چرا غرب ثروتمند شد و خاورمیانه نشد؟

جرد روبین

پس از انتشار دین اسلام در جهان، خاورمیانه تا قرن‌ها از اروپا جلوتر بود. اما اقتصاد مدرن در اروپا ظهور کرد، نه در خاورمیانه! دلیل این امر چه بود؟ پروفسور جرد روبین
در کتاب «حکّام، دین و ثروت: چرا غرب ثروتمند شد و خاورمیانه نشد»که ششم مارس 2017 منتشر شده به این پرسش پاسخ داده است. دسترسی به این کتاب از طریق سایت آمازون ممکن است.

به گزارش دین‌آنلاین در کتاب «حکّام، دین و ثروت؛ چرا غرب ثروتمند شد و خاورمیانه نشد؟» جرد روبین به بررسی نقش دین اسلام در بدبیاری و بدشانسی خاورمیانه می‌پردازد.

او در این کتاب می‌گوید: خود دین تقصیری ندارد، بلکه مقصّر اصلی شدّت اهمیت مشروعیت دینی در سیاست‌های خاورمیانه است. در واقع به مقامات مذهبی جایگاه مهمّی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی داده شد و آنها از این جایگاه برای سنگ‌اندازی و جلوگیری از پیشرفت‌های مهم استفاده کردند، برای مثال در حوزۀ چاپ و ارائۀ وام با بهره. اما در اروپا کلیسا نقش کمرنگ‌تری در مشروعیت‌بخشی به حکومت ایفا می‌کرد، خصوصاً هنگامی که مذهب پروتستان گسترش یافت. در حقیقت موفقیت اصلاحات پروتستانی مرهون توسعۀ صنعت چاپ بود؛ یعنی همان صنعتی که در خاورمیانه جلوی رشد آن گرفته شد. دقیقاً در همان کشورهای پروتستان، به‌ویژه در انگلستان و جمهوری هلند بود که اقتصاد نوین متولّد شد.

کتاب به بررسی نقش دو دین اسلام و مسیحیت در معکوس شدن شانس و اقبال خاورمیانه و اروپا در حوزۀ امور اقتصادی می‌پردازد. در این کتاب به جای تمرکز بر محتوای ادیان، به بررسی اهمیت مشروعیت دینی در حوزۀ سیاست به عنوان یک نیروی محرّکه در عرصۀ تحوّلات اقتصادی پرداخته شده است.

چند نقد بر کتاب:
فیلیپ هافمن از مؤسسۀ فن‌آوری کالیفرنیا: در این کتاب جرد روبین تحلیل جالبی از چراییِ عقب افتادنِ خاورمیانه ارائه داده است. وی معتقد است که اتّفاقات قرون گذشته باعث شد خاورمیانه و غرب منابع متفاوتی برای مشروعیت سیاسی اتّخاذ کنند و از روش‌های متفاوتی برای پیاده‌سازی تحوّلات بنیادی پیروی نمایند. روبین توضیح می‌دهد که علت استبداد سیاسی و رکود اقتصادی در خاورمیانه چه چیز بوده و ناکامی سیاست‌های غرب در خاورمیانه چه دلیلی داشته است.

جوئل موکیر از دانشگاه نورت‌وسترن: در اوایل قرون وسطی، جهان اسلام در حوزۀ مدیترانه به لحاظ تکنولوژی پیشرو و پیشرفته بود و اقتصاد شکوفایی داشت. اما غرب اروپا ضعیف بود. در عصر حاضر حوزۀ شمال‌غرب اروپا جلو افتاده و به مهد پیشرفت اقتصادی تبدیل شده است. دلیل بدبیاری خاورمیانه چه بود؟ پروفسور روبین در کتاب اصیل و تازۀ خود تاریخ، اقتصاد و سیاست را با هم ترکیب کرده و پاسخ حیرت‌آوری برای این سؤال ارائه داده که اندیشمندان را تا چند سال آتی به گفتگو وا خواهد داشت.

این کتاب توسط انتشارات دانشگاه کمبریج در 296 صفحه منتشر شده است.