اباذری: ما طرفدار دموکراسی هستیم نه این آزادی‌های اباحه‌گرایانه
اعتماد در این شماره به روایت نشست روز جهانی فلسفه پرداخته و در کنار انعکاس نظر آملی لاریجانی درباره ترویج اخلاق سکولار در آمریکا، یادداشت محمدعلی ابطحی درباره پیاده روی اربعین را منتشر ساخته است.
روزنامه اعتماد در صفحات ۸ و ۹ گزارش محسن آزموده و عاطفه شمس از سخنرانی «ابراهیمی دینانی»، «مصطفی محقق داماد» و «یوسف اباذری» در نشست روز جهانی فلسفه در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران را به چاپ رسانده و در مقدمه آن آورده است:
«در پانل نخست این نشست که عنوانش عقلانیت و اعتدال در جهان معاصر بود، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، استاد قدیمی فلسفه به بیان ویژگی‌های فلسفه و فلسفه‌ورزی پرداخت و بر این تاکید کرد که فلسفه جغرافیا ندارد و مسائل فلسفی جهانی و بنیادی هستند…. مصطفی محقق‌داماد، استاد فلسفه و حقوق اسلامی نیز کوشید نسبتی ضروری میان عقلانیت و اعتدال با توجه به مبانی فلسفی ملاصدرا و شرحی که او از سخنان ابن‌سینا ارایه کرده است، اظهار دارد. اما سخنرانی جنجالی این نشست به یوسف اباذری، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران اختصاص داشت که همیشه به خاطر سخنرانی‌های پرحاشیه‌اش معروف است….»
چرا فلسفه جهانی است؟
غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد فلسفه و حکمت اسلامی در سخنان خود به این نکات اشاره داشته است:
– فلسفه، نجات یافتن از تحمیل‌های فکری عیان و نهان است. فلسفه، شما را از این اسارت و تحمیل شده‌ها نجات می‌دهد. فلسفه به شما یاد می‌دهد که هم‌اکنون چگونه بیندیشید. نو بیندیش، یعنی نو اندیشیدن را یاد بگیر. نو اندیش یعنی در آغاز خود را زیر سوال ببر. یعنی فکر کن آنچه تاکنون آموخته‌ای و حتی آنچه که به آن باور داری تا چه حد اعتبار و استقامت دارد.
– اگر منصفانه نگاه کنیم می‌بینیم که در حال حاضر تعداد فیلسوفان ما بسیار کم است. البته فیلسوف زیاد است ولی فیلسوف به معنایی که استقلال فکری داشته باشد و آزاد بیندیشد، کم است.
– از زمان ملاصدرا تا به امروز ۴۰۰ سال می‌گذرد و در غرب اتفاقات زیادی افتاده است اما متاسفانه ما درجا زده‌ایم. دکارت و ملاصدرا همدوره هستند، بعد از دکارت صدها نحله فکری در غرب به وجود آمده، اما متاسفانه ما جریان فکری جدیدی نداریم زیرا فیلسوفان ما کم هستند.
– یکی دو فیلسوف جدیدی که فیلسوف هستند و حرف‌های تازه‌ای زدند، طرح‌های آنها خوانده نشد، یکی از آن بزرگان، آقاعلی مدرس زنوزی است و دیگری حاج ملاهادی سبزواری است. از اینها که بگذریم، در عصر کنونی، من علامه طباطبایی(ره) را می‌شناسم؛ او برای ملاصدرا احترام قایل بود اما حرف‌های تازه‌ای داشت و نواندیش بود.
عقلانیت و اعتدال در دایره فلسفه
آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد، استاد حقوق نیز در این نشست گفته است:
– در جهان معاصر خاورمیانه ما این سفاک‌ها و خون‌ریز‌هایی که طی سال‌های اخیر پیدا شده‌اند، نشان می‌دهند که ذره‌ای با فلسفه آشنا نیستند و یک فیلسوف در میان آنها نیست. در کشورهای مسلمان عرب سلفی، آنچه در دانشگاه‌ها و مکتب‌های آنها پیدا نمی‌شود، یک کتاب فلسفی در کتابخانه‌های آنهاست. حتی داشتن کتاب فلسفی در آنجا جرم است.
