روهینگیا چه کسانی هستند و در میانمار چه می‌گذرد؟
ربکا راتکلیف
سالیانی است که اخبار درگیریهای میانمار توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند. حوادث اخیر اما بیشتر مورد توجه قرار گرفته و انتقادات بسیاری را برانگیخته است. این بار اما انتقادا بیشتر به آنگ سان سوچی است که اینک در قدرت است و روزگاری خود به خاطر مبارزه با ظلم شایسته دریافت نوبل صلح شد. اعتراضات به وی تا جایی پیش رفته که برخی خواهان پس گرفتن نوبل از وی شده‌اند؛ امری که بنابر اظهارات رئیس کمیته‌ای که جایزه را اهدا می‌کند امکان آن را منتفی دانسته است. به هر روی هرچند درگیریهای میانمار بارها به وقوع پیوسته، این بار عزمی جهانی برای محکومیت آن به وجود آمده است. جدا از مسئله ضرورت محکومیت آنچه در میانمار در حال وقوع است برخی معتقدند توجه به زمینه‌های وقوع این فجایع انسانی نشان می‌دهد آنچه درباره میانمار روهینگیایی‌ها رخ داده خشونت مذهبی نیست و مسئله‌ای قومی است.
گزارش گاردین را در این‌باره بخوانید:
در کشور میانمار 1.1 میلیون روهینگیایی زندگی می‌کنند که امروز ستمدیده‌ترین مردم جهان به شمار می‌روند. این افراد عمدتاً در ایالت راخین زندگی می‌کنند؛ همان‌جایی که چندین دهه با سختی در کنار بودایی‌ها همزیستی کرده‌اند.
مردم روهینگیا خود را از نسل مسلمانان می‌دانند؛ احتمالاً از نسل بازرگانان ایرانی و عربی که صدها سال پیش به میانمار آمدند.
بسیاری از مردم میانمار روهینگیایی‌ها را مهاجرینی غیرقانونی می‌دانند و لذا این مردمان از تبعیض‌هایی که علیه‌شان روا می‌رود در رنج هستند. دولت میانمار با روهینگیایی‌ها همانند مردمانی فاقد ملّیت و بی‌خانمان برخورد می‌کند و به آنها تابعیت نمی‌دهد. روهینگیایی‌ها با محدودیت‌های سفت و سختی مواجه هستند؛ از جمله محدودیت در جابجایی، دسترسی به امکانات پزشکی و آموزشی.
روهینگیایی‌ها در چه شرایطی به سر می‌برند؟
در بیست و پنجم ماه اوت مبارزین به نیروهای دولتی هجوم بردند و بدین ترتیب درگیریهای خشونت‌‌آمیز در ایالت راخین آغاز شد. در مقابل، نیروهای امنیتی نیز که موردحمایت نیروهای شبه‌نظامی بودایی بودند «عملیات پاکسازی» را شروع کردند.
متعاقباً قتل‌عام‌هایی در روستاها رخ داد و سربازان خانه‌های مردم را به آتش کشیدند. دولت مدّعی است که روهینگیایی‌ها خود خانه‌هایشان را آتش زده و بودایی‌ها و هندوها را کشته‌اند.
.jpg)
شمار کشته‌شدگان، مجروحین و کسانی که وادار به گریز شده‌اند چقدر است؟
طبق گزارش ارتش، در گیرودار این خشونت‌ها چهارصد نفر جان باخته و بنا به اعلام سازمان ملل، 123000 نفر نیز به بنگلادش گریخته‌اند. کسانی که موفّق شده‌اند به مرز برسند، روزهای طولانی راه رفته‌اند، در جنگل‌ها پنهان شده و از کوهستان‌ها و رودخانه‌ها عبور کرده‌اند. بسیاری از آنها نیز در این مسیر بیمار و مجروح شده‌اند.
