نقش حوزه علمیه در اصلاح قوانین مربوط به زنان

قانون اخلاقی انسان، جزیی از قانون ریاضی جهان
این روزنامه در صفحه 7 گفتگوی عاطفه شمس با «محمد ضیمران»، دانشیار سابق دانشگاه ماساچوست و مدرس فلسفه هنر درباره ایمانوئل کانت را به چاپ رسانده و عنوان «منادی شرافت انسانی» را برای آن انتخاب نموده است.
 
ضیمران که معتقد است کانت با نخستین کتاب از سلسله کتب سه‌گانه فلسفی خود، جهان را به ساحتی معرفتی مبدل کرده، به علاقه ویژه او به فلسفه تجربی اشاره کرده و می‌گوید: «کانت تلفیقی میان مکتب خردگرایی لایب نیتس و ولف و تجربه‌گرایی هیوم برقرار کرد و شاید بتوان گفت نقد خرد محض معلول چنین تلفیقی بود. در حقیقت از تلفیق این دو یکی از برجسته‌ترین دستگاه‌های فلسفی را عرضه کرد که در حقیقت تاکنون چنین فرآیند فلسفی قبل از نقد خرد محض سابقه نداشته است. بنابراین کانت با نخستین کتاب از سلسله کتب سه‌گانه فلسفی خود، جهان را به ساحتی معرفتی مبدل کرد.»
 
او با اشاره به اینکه کانت، اصل اخلاقی مبنای دین و مورد نیاز وجدان را مرکز ثقل وجود ما تلقی کرده، می‌گوید: «به باور او حسن اخلاقی یا امر اخلاقی پدیده‌ای است کاملا ناشی از یک حکم درونی در وجود ما بنابراین احساس محبت و دوستی امری الزامی است و ما احساس می‌کنیم که از لحاظ وجدانی با دیگران ارتباطی تنگاتنگ داریم و این احساس در همان حال که از جسم ما‌زاده می‌شود با ما به دنیا می‌آید و نباید آن را صرفا امری اکتسابی قلمداد کرد. ما به طور غریزی واقف هستیم که وظیفه و تعهد به انجام مسوولیت‌های خود داریم و این احساس وظیفه و مسوولیت اجتماعی که بر پایه اصل وحدت جهان شکل گرفته نه‌تنها دل ما آدمیان را به سوی کارهای نیک سوق می‌دهد بلکه اجرام سماوی و ستارگان آسمان را نیز در مسیر صحیح‌شان به گردش می‌اندازد. بنابراین او صریحا اعلام می‌کند که آسمان پرستاره بالای سر ما و قانون اخلاقی نهفته در وجود ما دو پدیده‌ای هستند که با هم ارتباطی تنگاتنگ دارند. این است کلماتی که اندیشه کانت درباره دنیای منظمی که آدمی در آن نقش ایفا می‌کند را بیان کرده و پیش روی ما به نمایش می‌گذارد.»
 

این مدرس فلسفه هنر معتقد است کانت، قوانین ریاضی گردش و هستی اجرام آسمانی و قوانین اخلاقی زندگی زمینی را مبتنی بر یک قانون آسمانی و مینوی تلقی کرده و قانون اخلاقی انسان را به عنوان جزیی از قانون ریاضی جهان قابل تفسیر می‌دانست.
 

 
کانت و امید به دوام نفس، بقای نفس و وجود خدا
روزنامه اعتماد در صفحه 7 یادداشت «سیاوش جمادی»، نویسنده و مترجم با عنوان «فیلسوفی که کانت را از جزمیت نجات داد» را منتشر ساخته و با اشاره به دو جریان عمده آمپریزم یا تجربه انگاری و راسیونالیسم یا خردانگاری، کانت را بانی طرح بسیار بزرگ و تاثیرگذاری در مورد چگونگی فرآیند شناخت توصیف نموده و آورده است: «برای نخستین بار شاید به‌طور سیستماتیک و منظم کانت تصمیم می‌گیرد به جای اینکه از آغاز موضوع فلسفه را یافتن هویت و هستی آنچه هست یا به اصطلاح حقیقت قرار دهد، خودِ شناسایی و قوه شناخت را مورد سنجش قرار دهد و به گفته خودِ کانت، این پیش نمی‌آمد اگر هیوم و جان لاک و تجربه انگارها و به‌طور کلی دعوای آمپریست‌ها و تجربه انگارها از یک سو و راسیونالیست‌ها و خردگراها از سوی دیگر رخ نمی‌داد.»
 

