ طبسی»، «توهم فلسفه‌ورزی» و «انتخابات تهران»، به معرفی چند کتاب پرداخته است.
اعتماد در صفحه 7 در گفتگویی با علیرضا «ملایی‌توانی»، دانشیار تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، به بررسی مشی سیاسی آیت‌الله طالقانی پراخته و عنوان «مدارا میراث پدر در عصر ما» را برای آن برگزیده است.
«محسن آزموده» در مقدمه این بخش، «سید محمود علایی طالقانی» را میراث‌دار سنت عالمان مشروطه‌خواهی چون میرزا محمدحسین نایینی توصیف کرده و او را به واسطه پرورش فکری و تجربه‌های زیسته، بی هراس از اندیشه‌های نو دانسته است.
«ملایی‌توانی» ورود طالقانی به فضای سیاسی و اجتماعی ایران بعد از شهریور ۱۳۲۰ را مقارن طرح مباحث ایدئولوژی چپ و سوسیالیسم برشمرده و گرایش طالقانی به طرح ایده‌های نوگرایانه و نواندیشانه دینی را بدین خاطر دانسته است.
«ملایی‌توانی» در بخش هایی از این گفتگو می گوید:
– طالقانی با نواندیشی دینی و بازاندیشی ایده‌های دینی با تاکید بر نسل جوان روی آورد و این، سنت اصلی نواندیشان دینی و روحانیان نوگرا است.
– آنچه در بحث شورا از سوی مرحوم طالقانی مطرح می‌شود، عمدتا برای دموکراتیک کردن حوزه فهم دینی یعنی فتوا و مرجعیت است. طالقانی تاکید می‌کند که از تمرکزگرایی باید دوری کرد و به سمت فهم‌های متکثرتر و عاقلانه‌تر پیش برد تا ایده‌ها و آموزه‌های دینی با توجه به پرسش‌های نسل جوان و نواندیشی‌ها و دیدگاه‌هایی که در جهان جدید مطرح می‌شود، جامعیت پیدا بکند.
– در تاریخ روشنفکران و سنت علما شاهد پارادوکسی هستیم که در رفتار روشنفکران نسبت به علما و هم در رفتار علما نسبت به روشنفکران وجود دارد اما این پارادوکس را در رفتار و اندیشه طالقانی نمی‌بینیم. دلیل آن به نظر من به تجربه زیسته فردی و اجتماعی ایشان باز می‌گردد.
نخستین آنها همان کانون بین ادیانی است که کودکی مرحوم طالقانی در منزل پدری‌اش برگزار می‌شد….
مساله دوم به تجربه شخصی ایشان با مهدی بازرگان بازمی‌گردد که در این دوستی طالقانی با بازرگان روشن‌اندیش از تیپ تحصیلکرده مدرن و اروپا دیده و در عین حال متدین مواجه می‌شود و آن هراس پیشین فرو می‌ریزد.
مساله سوم باز تجربه طالقانی در مسجد هدایت است که مجموعه‌ای از جریان‌های نوگرا و همه کسانی که خواهان قرائت‌های متفاوت از اسلام بودند، پای صحبت‌های طالقانی می‌نشینند.
– بازگشت به قرآن و توجه به آن و ورود قرآن به متن زندگی و تکیه بر آن برای دفاع از قرائت‌های نوین دینی، کار ویژه‌ای است که مرحوم طالقانی بر آن تاکید دارد و تفسیر قرآن ایشان از این حیث بسیار رهایی‌بخش است.
– حرکت مبتنی بر مدارا و به دور از خشونت و کار فکری و نظری با تاکید بر منابع اصیل فکری دینی و تساهل و تسامح فکری نسبت به جریان‌های مبارز سیاسی مذهبی و فکری، از مهم‌ترین میراث فکری طالقانی است که امروز نیز می‌تواند برای ما راهگشا باشد.
ادب اسلامی، گوهر گرانبهای گمشده جامعه امروز
سرمقاله امروز روزنامه اعتماد با عنوان «الگوی مدیریت اخلاق‌محور» منتشر شده و «مسیح مهاجری» با اشاره به ادب اسلامی به عنوان گوهر گرانبهای گمشده امروزه جامعه، آن را بزرگ‌ترین ویژگی آیت‌الله واعظ طبسی دانسته است.
او مدیریت مجموعه بزرگی همچون آستان قدس رضوی با صبغه‌ای فرهنگی را کار بزرگی توصیف کرده که آیت‌الله واعظ طبسی توانست به خوبی از عهده آن برآید.
مهاجری با ابراز تاسف از قضاوت‌های خلاف واقع درباره او نوشته است: «چه خوب است فرهنگ واقع‌بینی در جامعه ما که یک جامعه اسلامی و انقلابی است، نهادینه شود و قدر انسان‌ها را تا در میان ما هستند، بدانیم.»
