فکر شریعتی زیر خروارها سنگ مدفون نمی‌ماند
اعتماد در شماره امروز، روایت یک استاد نهجالبلاغه و قرآن‌پ‍ژوه از استاد محمدتقی شریعتی را منتشر ساخته و در یادداشت‌هایی به قلم دکتر احسان شریعتی و هادی‌زاده‌یزدی، استاد فیزیک دانشگاه مشهد به او پرداخته است.
روزنامه اعتماد به مناسبت سالگرد درگذشت استاد محمدتقی شریعتی، بنیانگذار کانون نشر حقایق اسلامی، گفتگوی محسن آزموده و علی ورامینی با محمد مهدی جعفری، استاد نهجالبلاغه و قرآن‌پ‍ژوه را منتشر ساخته و زیر عنوان «سقراط خراسان» از او به عنوان فردی با رویکرد نوگرایانه و اصلاح‌طلبانه به دین یاد کرده است.
محمد مهدی جعفری رویدادهای دهه ۱۳۲۰ را دلیل تحول محمدتقی شریعتی و مکتب خراسان دانسته و همسایگی خراسان با شوروی و وجود تبلیغات کمونیستی آن کشور را دلیل تاسیس «کانون نشر حقایق اسلامی» در سال ۱۳۲۲ توسط وی دانسته است.
او درباره مکلا شدن استاد محمدتقی شریعتی می‌گوید: «او پس از شهریور۱۳۲۰ وارد عرصه فعالیت سیاسی می‌شود و به طور حتم بعد از تحولات همین سال است که مکلا می‌شود. البته ایشان با اجازه از محضر مرحوم آیت‌الله بروجردی دست به این کار زد و مرحوم بروجردی هم چون تشخیص داده بود که استاد محمدعلی شریعتی بدون عبا و عمامه بهتر می‌تواند کارهای سیاسی و تبلیغاتی انجام دهد با این درخواست موافقت کرده بود.»
این استاد نهجالبلاغه با یادآوری مخالفت علمای خراسان با فلسفه و عرفان، درباره نگاه مراجع سنتی و مراکز مذهبی به کانون نشر حقایق اسلامی می‌گوید: «کسانی که در خراسان بودند به‌شدت با کانون مبارزه می‌کردند و حتی در نزد آیت‌الله بروجردی هم شکایت می‌کردند اما آیت‌الله بروجردی از ایشان حمایت می‌کرد و با وجود اینکه خود را از عرصه مسائل سیاسی دور نگه می‌داشت اما حمایت‌های خود را از مشی و روش مذهبی مرحوم شریعتی به عمل می‌آوردند.»
او در ادامه گفتگو به این فرازها اشاره کرده است:
– مرحوم شریعتی در پاره‌ای اوقات به وهابی‌گری هم متهم می‌شدند. به این علت که قرآن را اصل می‌دانستند و تفسیر می‌کردند و مخاطبان آنها هم اکثرا جوان‌ها بودند.
– تفسیر مرحوم شریعتی در قالب نواندیشی دینی قرار می‌گیرد و ویژگی آن به مانند سایر نواندیشان دینی این است که نقدی به تفاسیر سنتی گذشته دارد و آنها همان‌طور که به سادگی نمی‌پذیرند، به سادگی و مطلق هم رد نمی‌کنند.
– دکتر شریعتی نه مارکسیست است و نه تحت تاثیر مارکسیسم بود. اتفاقا حامد الگار می‌گفت تنها کسی که در ایران صلاحیت آن را دارد علیه مارکسیسم صحبت کند، دکتر شریعتی است. البته این را در شرایطی می‌گفت که عده‌ای اعتقاد داشتند دکتر شریعتی هیچ اطلاعی از مارکسیسم ندارد.