نگارنده با پرداختن به سه پرسش مشهور کانت با عنوان «سنجش خرد ناب» که اساسا از «چه می‌توانم بدانم»، «چه باید بکنم» و «به چه چیزی حق دارم امید داشته باشم» سخن گفته، می‌نویسد: «نقد اول کانت یا سنجش خرد ناب، تعیین حدود شناخت نظری است و شناخت نظری یعنی شناخت آنچه هست، شناختی که گزاره‌های آن قابل صدق و کذب است….  نقد دوم کانت یا «سنجش خرد عملی» پاسخ به پرسش دوم است که چه باید بکنم؛ یعنی درباره عقل عملی و اخلاق حرف می‌زند و پرسش سوم او به چه چیزی می‌توانم امید داشته باشم است که در همان نقد دوم یا به اصطلاح سنجش خرد عملی به آن پاسخ می‌دهد. اینکه می‌تواند امید داشته باشد به دوام نفس، بقای نفس و به اینکه خدایی هست.»
 

 
تعامل بین حوزه‌های علمیه، قوه مجریه و قوه مقننه، راهگشای اصلاح قوانین مربوط به زنان
این روزنامه در صفحه 13 از قول شهیندخت مولاوردی، معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده خبر از ارایه اصلاحیه قوانین مربوط به زنان به دولت در ماه جاری داده و نوشته است: «قطعا تعامل بین حوزه‌های علمیه، قوه مجریه و قوه مقننه برای اصلاح و بازنگری و وضع قوانین جدید در این حوزه به‌شدت مورد نیاز است؛ چرا که مبنای قوانین ما بر فقاهت است، بنابراین نمی‌توانیم بی نیاز از این تعامل باشیم.»
 

 این گزارش همچنین از قول اشرف گرامی‌زادگان، مدیرکل دفتر بررسی‌های امورحقوقی معاونت زنان، قوانین مربوط به ارث، قوانین مربوط به تابعیت و مسائل مرتبط با همسر غایب مفقودالاثر را در دست بررسی‌ دانسته است.
 
او با اشاره به نگاه این معاونت به کتاب «بازپژوهی حقوق زن: بررسی قوانین مربوط به زنان درجمهوری اسلامی ایران» اثر دکتر ناصر قربان‌نیا، اصلاح موضوعاتی چون «خواستگاری، مهریه، حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر، امکان فسخ نکاح، طلاق و نگهداری و تربیت اطفال و حدود مسوولیت جزایی» را نیز شایان توجه دانسته است.
 
 

کاش احترام به خانم‌ها و رعایت حقوق آنان نهادینه می‌شد
روزنامه اعتماد در صفحه 1 یادداشتی از بهمن کشاورز، حقوقدان با عنوان «هشت نکته درباره اصلاح قانون زنان»  به چاپ رسانده و در بند اول، درخصوص قانون ارث، به مشکل بودن تعرض به این موضوع به سبب «آمره بودن قواعد» و «ضروری دین بودن» آن اشاره کرده و آورده است: «گمان می‌رود در خصوص ارث‌بری دختران و پسران باید به دنبال نظر مجتهدینی بود که مثلا تساوی را پذیرفته باشند که بنده تاکنون به چنین چیزی برنخورده‌ام اما دور نیست که چنین نظری داده شده باشد یا بشود.»
 
او در بندهای سوم و چهارم به موضوع «تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج دختران ایرانی با مردان خارجی» و «رفع علقه زوجیت از همسران مردان غایب مفقودالاثر» پرداخته و تبعات خطرناک خواندن صیغه محرمیت و مفهوم آن را شایان توجه دانسته است.

این حقوقدان در بند پنجم، پیشنهاداتی درباره رفع آسیب‌پذیری زنان از قبل مهریه طرح نموده و در بند ششم به لزوم بازنگری جدی حقوق و تکالیف زوجین در قانون مدنی اشاره نموده است.
 
