حوار استعلایی، به جای گفت‌وگوی همدلانه

عنوان کنفرانس آدمی را به این صرافت می‌اندازد که در این کننفرانس فحول و بزرگان اندیشه جهان عرب و ایران سخنرانی خواهند کرد و به ایراد مقاله خواهند پرداخت و برونداد این کنفرانس می‌تواند راه‌حلی اساسی پیشِ روی معضل بزرگ و تاریخی عدم امکان گفت‌وگوی ایران و جهان عرب بگشاید.

با امید بسیار در کنفرانس بین‌المللی «گفت‌وگوهای فرهنگی ایران و جهان عرب در عرصه اعتدال و عقلانیت» حضور یافتم و با توجه به تعلق خود به جهان عرب و آشنایی‌‌ام با محافل دانشگاهی و حوزوی ایرانی، انتظار داشتم در این کنفرانس دست‌کم نیمی از شخصیت‌ها از جهان عرب باشند اما آنچه من در این کنفرانس دیدم حضور و مشارکت اقلیتی و در حد پنج تا ده درصدی بود. اکثر سخنرانان ایرانی وقت محدود خود را رعایت نمی‌کردند و گاه سخنان آنان برای مخاطب آشنا به مسائل ملال‌آور بود. اما سخنرانان جهان عرب نیز که از اکثر جهان عرب نبودند و از کشورهای مهم عربی مانند مصر و عربستان در میان آنان حضور جدی نداشتند و دیگر سخنرانان عرب نیز از سطح بالایی در میان اندیشوران عرب برخوردار نبودند.

انتظار می‌رود این دست کنفرانس‌ها که در نظر دارند رابطه ایران و جهان عرب را بهبود بخشند از جایگاه استعلایی به مسئله و توزیع میهمان و کارشناس نگاه نکنند، چنانکه انتظار می‌رفت در این سطح از کنفرانس‌ها امکان ارتباط و گفت‌وگو به شکل صریح و دوجانبه بین کارشناسان و شنوندگان وجود می‌داشت. چکیده مقالات ارائه شده به این کنفرانس نیز وضع مناسبی ندارد. در حدود شصت چکیده به این کنفرانس ارائه شده است، اما در این میان نویسندگانی که به جهان عرب تعلق دارند شاید به اندازه انگشتان یک دست هم نیستند.

به‌گمانم این دست کنفرانس‌ها ممکن است بازخوردی معکوس داشته باشد، چنانکه در کنفرانس وحدت اسلامی نیز داستان شبیه همین است.