– از نظر مرحوم استاد مطهری، اسلام دکتر شریعتی خالص نبود. بله قبول دارم که التقاطی بوده اما نه از نوعی که بخواهد اصول مارکسیسم و اگزیستانسیالیزم و… را به عنوان اصول عقاید بپذیرد. بلکه همان نکات مثبت اینها را گرفته بود.
– به آقای حکیمی گفتم از قول شما شنیده‌ام که در نوشته‌های دکتر شریعتی خطایی ندیده‌اید. ایشان گفت: از قول من دقیقا این طور نقل کن که این طوری راضی هستم. استاد حکیمی گفت: بگویید حکیمی ایراد شخصیت‌شکنی در آثار دکتر شریعتی ندیده است…. یعنی در این آثار خطاهایی ندیده‌ام که شخصیت اسلامی و شخصیت علمی و شخصیت اجتماعی و شخصیت فرهنگی را مخدوش کند؛ اگر هم ایرادی باشد، جزیی و قابل چشم‌پوشی است.
– ما انتظار داشتیم که جنازه استاد را دور حرم طواف دهند و بعد به بهشت‌رضا(ع) منتقل و دفن کنند. اما ایشان را در حرم دفن کردند. در مراسم ختم متوجه شدیم که این کار آقای دکتر روحانی شوهرخواهر دکتر شریعتی و داماد استاد شریعتی بوده است. به او گفتم شما فکر نکنید اگر استاد را زیر خروارها سنگ دفن کرده‌اید، فکرش را نیز دفن کرده‌اید. ایشان گفت پس چه باید می‌کرد؟ من گفتم همان طور که آیت‌الله طالقانی در بهشت زهرا دفن شده است، ایشان را نیز باید در بهشت رضا دفن می‌کردند. دکتر رزم‌جو نیز در آنجا حضور داشت و بعد از چند سال گفت من حالا به حرف آن روز تو پی بردم. اگر از صحن موزه وارد صحن حرم می‌شویم، دست چپ شاید چهار حجره مانده به حرم، محل دفن استاد شریعتی است. امروز چند سال است این حجره تبدیل به اتاقی شده برای پاسخگویی به مسائل شرعی خانم‌ها و بعید می‌دانم کسی بداند که قبر ایشان آنجاست.
شریعتی دل‌آزرده مایل نبود در جایی جز قبرستان عمومی مشهد آرام گیرد
این روزنامه در صفحه 8 و 9 یادداشتی از «محمدهادی هادی‌زاده‌یزدی»، استاد فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد و عضو انجمن فیزیک هسته‌ای ایران با عنوان «شب‌های کانون» را منتشر ساخته و به مرور زندگی استاد محمدتقی شریعتی پرداخته است.
او در بخشی از این یادداشت، با اشاره به تحصیلات حوزوی ناتمام استاد، به دوران تدریس او در مدارس جدید عصر پهلوی و کمک به آموزش دین‌مدارانه نوجوانان و جوانان پرداخته و از کسوت استادی او در دانشگاه مشهد و تاسیس «موسسه وعظ و تبلیغ» در این دانشگاه (دانشکده الهیات) یاد کرده است.
نگارنده در بخشی از یادداشت خود آورده است: «استاد محمدتقی شریعتی در فاصله سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۶، فعالیتی جز پذیرفتن دوستان و ارادتمندان و شاگردان قدیمی در منزل نداشت…. او سعی می‌کرد در ملاقات‌های خود وارد مسائل سیاسی نشود و حتی این نیت را با خطی درشت و خوش در بالای سرش در منزل به نمایش گذاشته بود. وی از نادیده گرفتن آموزه‌های دینی و مشی سیاسی‌اش دل‌آزرده بود و به همین دلیل هم، نه خود و نه خانواده، مایل نبودند که پس از مرگ، وی در جایی جز «قبرستان عمومی» شهر آرام بگیرد. مقدمات امر هم آماده شده بود، ولی مقامات محلی شهر صلاح ندیدند که چنین شود…. جنازه پس از تشییعی با شکوه، اما پرتنش، در غرفه‌ای واقع در صحن آزادی مشهد دفن شد.»
