نحوۀ تأثیرگذاری فرقه‌گرایی اسلامی بر سیاست و بالعکس
عبدالعزیز آل‌شیخ مفتی اعظم عربستان در پاسخ به انتقادات آیت‌الله خامنه‌ای از عربستان به خاطر سوءمدیریت مناسک حج، صراحتاً عنوان داشت که شیعیان ایران اصلاً مسلمان نیستند. روابط ایران و عربستان به خاطر کشته شدن حجّاج در حج 2015 رو به وخامت گذاشته است و امسال ایرانیان در این مناسک شرکت نکردند. پیرو لگدمال و کشته شدن حجّاج، آیت‌الله خامنه‌ای اظهار داشت که بی‌کفایتی مقامات سعودی مبنی بر محبوس کردن مجروحان در کنار کشته‌ها باعث مرگ تعداد بیشتری از حجّاج شده است.
مسائل دینی می‌تواند ژئوپولیتیک را تحت‌الشّعاع خود قرار دهد و بالعکس. همان‌طور که نصر عنوان می‌کند، تعارضات کلامی نیز تحت‌تأثیر تعارضاتِ عملی شدّت پیدا می‌کند. از جمله جنگ سوریه و یمن که سعودی‌ها و ایرانیان هر یک از جبهۀ مخالف یکدیگر پشتیبانی می‌کنند. در گذشته گاهی سعودی‌ها نسبت به چالش‌های ایران با خونسردی واکنش نشان می‌دادند، اما اکنون عربستان عمداً ایران را تحریک می‌کند.
ماه گذشته نشستی بین‌المللی برگزار شد که در آن اندیشمندان مسلمان با هدف کاهش اختلافات مذاهب اسلامی و مبارزه با تروریسم در روسیه گردهم آمدند. این نشست نیز بخشی از مبارزات ژئوپولیتیک بود. مقامات مذهبی سعودی در نشست حضور نداشتند و رئیس دانشگاه الازهر مصر تفسیر فوق‌محافظه‌کارانۀ عربستان از اسلام را جعلی خواند. در واقع این نشست به ضرر سعودی‌ها بود و موجب ترفیع جایگاه مصر در میان اهل‌سنّت شد و روسیه با انجام این کار به شرکای خود در ایران خدمت کرد. حال که فعالیت آمریکا در حوزۀ خاورمیانه رو به کاهش است، روسیه سعی دارد بر امور جهان اسلام نظارت کند و مشارکت فعالانه‌ای در این حوزه داشته باشد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* ادبیات گزارش بالا مختص اکونومیست است و سایت دین‌آنلاین تنها به‌انگیزه انعکاس تحلیل‌های مختلف، این دست متون و گزارش‌ها را ترجمه می‌کند.
