غلبه مناسک بر محتوا با ذبح اندیشمندان دینی
اعتماد در شماره امروز، نگاهی انتقادی به غلبه مناسک بر محتوای دینی انداخته و با اشاره به نظر یک استاد دانشگاه در مورد ضعیف‌تر شدن هر روزه بدنه و کالبد دانشگاهی، صدور فتوای امام درباره حلیت شطرنج را به دور از هر نوع فشار دانسته است.
روزنامه اعتماد در صفحه 1 یادداشت عباس عبدی با عنوان «موریانه شکل‌گرایی» را به چاپ رسانده و با خطاب قرار دادن متولیان رسمی دین، غلبه مناسک‌گرایی متکی بر هیجانات و احساسات دینی را در صورت فاصله گرفتن از محتوا، نامطلوب دانسته و نوشته است: «وقتی احساسات جدا از محتوا مورد توجه قرار می‌گیرد، فقط برانگیختن آن محل توجه قرار می‌گیرد، کسانی اهمیت پیدا می‌کنند که می‌توانند چنین احساساتی را پرشورتر و ساده‌تر برانگیزند. در این موارد است که سخنان غیرواقعی، خرافی و حتی کاربرد موسیقی‌هایی که موسیقی دینی محسوب نمی‌شود، رایج می‌شود.»
او بر این باور است که «در فرآیند غلبه مناسک بر محتوا، قشر جدیدی از متولیان دینی وارد میدان می‌شوند که جز با ذبح اندیشمندان دینی، عطش آنان فروکش نخواهد کرد. برای نمونه دو موضوع عزاداری‌های محرم و نیز مهدویت را می‌توان مثال زد.»
نگارنده با ابراز تاسف از رسوخ شائبه‌های غیردینی در عزاداری‌ها و همچنین قدرت یافتن مداحان، تاکید کرده که اصرار بر شکل‌گرایی و حذف محتوا در کوتاه‌مدت ممکن است مطلوبیت‌هایی برای متولیان رسمی دین داشته باشد، ولی در میان‌مدت و بلندمدت مثل خوره از درون هر دین و آیینی را خالی و ضربه‌پذیر خواهد کرد.
نوه امام: امام به خاطر فشار، شطرنج را حلال نکرد
این روزنامه در صفحه 2 پاسخ حجت‌الاسلام مرتضی اشراقی، نوه امام به شبهه‌آفرینی یک خطیب دینی در خصوص فتوای حلیت شطرنج توسط امام راحل را منتشر ساخته و در کنار گلایه از عدم انعکاس عزاداری های برگزار شده در حرم امام نوشته است: «در خبر‌ها خواند‌‌‌‌م و خواند‌‌‌‌ید که یکى از خطبا در سخنانى گفته است که امام را مجبور کرد‌‌‌‌ند که به حلیت شطرنج فتوى د‌‌‌‌هند…. اگر نبود ارزش امام عزیز ما، مى‌گذاشتم این سخن در لابه‌لاى حرف‌هاى روزانه مثل گویند‌‌‌‌ه‌اش فراموش شود اما آثارى که بر این سخن ممکن است بار شود همه را باید بر آن د‌‌‌‌ارد که این سخن باطل را رد کنند.»
او با بیان اینکه می توان گفت گویند‌‌‌‌ه این سخن، امام را نشناخته، تاکید کرده است: «به نظرم این گویند‌‌‌‌ه هر چقد‌‌‌‌ر هم امام نشناس تصور شود، نمى‌تواند تا این اندازه از فهم حقیقت تهى باشد. کینه‌هاى متحجرین از امام سال‌هاست به گونه‌هاى مختلف رخ نموده است و اول یاران امام را و بعد فرزند‌‌‌‌ان امام را و اکنون شخص امام را هد‌‌‌‌ف گرفته است. بگذریم که در همین د‌‌‌‌استان شطرنج، جمع بسیارى از مراجع فعلى هم قایل به حلیت هستند، پس لابد از منظر این آقا، آنها هم به خاطر فشار، حرام خد‌‌‌‌ا را حلال کردهاند.»
برخورد قاطع با توهین کنندگان به مقدسات در فضاهای مجازی و حقیقی
روزنامه اعتماد در صفحه 3 از دستگیری فرد توهین‌کننده به مقدسات اسلام در عجب‌شیر خبر داده و از قول دادستان این شهر نوشته است: «در روز تاسوعا فرد میانسالی در روستای خضرلو با توهین به مقدسات اسلام موجب رنجش خاطر اهالی شده بود که با توجه به اهمیت موضوع، پرونده به صورت ویژه در دستور کار دادگستری قرار گرفت.»
وی با تاکید بر برخورد قاطع قانونی و قضایی با توهین کنندگان به مقدسات در فضاهایی مجازی و عمومی و حقیقی خاطرنشان ساخته است: «طبق ماده ۵۱۳از قانون تعزیرات مصوب ۷۵ – هرکس به مقدسات اسلام یا هر یک از انبیای عظام یا ائمه طاهرین(ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت کند اگر مشمول حکم ساب النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.»
یک استاد دانشگاه: بدنه و کالبد دانشگاهی هر روز ضعیف‌تر می‌شوند
اعتماد در صفحه 7 گفت‌وگوی عاطفه شمس با ناصر فکوهی، استاد دانشگاه و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ را زیر عنوان «لمپنیسم فرهنگی در نشر علوم انسانی» به چاپ رسانده و در مقدمه ای نوشته است: «برخی تحلیلگران، رخوت جامعه در زمینه کتابخوانی را ناشی از وجود بحران در حوزه تولیدات مکتوب می‌دانند و تاکید دارند که بحران اعتماد به محتوا سبب شده که بسیاری از افراد جامعه، به ویژه نسل جدید، در حال حاضر کمتر به دنبال مباحث جدی باشند.»