عقل عملی با کمک شهوت و غضب کار می‌کند. این عقل سه کار انجام می‌دهد؛ یک کار آن همراه با شهوت و غضب است….کار دوم آن، همراهی یا به قول ابن‌سینا قدرت متخیله است…. و اما کار سوم آن، همراهی با عقل نظری است.
– حکمت در سایه عقل عملی نه جربزه است نه بلاهت؛ بلکه اعتدال است که حقایق را با اعتدال می‌فهمد و درک می‌کند. این افراد هستند که به آنها حکیم می‌گویند و ملاصدرا نیز در یک سطر خلاصه کرده و می‌گوید این، آن حکمتی که به عقل نظری و عملی تقسیم می‌شود نیست، آن حکمت از مقوله علم است، این حکمت از مقوله اخلاق است.
ما طرفدار دموکراسی هستیم نه این آزادی‌های اباحه‌گرایانه
یوسف اباذری استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در سخنان خود به این موارد اشاره نموده است:
– آخرین اتفاقی که دنیا را به تعجب واداشت، انتخاب دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری امریکاست. کسی که آشکارا گرایشات فاشیستی دارد و مشخصا جنبشی که به راه انداخته، جنبشی نژادپرستانه و طالب تبعیضات دینی است که به شکل اغراق‌آمیز خواهان عظمت امریکاست…. مهم‌ترین تحلیل، تحلیل ساختاری است و کسانی بر آن انگشت گذاشته‌اند که از قبل درباره ظهور پدیده ترامپ هشدار داده‌اند.
– اوانجلیست‌ها مسبب اصلی ۲ میلیون کشته در عراق و نابسامانی‌های آن هستند. معاون آقای ترامپ مایکل پنس جزو همین اوانجلیست‌هاست، کسانی که نفرت از سیاهان، اسلام، کارگران مهاجر و ستایش کمپانی‌های بزرگ جزو کارشان است. کسانی که راجع به داعش کار می‌کنند، بهتر است راجع به مشابهان آنها در دنیای مسیحی نیز کار کنند.
– نئولیبرال‌ها را در ایران دست کم گرفته‌اند…. تمام کسانی که معتقد بودند امریکا به استیصال کشیده شده و رای دادن به ترامپ و امثالهم ناشی از استیصال برآمده از سیاست‌های بعد از نئولیبرالیسم است، در ایران نادیده گرفته شدند.
– فیلسوفان و متالهانی که معتقدند خداوند ضامن حقیقت یا فراهم‌کننده شرایط امکان آن است، روش ساده‌ای در برابر غیر خود دارند: اگر طالب حقیقت هستید، در کار خدا دخالت نکنید. نئولیبرال‌ها نیز بر این سیاق گام برمی‌دارند و می‌گویند اگر طالب حقیقت هستید، در کار بازار دخالت نکنید.
– نئولیبرال‌ها به کنش عقلانی معطوف به ارزش یعنی فلسفه ورزیدن و امثالهم اهمیتی نمی‌دهند، به جز زمانی که این عقلانیت دست تعدی به سمت عقلانیت ابزاری دراز کند. آن وقت است که دادشان در می‌آید که علم اقتصاد به فنا رفت، جامعه نابود شد.
– اخیرا عده‌ای از جوانان بر سر قبر کوروش رفتند و شعارهایی سر دادند. آنچه مرا وحشت‌زده کرد، شعارهای ضدعرب و ابراز نفرت از اعراب بود. فاشیسم همیشه همین‌طور شروع می‌شد. شاید کسانی که در آن جمع بودند، خودشان نمی‌دانند که چه عمل فاشیستی‌ای مرتکب شده‌اند. شاید خود آنها منتقدان ترامپ باشند. نئولیبرالیسم و فاشیسم مسیرهای مشابهی را طی می‌کنند…. یکی از دلایل جنگ شیعه و سنی امروز ناشی از همین گرایش‌ها است. این طور ابراز نفرت فاشیستی است.
– نئولیبرال‌ها و لیبرتارین‌ها همواره طرفدار آزادی‌های شخصی از انواع مختلف بودند. در ایران خلطی میان این نوع آزادی‌ها و دموکراسی صورت گرفته است. ما طرفدار دموکراسی هستیم نه این آزادی‌های اباحه‌گرایانه. نئولیبرال‌ها به‌شدت دنبال این هستند که آزادی‌های اباحه گرایانه که در صنعت فرهنگ جهانی منتشر می‌شود را برجسته کنند و مساله دموکراسی از میان برود.