معرفی کتاب
این روزنامه در صفحه 7 به معرفی سه کتاب «هویت؛ مساله هویت و سبک زندگی»، «سرشت فناوری» و «نثر فارسی در سپهر سیاست» پرداخته و نوشته است:
هویت در مناقشه
کتاب «هویت؛ مساله هویت و سبک زندگی» که به تازگی توسط دفتر پژوهش‌های فرهنگی منتشر شده، به رابطه مساله هویت و سبک زندگی اختصاص دارد.
در بخش‌های مختلف این کتاب مساله هویت به عنوان یکی از مهم‌ترین عرصه‌های فرهنگ در جامعه در مقابل گزاره‌های مطرح شده مورد واکاوی قرار می‌گیرد تا نشان داده شود هویت در نگاه دولت و جامعه و در مقابل عرصه‌های مختلف زندگی در عصر جدید با چه چالش‌هایی مواجه است.
پرسش از تکنولوژی
کتاب «سرشت فناوری» نوشته «ویلیام برایان آرتور»، استاد سابق اقتصاد و مطالعه جمعیت‌شناسی دانشگاه استنفورد و از متفکران پیشگام نظریه پیچیدگی، که به تازگی با ترجمه «محمدابراهیم محجوب» توسط نشر نی منتشر شده، به این پرسش می‌پردازد: فناوری چیست و چگونه تکامل می‌یابد؟
نویسنده کتاب بر این باور است که فناوری بیش از هر عامل دیگری بر زندگی ما تاثیر می‌گذارد؛ با وجود این، بسیاری از پرسش‌های مربوط به این پدیده هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند: نوآوری چیست؟ فناوری‌های نو از کجا سرچشمه می‌گیرند؟ چگونه تکامل می‌یابند؟ آیا تکامل فناوری شبیه تکامل موجودات جاندار است؟
علل دگرگونی نثر فارسی
در کتاب «نثر فارسی در سپهر سیاست»، آثار منثور فارسی تا قرن دوازدهم به دو دلیل عمده بررسی شده‌اند:
اول اینکه عمده تغییرات سیاسی و اجتماعی و زبانی نثرها عمدتا تا همین دوران رخ داده و اگر نثرها تا این دوران بررسی شوند، تمام ابعاد دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی نثرها که در طول ۱۲ قرن در ایران رخ داده بررسی شده‌اند.
دیگر آنکه در دوره قاجار کم‌کم آن روال و ساختار پیشین جامعه ایرانی برهم می‌خورد و دیگر آن مبانی گذشته در نثر تاثیر چندان آشکاری ندارد و درباره مشروطه و تبعات آن بر ادبیات فارسی، آثار زیادی منتشر شده که این حوزه را کفایت می‌کند. با توجه به مطالب این کتاب در پاسخ به یک سوال اساسی نوشته شده است: مهم‌ترین مبانی و محورهای سیاسی و دینی (اجتماعی) که موجب دگرگونی نثر فارسی به ویژه نثرهای تاریخ و عرفانی و نیز کلیله و دمنه شده چیست؟
بررسی مبانی سیاسی و اجتماعی نثرهای فارسی، بررسی ویژگی‌های سبکی آثار منثور فارسی، مبانی فکری و سبکی آثار منثور عرفانی، مبانی و ابعاد سیاسی و دینی کلیله و دمنه از جمله مباحث این فصل هستند.
فلسفه ورزی کار ساده‌ای نیست
روزنامه اعتماد در صفحه 16 و در ادامه یادداشت های «محسن آزموده» با عنوان «فلسفه در خیابان»، توهم زدایی را یکی از کارویژه‌های اصلی فلسفه و فلسفه ورزی دانسته و نوشته است: «در ساختمان معرفتی افلاطون، توهم یا پندار در فروترین مرتبه از آگاهی انسان قرار می‌گیرد. وضعیت بسیاری از کسانی که در جامعه ما به خیال و ظن خود فلسفه می‌خوانند و فلسفه می‌دانند نیز به همین شکل است، یعنی به گمان خود فلسفه می‌دانند، نام فیلسوفان را می‌دانند، با اسم کتاب‌ها و مقالات ایشان آشنا هستند، می‌توانند ساعت‌ها درباره ایسم‌ها و نظریات کلی بافی کنند، اما در حقیقت فلسفه نمی‌دانند، چه برسد به اینکه فلسفه بورزند و به ساحت تفلسف گام بگذارند.»
او با اشاره به حضور کتاب‌های به ظاهر فلسفی در بازار نشر، نوشته است: «نمی‌توان به سادگی اظهارنظر کرد که کدام یک علت و کدام یک معلول است، یعنی آیا این میل سیری ناپذیر و اشتهای کاذب به آثار ساده و سطحی است که موجب شده ناشران به تولید این دست از آثار فست فودی روی آورند یا بالعکس، ترجمه و نگارش آسان این دست آثار موجب شده که نویسندگان و مترجمان به جای قبول زحمت ترجمه و نگارش آثار اصیل و عمیق به تولید این کتاب‌ها روی آورند و سلیقه عمومی را تنزل دهند.»