فکوهی در سخنان خود به این نکات اشاره نموده است:
– ممکن است در جامعه‌ای مثل جامعه ما شتاب و رشد اندیشه، تامل، زبان، خلاقیت‌های هنری، ادبی و غیره در دوره یا دوره‌هایی نسبت به سایر جوامع و در حوزه‌هایی خاص کمتر یا بیشتر شده یا عمق بیشتر یا کمتری یافته باشد یا گستره‌هایش در میان مردم پیر و جوان، تحصیلکرده و کم‌سواد تغییر یافته باشد اما سخن گفتن از جامعه‌ای که در آن انسان‌ها نتوانند فکر کنند، همان اندازه بی‌معنا است که صحبت کردن از جامعه‌ای که آدم‌هایش نتوانند حرکت کنند یا نفس بکشند.
– ما امروز در مقایسه با فرهنگ‌هایی مشابه خود، کمتر سخن و حضوری جدی در عرصه جهانی تولید اندیشه، هنر، ادبیات و غیره داریم. ما در جایگاهی که باید در تولید علم، هنر و ادبیات و خلاقیت ذهنی و رفتاری که باید باشیم، نیستیم.
– تعدادی محدود از زبان‌ها (انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی) که زبان‌های استعماری هم بوده‌اند، خود را به زبان‌های موسوم به میانجی تبدیل کردهاند و از طریق سازوکارهای بی‌شماری این امر را تثبیت و تداوم می‌بخشند. این امر نیز سبب شده است که اکثریت قریب به اتفاق فرهنگ‌های جهان، در برابر این انتخاب قرار بگیرند که یا وارد زبان‌های میانجی و حتی از آن بدتر وارد یکی از آنها یعنی انگلیسی بشوند یا اصولا حذف و به فرهنگ‌های پیرامونی و حاشیه‌ای بدل شوند.
– مهم‌ترین دلایل انتشار کتاب‌هایی که هیچ کارکردی در تولید اندیشه ندارند،کمی‌گرایی و نوکیسگی و البته لمپنیسم فرهنگی است که ما در همه زمینه‌های علمی، هنری و ادبی دچارش شده‌ایم…. مساله به نظر من بیشتر از آنکه نبود فکر باشد، کشتن و از میان بردن فکر است.
– می‌توانم قطعا بگویم که ظرفیت ما برای تولید و ترجمه کتاب شاید به زحمت بتواند به صد عنوان کتاب در ماه برسد. اگر این تعداد کتاب در علوم اجتماعی و انسانی تولید کنیم اما زیر کنترل و برنامه‌ریزی‌های دقیق علمی و تخصصی، بدون شک خواهیم توانست خدمت بزرگی به آیندگان بکنیم.
– بدنه و کالبد دانشگاهی هر روز ضعیف‌تر می‌شوند و متخصصان اجتماعی ما با همه ادعاهای‌شان حتی قادر نیستند چند صفحه درباره مسائل اجتماعی در یک روزنامه مطلب بنویسند یا در یک سخنرانی عمومی موضوع را تحلیل کنند. اما چون نمی‌خواهند به این ناتوانی خود اذعان کنند، تمام فشار را بر اساتید معدودی می‌گذارند که وارد مسائل اجتماعی می‌شوند.
در چهارگوشه شهر تهران حوزه علمیه احداث می شود
این روزنامه در صفحه 13 از جلسه غیرعلنی دیروز شورای شهر تهران نوشته و از تصویب ساخت ۴ حوزه علمیه خبر داده است. در بخشی از این گزارش می خوانیم: «دیروز موضوع بررسی احداث ۴ حوزه علمیه در چهارگوشه شهر تهران موضوع یکی از دستورات جلسه شورا بود که درنهایت با رای اعضای شورای شهر تهران به تصویب رسید و مقرر شد شهرداری کمک خود را برای ساخت این حوزه‌های علمیه با مشارکت همه‌جانبه مردم انجام داده و مدیریت آن توسط مرکز مدیریت حوزه علمیه انجام شود.»
این طرح به درخواست رییس مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه مورد بررسی قرار گرفت و گزارشگر از قول مجتبی شاکری، عضو شورای اسلامی شهر تهران آورده است: «ایجاد چهار حوزه علمیه در شهر تنها حداقلی برای تهران است که دارای مکتب فلسفی بوده است.»
دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
سرلشکر فیروزآباد‌‌ی: جابه‌جایی من صد‌‌د‌‌رصد آرام بود و آب از آب تکان نخورد و حاصل یک کار مد‌‌برانه، برنامه‌ریزی شده، هوشمند‌‌انه و دینی بود.
الیاس حضرتی، نمایند‌‌‌‌ه مجلس: هیچ‌کس از د‌‌‌‌بیرخانه ائمه جمعه، دفتر سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌های علمیه، صد‌‌‌‌اوسیما و دیگر ارگان‌ها بازخواست نمی‌کند و همه صرفا نسبت به عملکرد وزارت ارشاد انتقاد دارند./ د‌‌‌‌رحالی که تنها ۱۶ د‌‌‌‌رصد از بودجه فرهنگی کشور در اختیار وزارت ارشاد است، بزرگان و علما و زعما رسید‌‌‌‌گی به تمامی مسائل، مصایب و مشکلات مربوط به فرهنگ و هنر را از این وزارتخانه طلب می‌کنند. پیشنهاد ما این است که این بودجه نیز به دیگر نهاد‌‌‌‌‌ها و ارگان‌ها واگذار شود و مسوولیت امور نیز با خود‌‌‌‌شان باشد.