یک فعال فرهنگی: باید نحوه نگرش جامعه به متفکران و دانشمندان متکامل شود
على‌اصغر شعردوست در یادداشت خود با عنوان «روز کتاب و کتابخوانى فرصتی برای رونق اندیشه‌ها» که در صفحه ۱ اعتماد منتشر شده است، از دلیل و مبنای نامگذارى روزی با عنوان «روز کتاب، کتابخوانى و کتابدار» پرسیده و افزوده است: «هم‌اکنون دیگر تمام آحاد جامعه ایران بر اهمیت کتاب و کتابخوانی واقفند و تردیدی دراین نکته ندارند که بدون تعمیم کتابخوانی، جامعه ما راه توسعه فرهنگی را نخواهد پیمود. دیگر سوال اصلی این نیست که چرا باید کتاب بخوانیم. پاسخ این پرسش برای همگان روشن است و جامعه ایران به آن حد از رشد فرهنگی دست یافته است که دیگر بر اهمیت کتاب آگاه باشد. در حال حاضر، مساله اصلی این است که چگونه زمینه‌های تولید هرچه بیشتر کتاب را فراهم کنیم و چگونه راه را برای تولید و ارایه کتاب‌های جدید، عمیق و پرمحتوایی که برآمده از اندیشه متفکران بزرگ جامعه اسلامی ایران است، فراهم آوریم و چگونه کتاب‌های گرانقدر تولید شده را به‌طور مناسب، در اختیار علاقه‌مندان و کتابخوانان قرار دهیم.»
او بر این باور است که اگر خواستار دست به کارشدن متفکران و دانشمندان و ارایه آثار و کتاب‌های جدید هستیم، «لازم است نحوه نگرش جامعه، به ویژه مسوولان فرهنگی کشور نسبت به این مقوله متکامل شود…. زیرا تنها هنگامی که صاحبان قلم و اندیشه، جز به کار گرانقدر تهیه کتاب نیندیشند و از مشکلات طاقت‌فرسای روزمره رهایی نیابند، امکان گسترش امر تولید کتاب فراهم نخواهد شد.»
نگارنده در خاتمه نیز آورده است: «در ایران امروز همگان خواهان اعتلای فرهنگ اسلامی و زمینه‌سازی برای تشکیل مدنیت پیشرفته اسلامی هستند. تردیدی نیست که در این مسیر باید حرکتی عمومی و گسترده صورت گیرد، حرکتی که جایگاه کتاب را که تبلور علم و اندیشه و محور و پایه توسعه فرهنگی کشور است، بیش از هر زمان، در جامعه مستحکم‌تر خواهد ساخت.»
آملی لاریجانی: ترویج اخلاق سکولار نتیجه‌ای جز وضع امروز آمریکا ندارد
این روزنامه در صفحه ۲ سخنان آیت‌الله آملی لاریجانی در جلسه مسئولان عالی قضایی را منعکس ساخته و از قول او به این نکات اشاره نموده است:
– راهپیمایی عظیم اربعین مظهر و نماد اقتدار شیعیان در جهان امروز است و در دنیایی که عده‌ای با پول‌های گزاف اقدام به ترویج تروریسم و اندیشه سلفی‌گری و وهابیت می‌کنند، «اندیشه والا، عقلانی و منطقی شیعه» را به نمایش می‌گذارد.
– این مراسم از حیث ابراز علاقه مشتاقان به ساحت مقدس اهل بیت (ع) و همچنین ملاطفت مسلمین و شیعیان با یکدیگر بسیار مهم و برجسته است.
– دولت بیچاره سعودی مراسم حج که کنگره بزرگ معرفتی و عملی مسلمانان است را نمی‌تواند به درستی اداره کند اما هر ساله مراسم اربعین که چندین برابر جمعیت حج در آن حضور می‌یابند با امنیتی بالا برگزار می‌شود.
– اظهارات کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا موجب به چالش کشیده شدن لیبرال دموکراسی است.