او با تاکید بر اینکه فلسفه دانی و مهم‌تر از آن فیلسوفان اصیل، تعمدی در دشوارگویی و پیچیده نویسی ندارند، آرمان ایشان را روشن و دقیق گفتن و نوشتن دانسته و نوشته است: «این دقت و صراحت به هیچ‌وجه به معنای سطحی‌سازی تفکر نباید باشد. موضوع فلسفه هستی و واقعیت ناب است، نه سایه‌ای رقیق و بی‌جان از آن.»
یکی از مصادیق موبقات می‌دانید چیست؟ تهمت به زنان پاکدامن
اعتماد در صفحه 16 و در ستون ثابت «کرگدن نامه» به قلم سید علی میرفتاح، از انتخابات تهران و حاشیه های آن نوشته و در بخش هایی از آن آورده است:
«طرف می‌فرماید تهران، کوفه است مردمش هم بدیل همان کوفیان اما ما جوابش را نمی‌توانیم بدهیم…. اگر شبیه همین حرف‌ها را صد درجه نرم‌تر و پایین‌تر، هنرمندی، روزنامه‌نگاری، بخت‌برگشته‌ای از این طرفی‌ها می‌گفت، فکر نمی‌کنید الان تظاهرات به پا می‌کردند و فریاد وامصیبتا سرمی‌دادند و دنیا را به آخر خط رسیده و آسمان را به زمین رسیده جلوه می‌دادند؟
طرف نوشته چون مردم تهران اهل روزه و نماز نیستند طبیعی است که نمایندگان‌شان هم همین‌ها باشند. اخوی، چهار سال پیش که این مردم به شما رای دادند، اهل نماز و روزه نبودند؟ چطور وقتی دست به خواب قالی شما بکشند، می‌شوند بهترین مردم دنیا و تیتر می‌زنید ملت کار را تمام کرد و ذوق می‌کنید و هورا می‌کشید و قند توی دل‌تان آب می‌کنید و با امت صدر اسلام‌شان مقایسه می‌کنید اما وقتی دهر بر غیر مرادتان می‌گردد کل خانواده و فامیل و شهر را بدنام می‌کنید و… همین حرف‌های آقای قاضی‌پور را اگر یکی از این طرف می‌زد چه کارش می‌کردند…
درست است که کسی جلودارتان نیست و جواب درخورتان را نمی‌دهد، اما خدایی هست، پیغمبری هست، قیامتی هست، سوال و جوابی هست… بالاخره اگر نتوانید از رای‌دهنده‌های تهرانی حلالیت بطلبید، گرفتار ابدی می‌شوید. این مجلس‌ها و انتخابات‌ها همه می‌گذرند و فردا هرکدام ما در قبری تیره و تار می‌خوابیم. پیش پیش به گور خویش عذاب و نفرین و لعنت نفرستید. یکی از مصادیق موبقات می‌دانید چیست؟ تهمت به زنان پاکدامن… وعظ نکنم. همینقدر بگویم که خوب است آدم حرفی را که می‌خواهد بزند مزمزه کند.»
دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
آیت‌الله مقتدایی، قائم مقام جامعه مدرسین: فهرست جامعه مدرسین با کاهش ۱۰درصدی رای مردم مواجه شد.
فرمانده کل سپاه: در سال‌های ۷۶ تا ۷۸ عده‌ای معتقد بودند که باید پیشرفت و توسعه انقلاب اسلامی متوقف شود به طوری که نباید با سایر مسلمانان دنیا که به آنها ظلم می‌شود، کاری داشته باشیم که این موضوع به خوبی نشان می‌دهد افرادی که این اظهارات را مطرح می‌کردند هیچ‌گونه آشنایی با ماهیت انقلاب اسلامی و وظیفه دینی و قرآنی نداشتند.
جایزه بخش سینمای اخلاق این دوره جشنواره فیلم ۱۰۰، به هنگامه قاضیانی برای «تلاش برای بازنمایی نقش زن اصیل ایرانی در فیلم دلبری»، هادی محمدیان برای «خلق فیلمنامه «شاهزاده روم» به عنوان معرفی، ترویج و تبلیغ اسوه‌های اخلاق» و محمدحسین مهدویان کارگردان فیلم «ایستاده در غبار» برای «یادآوری نقش اسطوره‌های اخلاق‌مدار وطن» اهدا شد.
فیروز دولت‌آبادی، سفیر ایران در ترکیه در دولت اصلاحات: اگر عربستان می‌خواهد بشار اسد برود، به این خاطر است که آنها از بشار اسد کینه شخصی دارند و می‌خواهند راه برای سازش اعراب و اسراییل هموار شود ولی ترکیه می‌خواهد اسد برود تا یک دموکراسی اخوانی در سوریه شکل بگیرد.
اعتماد در اولین روز هفته به بررسی مشی سیاسی آیت الله طالقانی پرداخته و در کنار یادداشت هایی درباره «خدمات آیت الله واعظ طبسی»، «توهم فلسفه‌ورزی» و «انتخابات تهران»، به معرفی چند کتاب پرداخته است.مرور مطبوعات/ شنبه 15 اسفند / روزنامه اعتماد
