یک فیلسوف: تکنولوژی کانون شکل‌گیری گروه و عقیده است

یک فیلسوف: تکنولوژی کانون شکل‌گیری گروه و عقیده است
شرق در صفحه 10 ترجمه گفتگوی «رابرت سی. اسمیت»، نویسنده و پژوهشگر فلسفه، با «اندرو فینبرگ»، صاحب کرسی تحقیقاتی کانادا در فلسفه تکنولوژی در دانشگاه سیمون فریزر ونکوور را به نقل از پایگاه heathwoodpress.com منتشر ساخته است.
 
فینبرگ در این گفتگو که ذیل عنوان «شیءوارگی، پیشرفت تکنولوژی و افق‌های وضعیت پساسرمایه‌داری» منتشر شده، از سخن مدام فلاسفه در مورد سیاست بدون بررسی نقش رسانه‌ها اظهار شگفتی کرده و تکنولوژی را کانون شکل‌گیری گروه و عقیده دانسته است.
 
او فائق‌آمدن بر تضادهای شیء‌واره‌شده فلسفه کلاسیک‌ را «فلسفه پراکسیس» ‌نامیده و اظهارنظر مارکوزه در باره مادیت‌بخشیدن به «اهداف» جدید در خود تکنولوژی را ایده‌ای جسورانه و اصیل توصیف نموده است.
 
فینبرگ در پاسخ به سوالی درباره ارتباط دوران پسا-سرمایه‌داری با مبارزه برای فهمیدن فرایند مادیت‌بخشی به اهداف جدید در خود تکنولوژی گفته است: «دو نوع سردرگمی بارز می‌تواند از ماهیت پیچیده تکنولوژی‌ ناشی شود. از یک‌سو، منتقدان تکنولوژی ممکن است آن را سرمایه‌دارانه بخوانند و رد کنند، یا به لحاظ صرفاً اجتماعی آن را محکوم کنند، و جنبه عقلانی‌اش را نادیده بگیرند. و از سوی دیگر، مشوقان و مشتاقان تکنولوژی ممکن است خصلت سرمایه‌دارانه آن را نادیده بگیرند و آن را به مرتبه امری کاملاً عقلانی، و یگانه راه پیشرفت، ارتقا دهند….»
 
 
 
نگاهی به سیر تطور مسائل بنیادی فلسفی در یک کتاب
روزنامه شرق در صفحه 10 و در یادداشتی به قلم سهند ستاری با عنوان «نقد نقد فلسفه مدرن» نگاهی به آخرین کتاب «اندرو فینبرگ» انداخته و با مرور نسخه قدیمی این کتاب نوشته است: «اندرو فینبرگ در اولین کتابش «لوکاچ، مارکس و خاستگاه‌های نظریه انتقادی» (۱۹۸۱) سیر تطور مسائل بنیادی فلسفی را در آرای مارکس، لوکاچ، آدورنو و مارکوزه دنبال کرده بود. این کتاب رساله دکترای او بود که زیر نظر هربرت مارکوزه از آن دفاع کرد.»
 

نگارنده با اشاره به بازنگری فینبرگ در برخی از بخش‌های کتاب که در سال  ۲۰۱۴ با نام جدید «فلسفه پراکسیس: مارکس، لوکاچ و مکتب فرانکفورت» منتشر شده، ۹ فصل کتاب را به سه بخش کلی تقسیم نموده است: «سه فصل اول بیشتر به نوشته‌های اولیه مارکس متمرکز است و از «فلسفه پراکسیس» می‌گوید…. در سه فصل دوم که بیشتر به «تاریخ و آگاهی طبقاتی» لوکاچ اختصاص دارد، بسیاری از مفاهیم نظری این کتاب نظیر شی‌ءوارگی و نقد عقلانیت مدرن بررسی شده…. و در دو فصل آخر نشان می‌دهد چگونه اعضای مکتب فرانفکورت، به‌ویژه آدورنو و مارکوزه، میراث خود را دنبال کردند و درنهایت تغییرش دادند…. مولف در بخش نتیجه‌گیری کتاب نیز می‌کوشد به اهمیت و جایگاه فلسفه پراکسیس در نظریه سیاسی مارکسیستی بپردازد.»
 
 
 
نوشتاری در باب فلسفه پراکسیس
این روزنامه در صفحه 11 نیز به موضوع فلسفه پراکسیس پرداخته و در یادداشتی به قلم «اندرو فینبرگ» به دلالت این فلسفه بر تفاسیری از مارکسیسم که تمامی انواع دانش را در بستر فرهنگی جای می‌دهد، اشاره نموده است.
 
او نوشته است: «فلسفه پراکسیس بر این باور است که معضلات بنیادین فلسفه، تناقض‌های واقعی جامعه‌اند که منتزع شده‌اند. این تناقض‌ها در قالب معضلات واقعی ظاهر می‌شوند که راه‌حلی ندارند و در تنگناهای فرهنگی خود را نشان می‌دهند.»
 

فینبرگ با اشاره به کوشش فلاسفه مدرن در یافتن توجیه عقلانی برای ارزش‌های اخلاقی به‌گونه‌ای که آنها را صرفا به ترجیح شخصی تقلیل ندهند، از قول «لوکاچ»، مشکل اصلی را فهم غالب از عقلانیت و مفهوم متناظر آن یعنی واقعیت در جامعه سرمایه‌دارانه دانسته است.
 
این فیلسوف اولین نسخه منسجم از فلسفه پراکسیس را به مارکس نسبت داده و نوشته است: «کیفیت عالی این نظرورزی‌ها راه را برای تحلیل علمی سرمایه‌داری در آثار بعدی او باز کرد؛ آثاری که استدلال به شیوه فرانقد را به اقتصاد سیاسی محدود می‌کند…. برای انقلاب هم مواضع غایت‌شناختی داریم و هم مواضع اخلاقی. مارکس نوعی مبنای اخلاقی اصیل معرفی کرد که آن را «خواسته‌های عقل» می‌نامد. ایده‌آلیسم در اصل این خواسته‌ها را به‌منزله رفع آنتینومی‌های فکر و وجود، سوژه و ابژه صورت‌بندی می‌کند.»

 
 
دیگر عناوین برگزیده «شرق» امروز:
 
والضالین نفوذی/ عبدالرضا هاشم‌زایی، منتخب مردم تهران: اصولا نفوذ از کانال کسانی انجام می‌شود که خود را همراه نشان می‌دهند نه منتقد! یک نفوذی در قالب یک چهره منتقد نمی‌تواند نفوذ کند. حتی ممکن است تسبیح هم به دست بگیرد و «والضالین»ش را هم در نماز می‌کشد.
 
 
نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت: مقام‌های سعودی در روزهای آینده در مورد سفر هیأت حج ایران به عربستان تصمیم‌گیری کنند./ تأخیر ایجادشده توسط عربستان برای انجام مذاکرات مقدماتی و فراهم‌شدن مقدمات حج به معنای آن است که نمی‌خواهند حج انجام شود.