– نحوه تعامل کاندیداها در این مسابقه انتخاباتی یک سقوط اخلاقی تمام عیار بود و نشان داد که ترویج اخلاق سکولار نتیجه‌ای جز این ندارد و مردم ناچارند بین بد و بدتر یا فاسد و فاسدتر یکی را انتخاب کنند. اینکه یک نظام سیاسی به نقطه‌ای برسد که مردم ناچار باشند همیشه بین بد و بدتر یکی را انتخاب کنند یعنی آن نظام به بن بست رسیده است.
هاشمی‌رفسنجانی: مجلس پس از گذر از دو مرحله بسیار افراطی به اعتدال اسلامی رسیده است
روزنامه اعتماد در صفحه ۲ از قول آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در دیدار با جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تشریح مفاهیم عدل در اصول مذهب تشیع پرداخته و به این نکات اشاره نموه است:
– الحمدلله، مجلس نمایندگان مردم، پس از گذر از دو مرحله بسیار افراطی به اعتدال اسلامی رسید که پایه و اساس انقلاب اسلامی هم همین است. چنین مجلسی همان کاری را می‌کند که اکثریت جامعه می‌خواهد و عقلانیت، اخلاق اسلامی و متانت نمایندگان، مردم را به خاطر انتخاب خویش سربلند می‌کند.
– اعتدال تفکر محض اسلام است و آیه «وکذلِک جعلناکم أُمهً وسطًا» مصداق روشن قرآن کریم برای میانه‌روی است.
– در اوج اختلافات اشاعره و معتزله که یکی در جبر و دیگری در اختیار افراط می‌کرد، شیعیان براساس تعالیم ائمه (ع)، «بین امرین» را انتخاب کردند.
ظریف: نباید از مشکلات داخلی جهان اسلام فرار کرد
اعتماد در صفحه ۱۰ سخنان محمدجواد ظریف در همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپولتیکی جهان اسلام را زیر عنوان «نباید از مشکلات داخلی جهان اسلام فرار کنیم» منتشر ساخته و از قول او به این نکات پرداخته است:
– برخی مسائل می‌تواند چالش جهان بین‌المللی باشد اما فرصتی برای جهان اسلام به حساب آید. یکی از این چالش‌های جهانی تعدد و تنوع بازیگران است. امروز کنشگران هم در سطح بین‌المللی و هم در صحنه جهان اسلام از دولت‌ها فراتر رفته‌اند.
– مهم‌ترین چالش در جهان کنونی و جهان اسلام، شناخت صحیح توانمندی و همچنین فرصت‌ها و چالش‌های ما و دنیای اسلام است.
– اینکه ما دیگران را بشناسیم و نسبت به مشکلات خارجی نیز شناخت لازم را پیدا کنیم، نباید ما را از مشکلات درونی اسلام غافل کند و نباید از مشکلات داخلی جهان اسلام فرار کنیم.
– ما در ایران باور و تلاش کرده‌ایم که بازیگران غیرحکومتی را به ابزار و فرصت تبدیل کنیم، این موضوع را پذیرفته‌ایم در جهان اسلام باید این کنشگران و عناصر تاثیرگذار را پذیرفت. چنان که امروز حزب‌الله عامل امنیت‌ساز و قدرت‌آفرین در جهان اسلام است.
– ناکارآمدی خطری تهدیدکننده است اما دوستان عرب تلاش نکنند با منحرف کردن توجهات به شیعه و خطرسازی توهمی به اسم ایران شیعی، بحران ناکارآمدی را منحرف کنند. ما باید ژئوپولتیک وحدت را در برابر ژئوپولتیک تفرقه و ژئوپولتیک مقاومت را در برابر ژئوپولتیک تسلیم و همچنین صلح را در برابر خشونت و اعتدال را در برابر خطر افراط و تفریط قرار بدهیم.
زخمی به نام رستاخیز
این روزنامه در صفحه ۱۲ گزارش الهام نداف از سخنان احمدرضا درویش در نشست «از ابتدا تا رستاخیز» را به چاپ رسانده و از قول او خواستار تدبیر دولت تدبیر و امید برای اکران فیلم «رستاخیز» شده است.
در بخشی از این گزارش آمده است: «درویش در بیشتر اظهارات خود درباره «رستاخیز»، از ماندگاری آثاری گفته که زمان خودشان دیده نمی‌شوند. او بارها عنوان کرده که مسوولیت خود را درباره ساخت «رستاخیز» انجام داده و باقی ماجرا را به مسوولان فرهنگی و سینمایی سپرده است، مسوولیتی که تا اینجا به خوبی از عهده آن برنیامده‌اند.»