سوسیالیسم دموکراتیک شورایی، نزدیک‌ترین نظام اقتصادی به قسط و عدل قرآنی
اعتماد در صفحه 1 به مناسبت سالگرد درگذشت «استاد محمدتقی شریعتی»، یادداشت «سقراط منشی در اندیشه دینی» به قلم «احسان شریعتی» را به چاپ رسانده و با تعیین‌کننده توصیف کردن دهه ۲۰ در ساختمان ایدئولوژیک و استراتژیک میهن، نوشته است: «رویارویی اندیشه‌ها و باورها در این دوران و دهه (۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲)، که بحران‌های فکری و فلسفی حادی را میان نیروهای فرهنگی مذهبی و واکنش‌های عالمان سنتی و حوزوی برمی‌انگیخت، پیامدهای بلندمدتی در مراحل بعدی پویش اجتماعی و جنبش‌های آتی داشت.»
او در ادامه با اشاره به انزوا و حاشیه‌نشینی آغازین «استاد محمدتقی شریعتی» در مشهد، از سر گرفتن شعار «تنها متن» به عنوان شعار معروف مصلحان دینی و پالایش‌گران –رفرماتورهای مسیحی توسط او را مهم توصیف نموده و نوشته است: «روش او در تفسیر قرآن (و بازخوانی نهجالبلاغه)، تاویلی-کاربردی یا هرمنوتیک-پراگماتیک بود…. تفسیر «نوین» (نام دیگر قرآن)، نه تفسیری کلامی، فلسفی یا عرفانی، بلکه تفسیری است نو از کلام و درک درست متنی است که در زمان ظهور خویش، پیامی «نو»، عملی و انقلابی، بوده است.»
احسان شریعتی در ادامه، یکی از سرگرمی‌های استاد را دیدن دقیق فیلم‌ها و سریال‌های زیست حیوانات و آشنایی با نظریه‌های فیزیکی جدید دانسته و معتقد است او به‌صراحت سوسیالیسم دموکراتیک شورایی را، همچون آیت‌الله طالقانی، نزدیک‌ترین نظام اقتصادی به «قسط» و عدل قرآنی ارزیابی می‌کرده است.
دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
روحانی در دیدار رییس‌جمهور صربستان: ادیان الهی و به ویژه دین مبین اسلام، مروج رحمت، اخوت و برادری در میان انسان‌ها و مخالف تروریسم هستند و همه باید برای مبارزه با تروریسم متحد شوند.
علیرضا آیتی، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا: ایران از اهل سنت عراق هم در برابر داعش حمایت کرد./ برخی جوانان عراق غرب‌گرا هستند و دولتی مدرن و حتی غیردینی می‌خواهند که این در عراق که بستر اسلامی دارد مردود است و به جایی هم نخواهد رسید چون احزاب قدرتمند در عراق همه اسلامی هستند.
سعید اوحدی، رییس سازمان حج و زیارت: سعودی‌ها آنها اعلام کردند که مقدمات پرداخت دیه شهدای حادثه سقوط جرثقیل آماده شده و ظرف یک ماه آینده نهایی می‌شود که ما از آنها در مورد حادثه منا پرسیدیم و پاسخ دادند که بعد از تعیین تکلیف شهدای سقوط جرثقیل در این مورد تصمیم‌گیری می‌شود.
اعتماد در شماره امروز، روایت یک استاد نهجالبلاغه و قرآن‌پ‍ژوه از استاد محمدتقی شریعتی را منتشر ساخته و در یادداشت‌هایی به قلم دکتر احسان شریعتی و هادی‌زاده‌یزدی، استاد فیزیک دانشگاه مشهد به او پرداخته است.مرور مطبوعات/ دو‌شنبه 30 فروردین / روزنامه اعتماد
