یک پژوهشگر: گاهی فیلسوفان بزرگ نیز نظرات مخالف خود را برنمی‌تابند

مرتضی جوادی‌آملی: برخی می‌پندارند اعاظم فقه و فقاهت همچنان در فضای صدر اسلام هستند
روزنامه شرق در صفحه 2 توضیحات حجت‌الاسلام‌ مرتضی جوادی‌آملی، درباره آرای فقهی آیت‌الله جوادی‌آملی در باب نظام بانکداری اسلامی را به چاپ رسانده و با اشاره به اینکه خَلط بین دانش فقه و دانش اقتصاد از مغالطات روزگار ماست، آورده است: «برخی دوستان این‌گونه می‌پندارند که اعاظم فقه و فقاهت فرق بین درهم و دینار را با ریال و دلار نمی‌دانند و از سر دلسوزی می‌فرمایند: چون مراجع عظام همچنان در فضای عصر صدر اسلام هستند و از تحولات اقتصادی و تطوراتی که در دنیای مدرن در فضای اقتصادی اتفاق افتاده، اطلاعی ندارند؛ لذا چنین فتاوایی را صادر می‌نمایند.»
 
او با ناصحیح دانستن نظر فوق، توجه قائلان به آن را به سه نکته جلب کرده است. یکی جایگاه ویژه‌ قرض در نگرش اسلامی؛ دیگری تفاوت ماهیت قرض در اقتصاد مدرن با تعریف آن در بانک‌های جمهوری اسلامی ایران و سوم، عدم صحت ارزیابی اقتصاد ایران در حد اقتصاد جهان.
 
او در خاتمه، نظرات فقهی آیت‌الله جوادی آملی در این خصوص را ذکر نموده و اقدامات و حقوق بانک‌های غیرربوی،  بر‌اساس عقود اسلامی را صحیح و حلال دانسته اما فعالیت‌ و حقوق بانک‌های ربوی و یا بر‌اساس ظاهر اسلامی (عقود اسلامی همانند مضاربه و جعاله و ‌…) و واقع ربوی (صورت‌سازی، فاکتور‌سازی…) را مستنداً به حدیث شریف؛ ان الله تعالی اذا حرّم شیئاً حرّم ثمنه، ناصحیح و حرام برشمرده است.
 
آیت الله جوادی آملی در خصوص فعالیت‌های بانک‌هایی که بخشی از آن ربوی و یا در حکم ربوی است و پاره‌ای از اقدامات آن صحیح و حلال است، حکم به حرمت برخی و حلیت برخی دیگر نموده و به تفصیل، توضیحاتی ارائه نموده است.

 مختاباد: در برهم‌زدن‌ کنسرت‌ها و سخنرانی‌ها گوی سبقت را از همه ربوده‌ایم
شرق در صفحه 1 یادداشت سیدعبدالحسین مختاباد درباره استاد محمدرضا شجریان را منتشر ساخته و از آنچه غربت هنرمندان، بزرگان، فرهیختگان، اندیشمندان و عالمان این مرزوبوم در وطن خویش نامیده، شکوه کرده است.
 
او تمدن و فرهنگ و اندیشه و هنر و تاریخ افتخارآمیز را فصل تمایز ایران و ایرانی عزیز با سایر کشورها به شمار آورده و خاک زرخیز ایران را دارای فرزندانی دانسته که در عرصه علم و اندیشه و هنر، نماد و فخر بشر شده‌‌اند.
 

این هنرمند جابه‌جایی کارکرد دو کلمه در تاریخ زندگی بشر و به‌ویژه ما ایرانیان: «میهمانان و میزبانان» و به بیانی: سیاست‌مداران و نخبگان را دلیل غربت برخی از فرزندان ایران در وطن خویش دانسته و نوشته است: «چرا نباید ایران عزیز مرکز و مأخذ نزاع‌های اندیشمندان و خردمندان عصر خود باشد؟ چرا سکوت در دانشگاه‌های علوم انسانی و هنر ما دیده می‌شود؟…. جای تأسف و دریغ نیست هنوز برخی رسانه‌های پرگوی اما اندک‌بین و اندک‌خوان، ورود و خروج هنرمند، اندیشمند و عالمی به ایران (وطنش) را تخطئه و تهدید کرده و ابتدایی‌ترین حق شهروندی را که زیست در مام وطن است بر آنان روا نمی‌دارند!؟ دیگر به سراغ چاپ آثار، سخنرانی و اجرای کنسرت‌ها نمی‌روم که شوربختانه در این وادی گوی سبقت را از همه در برهم‌زدن‌شان ربوده‌ایم. به‌راستی چرا در فرهنگ لغت میهمانان این‌قدر کلمه «نقد و پرسش» غریب و عجیب به ‌نظر می‌آید!؟» 
 
 
یک پژوهشگر: گاهی فیلسوفان بزرگ نیز نظرات مخالف خود را برنمی‌تابند
روزنامه شرق در صفحه 12 یادداشت عرفان کسرایی، پژوهشگر مطالعات علم و فناوری دانشگاه کاسل درباب در باب آزاداندیشی و مدارا و سعه‌صدر را به چاپ رسانده و با اشاره به این جمله «برتراند راسل»، فیلسوف و منطق‌دان انگلیسی که گفته است: «اگر عقیده مخالف، شما را عصبانی می‌کند، نشانه آن است که ناخودآگاه می‌دانید دلیل مناسبی برای دفاع از افکارتان ندارید»، میزان سعه‌صدر افراد در یک دیالوگ را به میزان حساسیت موضوع یا حتی منافع طرفین گفتگو مرتبط دانسته است.
 

او با تاکید بر اینکه فیلسوفان به داشتن سعه‌صدر مشهورند و از آنجایی که در سراسر زندگی‌شان آرای موافق و مخالف را مطالعه کرده‌اند، آموخته‌اند باید نظریات مخالف را بشنوند و به آنها مجال بروز دهند؛ از قول پوپر، فیلسوف علم آورده است: «گفتگوی دو طرف حتی بدون داشتن چارچوب مشترک فکری نیز می‌تواند مثمر ثمر باشد و هرچقدر نقاط اشتراک طرفین کمتر باشد دیالوگ دشوارتر است.»

نگارنده با یادآوری یکی از مشهورترین اختلاف‌نظرها در تاریخ فلسفه معاصر و منازعه میان «پوپر» و «لودویگ ویتگنشتاین» در کمبریج، به این نتیجه‌گیری رسیده که بسته نشدن  پرونده این گفت‌وگوی مناقشه‌برانگیز پس از گذشت ۷۰ سال، بیانگر آن است که بحث و تبادل‌نظر میان اندیشمندان تا به چه حد زیر ذره‌بین است و به ما نشان می‌هد فیلسوفان بزرگ نیز ممکن است از کوره در بروند و نظرات مخالف خود را برنتابند.