مباحث «نکاح و طلاق» و «حضانت اطفال» از دیگر بندهای مهم اشاره شده توسط این وکیل دادگستری بوده که معتقد است «‌مساله عمده موجود، ‌جنبه فرهنگی دارد و باید سعی کرد احترام به خانم‌ها و رعایت حقوق آنان نهادینه شود والا تغییر قوانین به تنهایی مشکلی را حل نخواهد کرد.»
 
 

جلوی کتاب را می‌گیریم، با اینترنت و ماهواره و فیلم و روزنامه چه می‌کنیم؟
اعتماد سرمقاله امروز را به موضوع نمایشگاه کتاب و اظهارات یکی از ائمه جمعه تهران در این زمینه اختصاص داده و با نقل کامل آنچه در نمازجمعه هفته گذشته تهران گفته شد، نوشته است: «ایشان در سخنان خود مصداقی را بیان نکرده‌اند، ولی با کم و زیاد می‌توان تمامی کتاب‌ها را به‌جز آنچه تعدادی نویسنده خاص می‌نویسند، واجد صفت انحرافی دانست.»
 

نگارنده با تصریح بر بودجه صدها میلیارد تومانی نهادهای مذهبی، از نبود یک فقره اثرگذاری مثبت ناشی از خروجی این نهادهای ابراز تاسف کرده و می‌نویسد: «مشکل آقایان نه در وجود آن کتاب‌های انحرافی، بلکه در فقدان و نبود کتاب‌های هدایت‌کننده موردنظرشان است. از بس پشت برخی از نویسندگان به حمایت‌های مادی گرم شد، از نوآوری و خلاقیت مانده‌اند، در حالی که پیش از انقلاب برعکس بود.»
 
او در بخش‌های دیگر این نوشتار، از خطیب محترم خواسته تا  ضمن بیان کارنامه خود در زمینه تولید کتب ارزنده، به این موضوع توجه کند که « الان مثل ۵۰ سال پیش نیست. وقتی که مطالعه هر فرد ایرانی به طور متوسط در روز چند دقیقه است (فقط کتاب‌های غیردرسی) و افراد بیشترین نظر و اطلاعات را از طریق ماهواره، رادیو و تلویزیون، فیلم و تئاتر و روزنامه و اینترنت کسب می‌کنند، چرا باید فشار را بر صنعت کتاب گذاشت که تیراژ آن حتی به زیر ۱۰۰۰ نسخه رسیده است؟»
 

 
اخلاق و سیاست؛ دو مفهوم تنومند و پربار مکتب اسلام
اعتماد در صفحه 16 یادداشت «احتضار اخلاق» به قلم مجتبی حسینی را ارائه نموده و با اشاره به تلاش فیلسوفان مکاتب عصر قدیم و عصر جدید در ارائه طریق برای جلوگیری از «احتضار اخلاق»، از اخلاق و سیاست به عنوان دو مفهوم تنومند و پربار مکتب اسلام یاد کرده که می‌خواهد جامعه ایده‌آل، مترقی و انسان‌های بافضیلت بسازد و پرورش دهد.
 

او بر این باور است که برخلاف تصور صوفی مسلکان، سکولاریست‌های دنیا گزین و اومانیست‌های انسان مدار، در اسلام، اخلاق همراه سیاست و سیاست بر محوریت اخلاق می‌تواند در بعد فردی، تعهد و تخصص را به ارمغان آورده و در بعد اجتماعی، مسوولیت‌پذیری و قانون‌مندی را پرورش دهد.
 
نگارنده در یک بررسی مصداقی به بازیگران و کنشگران سیاسی ناراحت این روزها توصیه می‌کند به جای آنکه در کوچه و بازار و در تلگرام و اینستاگرام به منتقدان و مخالفان خود توهین کنند و سکولار نامیده شوند، برای رسیدن به ساحل امن آرامش و از دست ندادن هویت فکری و سیاسی و حامیان خود، کمی محاسبه نفس کرده و این بیت لسان‌الغیب شیرازی را ملکه ذهنی و رفتاری خود قرار دهند که: «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است /با دوستان مروت با دشمنان مدارا»