درویش در بخشی از سخنان خود گفته است: «متاسفانه در حال حاضر معلوم نیست در حوزه فرهنگ چه کسی می‌آید، چه کسی می‌رود، استعفا چطور است، انتصاب چطور است، هیچ‌چیزی مشخص نیست.ای کاش خانه سینمایی داشتیم که طبق تعریف اساسنامه خود بود و سینمای جوان هم در چتر سینمای ایران اداره می‌شد، آن وقت می‌توانست بسیار موفق باشد….»
ابطحی: دنیا محتاج زندگی اخلاقی پیاده روی اربعین است
اعتماد در صفحه ۱۶ یادداشت محمدعلی ابطحی زیر عنوان «راهپیمایی اربعین تمرین زیست مهربانانه» را منتشر ساخته و با اشاره به اینکه پیاده‌روی نجف تا کربلا در اربعین، عهد دیرین علمای نجف بوده، آورده است: «اگرچه اکثریت جمعیت زائران اربعین، ایرانی هستند، ولی عملا جاده نجف به کربلا رودخانه بزرگ شیعیان جهان می‌شود که به دریای کربلا می‌ریزد. از همه جای جهان تشیع در آن شرکت می‌جویند. این مراسم بزرگ حتما دارای ابعاد معنوی، سیاسی و عقیدتی فراوانی است که در جاهای مختلف به آن پرداخته شده است. اما الگوی همزیستی فداکارانه و اخلاقی و ایثارگرانه این مراسم قابل توجه ویژه است.»
او که باور دارد همه در زیارت اربعین، میزبانند و میهمان، می نویسد: «این تصویر همزیستی فداکارانه، اوج اخلاق‌مداری است که می‌تواند الگوی زندگانی جوامع شود. نکته فوق‌العاده زیبای این مراسم درنوردیدن مرزهاست…. در اینجا چیزی فراتر از ملیت وجود دارد. عقیده درونی که میزبان را سخاوتمند و مهمان را مهربان می‌کند.»
ابطحی دنیای امروز را محتاج روش زندگی اخلاقی چند روزه در پیاده روی اربعین دانسته و معتقد است کسانی که در مراسم پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند، حتی اگر خودشان ندانند، این الگو را که می‌شود اخلاقی و مهربان زندگی کرد به دنیا عرضه می‌کنند.
دیگر عناوین برگزیده «اعتماد» امروز:
رییس‌جمهوری: امروز بالاترین خیرجمعی اشتغال برای جامعه ما است. بهترین خیر جمعی انسجام ملی است. خیر جمعی در این نیست که نذر کنیم در ایامی به مردم غذا بدهیم، البته این هم در جای خود خیرجمعی است، اما خیر جمعی در این است که وقتی می‌بینیم زندگی در تزلزل است و در خانواده‌ای شکاف ایجاد می‌شود، التیام به وجود بیاوریم./ ریشه، روح و منشا اسلام و همه ادیان آسمانی در نقطه مقابل آن چیزی است که امروز افراطیون در جهان فریاد می‌زنند. افراط‌گراها فقط خود و جمع خود را می‌بینند و گروه مقابل را کوچک می‌پندارند و به جز خود و یاران‌شان، همه را ناحق می‌پندارند.
علی لاریجانی: ما در سوریه برای این دفاع می‌کنیم که کسی به آرمان‌های اسلامی تجاوز نکند و حادثه کربلا به صورت دیگری رخ ندهد. ما در سوریه برای این دفاع می‌کنیم که شعارهای اسلامی مورد تهدید و تعرض قرار نگیرد./ جمهوری اسلامی به این علت به مردم عراق کمک می‌کند که عتبات عالیات حفظ شود.
سیدرضا صالحی‌امیری: جاده توسعه فرهنگی از کتاب آغاز می‌شود، بستر و جاده توسعه فرهنگی، کتاب، کتابخانه و کتابخوانی است و بدون توجه به این اصل مهم، به توسعه فرهنگی نمی‌رسیم و اگر به توسعه فرهنگی نرسیم، توسعه ملی نخواهیم داشت./ کتابخانه، مسجد و مدرسه، مکان‌های مقدسی هستند که باید با هم تعریف شوند.
