بی‌خداترین شهر جهان
جان کینان
پی بردن به این که چه تعداد از افراد یک شهر به وجود خداوند اعتقاد دارند (یا ندارند) فراتر از دایرۀ تشخیص بشر است. در سرزمین‌هایی که تحت کنترل داعش هستند، خطری که غیرمتدیّنان را تهدید می‌کند بسیار جدّی و مشهود است. روی دیگر سکّه نیز اتّحاد شوروی بود که الحاد دولتِ آن سبب می‌شد متدیّنان بیش از همه در معرض انگ خوردن و ایذاء و اذیت واقع شوند.
البته موانع روش‌شناختی باعث نشده که پژوهشگران دست به هیچ اقدامی نزنند. براساس سرشماری انگلستان در سال 2011، شهر نورویچ واقع در شمال انگلستان دارای بیشترین تعداد ساکنانی است که پیرو هیچ‌یک از ادیان نیستند (42/4درصد). شهر برایتون و هاو نیز در مرتبۀ بعد قرار دارند. جوان بودن جمعیت شهر و تعداد بالای دانشجویان در آن می‌تواند از عوامل تأثیرگذار باشد. مطالعات نشان می‌دهد که اکثر افراد بی‌دین جوان، مذکّر، لیبرال‌تر و دارای سطح تحصیلات و درآمد بالاتر هستند و غالباً اشخاصی‌اند از وضع‌موجود ناخرسندند و از جامعه فاصله می‌گیرند.
طبق نظر نایجل باربر (Nigel Barber) نویسنده و روان‌شناس زیست‌گرا، هرچه شهرها باثبات‌تر و مرفه‌تر می‌شوند، احتمال این که ساکنان آنها احساس نیاز به دین کنند کمتر خواهد شد.
این کلّیت‌بخشی‌ها تاحدودی روشن می‌سازد که چرا برلین نیز به اسم «پایتخت الحاد در اروپا» شناخته شده است. حدود 60درصد ساکنان برلین پیرو هیچ دینی نیستند که بی‌شک دوبخشی شدن شهر در آن تأثیر داشته است.
در سال جاری «انجمن کتاب مقدّس آمریکا» شهرهای این کشور را براساس اهمیتی که برای کتاب‌مقدّس قائلند رده‌بندی کرد. شهرهایی که کمتر از همه برای کتاب‌مقدّس اهمیت قائل هستند شامل مناطقی از نیویورک (10درصد)، بوستون (11درصد)، پراویدنس (12درصد)، سدار راپیدز (13درصد)، بوفالو (14درصد)، سان‌فرانسیسکو (15درصد) و چند شهر دیگر است.
براساس نتایج تحقیقات مؤسسۀ پژوهشی پیو (2014)، تقریباً نیمی از مردم امریکا معتقدند که برای اخلاقی بودن، نیازی به معتقد بودن به خدا نیست و 45درصد بر این باورند که اعتقاد به خدا شرط لازم برای التزام به ارزش‌های نیک است.
یکی از گزارش‌های همین مؤسسۀ تحقیقاتی حاکی از آن است که تعداد ملحدان، لاادریان و بی‌دینان رو به فزونی است، اما نسبت آنها به کلّ جمعیت جهان رو به کاهش است. ظرف چهل سال آتی، مسیحیان همچنان بزرگ‌ترین گروه مذهبی جهان خواهند بود، اما رشد دین اسلام بیشتر از تمام ادیان دیگر است و اگر همین روند ادامه پیدا کند، تا سال 2050 تعداد مسلمانان و مسیحیان جهان برابر خواهد شد.
بزرگ‌ترین شهرهای عضو «سازمان همکاری اسلامی» جاکارتا، کراچی، قاهره و لاگوس هستند. در شهرهای جنوب صحرای آفریقا سرعت رشد جمعیت‌های مسلمان بیشتر از مسیحیان است. در سال 2012 در کشور استرالیا، دینی که بیشترین سرعت رشد را داشت بودیسم بود که علّت آن ورود مهاجرین از هند بود.
البته باید گفت که چیزی که به شهرها شکل و قالب می‌دهد، اعتقادات مردم شهر نیست، بلکۀ نحوۀ عملی کردن و بروز و ظهور آن اعتقادات است.
