چرا جزم‌اندیشان مذهبی حتی با وجود شواهد مخالف، همچنان اعتقادات خود را حفظ می‌کنند

به گزارش دین‌آنلاین به نقل از ایندیپندنت، افراد مذهبی با وجود شواهد مخالف بعضی از اعتقادات خود را حفظ می‌کنند، زیرا براساس مطالعۀ جدیدی که صورت گرفته، این اعتقادات ارتباط تنگاتنگی با قطب‌نماهای اخلاقی آنها دارد.

بنا به اظهارات محقّقان، افراد جزم‌اندیش حتّی هنگامی که کارشناسان خلاف اعتقادات آنها را ثابت می‌کنند، باز هم با کمال اطمینان اعتقادات خود را حفظ می‌کنند؛ چراکه اعتقاداتشان دارای بُعد احساسی و عاطفی است. اما در مقابل، ملحدان هیچ دیدگاه مثبتی دربارۀ دین ندارند، زیرا در ذهن آنها تفکّر تحلیلی حاکم است.

پژوهشگران «دانشگاه کیس وسترن رزرو» واقع در ایالت اوهایو با 900 نفر از افراد مذهبی و غیرمذهبی مصاحبه کردند و ویژگی‌های شخصیتی‌ای را که منجر به ایجاد جزم‌اندیشی می‌شود مورد بررسی قرار دادند. تعدادی از افراد ملحد، مسیحی، هندو، بودیست، یهودی، مسلمان و پیروان نوزده دین دیگر مورد نظرسنجی قرار گرفتند. آنها به این نتیجه رسیدند که در هر دو گروه افرادی که دارای مهارت‌های استدلالی بیشتری هستند، در باورهای خود اصرار و سرسختی کمتری دارند. اما این دو گروه به لحاظ میزان تأثیرگذاری دغدغه‌های اخلاقی بر تفکّراتشان با هم متفاوت هستند.

آنتونی جک، دانشیار فلسفه و یکی از مؤلّفان پژوهش می‌گوید: "زیرساخت احساسی به افراد مذهبی کمک می‌کند تا نسبت به اعتقادات خود اطمینان بیشتری داشته باشند؛ هرچه در چیزی صحّت اخلاقی بیشتری مشاهده کنند، بیشتر بر تفکّراتشان مهر تأیید زده می‌شود. اما در افراد غیرمذهبی دغدغه‌های اخلاقی باعث می‌شود کمتر احساس اطمینان کنند."

جرد فریدمن، یکی از پژوهشگران تحقیق می‌افزاید: "پژوهش حاکی از آن است که ممکن است افراد مذهبی روی بعضی از اعتقادات خود سخت پافشاری کنند، خصوصاً آنهایی که با استدلال تحلیلی مغایر به نظر می‌رسد، چراکه احساسات اخلاقی آنها این اعتقادات را تقویت می‌کند."

پژوهشگران می‌گویند همدلی و همدردی معمولاً چیز خوبی است، اما اگر اخلاقیات صورت افراطی به خود بگیرد، می‌تواند خطرناک باشد.

جک می‌گوید: "تروریست‌هایی که در خیالات واهی خود به سر می‌برند، فکر می‌کنند که کارشان اخلاقی است. آنها معتقدند که اشتباهات را تصحیح و از امری مقدّس مدافعه می‌کنند."

جک می‌گوید در منتهی‌الیه دیگر، ملحدان جزم‌اندیش قرار دارند. ملحدان طرفدار تفکّر انتقادی هستند، اما احتمال دارد از بینش لازم برای دیدن نقاط مثبت دین محروم باشند. آنها فقط این طور به دین نگاه می‌کنند که دین با تفکّر تحلیلی و علمی آنها در تضاد است.

محقّقان عنوان داشتند که یافته‌های آنها که در نشریۀ «دین و سلامت» منتشر شده بر پژوهش‌های قبلی آنها صحّه می‌گذارد؛ مبنی بر این که انسان‌ها دارای دو شبکۀ مغزی هستند، یکی برای همدلی و همدردی و دیگری برای تفکّر تحلیلی. آنها می‌گویند ظاهراً بر ذهن جزم‌اندیشان مذهبی همدلی و همدردی غالب است، اما بر ذهن ملحدان شبکۀ تحلیلی غلبه دارد.