بنا به تخمین‌ها، بیش از 30000 روهینگیایی در اردوگاه‌های پناهندگان کوتوپالونگ و نایاپارا در بنگلادش پناه گرفته‌اند و این اردوگاه‌ها الان پر شده است. خیلی‌های دیگر هم در پایگاه‌های موقتّی و روستاها به سر می‌برند. ظاهراً چیزی حدود چهارصدهزار روهینگیایی بی‌خانمان در مناطق درگیری گرفتار شده‌اند.
در روز سه‌شنبه «کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان» اعلام داشت که به‌شدّت نگران ادامۀ تعارضات است. در روز دوشنبه نیز سازمان ملل اعلام داشت که به آژانس‌های امدادرسانی‌اش اجازه داده نمی‌شود تا امکاناتی مثل آب و غذا و دارو را به هزاران غیرنظامی ایالت راخین برسانند.
پس‌زمینۀ این ماجرا چیست؟
چندین دهه است که تنش‌ها و خشونت‌های قومی در ایالت راخین ادامه داشته است. اکتبر سال گذشته مردان مسلحی که به ادعای مقامات، مسلمان بودند، نه مأمور پلیس را به قتل رساندند. با ادامه یافتن خشونت‌ها، 87000 تن از مسلمانان روهینگیا به بنگلادش گریختند و نیروهای دولت حضور خود را در ایالت راخین پررنگ‌تر ساختند.
در آن زمان، یکی از مسئولین عالی‌رتبۀ سازمان ملل ادّعا کرد که دولت میانمار می‌خواهد کشور را از شر اقلیت مسلمانان خلاص کند؛ اتهامی که بارها از جانب گروه‌های حقوق بشر تکرار شده است. اما دولت منکر این اتهام است.
ماه گذشته پس از این که هفت بودایی کشته شدند، میانمار تعداد نیروهای خود در راخین را بیش از پیش افزایش داد. افزایش نیروها حاکی از هشدار موج تازه‌ای از خشونت‌ها بود.
خشونت‌های اخیر نقطۀ اوج درگیری‌ها قلمداد می‌شود و این نه صرفاً به خاطر وسعت خشونت‌ها بوده، بلکه بدان خاطر است که این بار یک گروه جدید از مبارزین روهینگیایی، تحت عنوان «ارتش آزدی‌بخش آراکان روهینگیا» دست در کار است. بنا به اظهار این گروه، حملاتی که علیه نیروهای دولتی صورت گرفته در حقیقت وجهۀ دفاعی داشته است.
دولت میانمار چه می‌گوید؟
ارتش میانمار علاوه بر این که مدّعی شده روهینگیایی‌ها خودشان روستاهایشان را به آتش کشیده و بودایی‌ها و هندوها را به قتل رسانده‌اند، عنوان داشته که اکثریت کشته‌شدگان «تروریست» بوده‌اند. اما از آنجا که دسترسی به ایالت راخین با محدودیت‌هایی مواجه است، کسب اطمینان از صحّت این ادّعاها غیرممکن است.
دولت میانمار به امدادرسانان بین‌المللی اتّهام زده که به تروریست‌ها کمک کرده‌اند روستایی را در ایالت راخین محاصره کنند.
دولت میانمار بارها و بارها اتهام «پاکسازی نژادی» را رد کرده است.
چرا آنگ سان سوچی هیچ کاری در این رابطه انجام نداده است؟
وقتی سوچی به قدرت رسید، این امید وجود داشت که این خانم برندۀ جایزۀ نوبل به رفع شکاف‌های قومیِ کشور کمک کند. اما متاسفانه شاهد سکوت این خانم در برابر خشونت‌ها بودیم و جامعۀ بین‌الملل وی را تحت فشار قرار داده تا عملیات نظامی را مهار سازد.
سال گذشته سوچی کوفی عنان را رئیس کمیسیونی کرد که به برنامۀ برقراری صلح در ایالت راخین رسیدگی کند. اما این خانم از محکوم ساختن خشونت‌هایی که علیه روهینگیایی‌ها صورت می‌گیرد استنکاف کرد.
