فقط در دو کشور جهان جوانان مذهبیتر از سالمندان هستند
مطالعات میان 106 کشور در جهان نشان میدهند غنا و گرجستان تنها کشورهایی هستند که جمعیت زیر چهل سال در آنها، مذهبیتر از هموطنانِ بالای چهل سال هستند.
کشورهایی که دارای فاصلۀ سنی هستند، همچون لهستان، یونان، شیلی، رومانی و پرتغال – به طور عمده کشورهای غربی مسیحی و همه با اختلاف درصد بین دو گروه سنی بیست سال یا بالاتر هستند. در ایالات متحده میان دو گروه سنی جوانان و بزرگسالان، 17 درصد، در ایرلند 9 درصد اختلاف وجود دارد. در بریتانیا در بین 58 کشور، هیچ تفاوت معناداری میان دو گروه سنی جوانان و بزرگسالانش وجود ندارد.
در لبنان، با اکثریت جمعیت مسلمان و با جمعیت بزرگی از مسیحیان، 20 درصد فاصلۀ سنی وجود دارد و در ایران که توسط حکومتی مذهبی اداره میشود، این فاصلۀ سن 9 درصد است.
فاصلۀ سنی میان جوانان و بزرگسالان در اکثر کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب، حدود نصف فاصلۀ سنی در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی است. میتوان این ویژگی را برای کشورهای دارای اکثریت جمعیت مسیحی نسبت به کشورهای دارای اکثریت جمعیت مسلمان نیز در نظر گرفت.
بر اساس مطالعات مرکز تحقیقاتی پیو: «با اینکه فاصلۀ سنی در کشورهای متعهد به مذهب، مختلف است و در بعضی این فاصله بیشتر از دیگر کشورهای مذهبی است، اما این فاصله سنی در مذهب در کشورهایی با زمینههای اجتماعی و اقتصادی بسیار متفاوت رخ میدهد؛ در کشورهای در حال توسعه، کشورهای پیشرفتۀ صنعتی، کشورهای با اکثریت جمعیت مسلمان یا با اکثریت جمعیت مسیحی و یا در جوامعی که رویهم رفته، به لحاظ مذهبی بسیار مقید هستند یا بسیار سکولار هستند.»
با توجه به این گزارش یک توضیح متعارف این است که همچنانکه گستردگیِ نگرانی عمومی دربارۀ بقای روزمره کمتر میشود و رویدادهای غمانگیز نیز کمتر تکرار میشوند، نسل جدید نیز به موازاتِ توسعۀ اقتصادی کمتر به مذهب تمایل پیدا میکنند. بر اساس این تحلیل در کشورهای باثبات در حال توسعه بایست هر نسل نسبت به نسلهای قبل از خود کمتر مذهبی باشند.
اما این الگوی فاصلۀ سنی و تقاوت مذهبی ممکن است عوامل مختلفی داشته باشد، برخی از محققان معتقدند مردم با افزایش سن تمایل بیشتری به مذهب پیدا میکنند، برخی دیگر این فاصلۀ سنی را نشانۀ این میدانند که بخشهایی از جهان به سوی سکولارشدن پیش میروند و با گذشت زمان کمتر مذهبی میشوند. اما حتی اگر بخشهایی از جهان در حال سکولارتر شدن هستند به این معنا نیست که جمعیت جهان کمتر مذهبی خواهند شد، چراکه کشورهای مذهبیتر در دنیا، رشد جمعیت سریعتری دارند، نرخ باروری بالاتری دارند و جمعیت نسبتاً جوانی دارند و اگر این روند ادامه پیدا کند، کشورهایی که اعتقادات مذهبی در آنها بیشتر و قویتر است رشد سریعی خواهند داشت، در این کشورها مردم میگویند که مذهب در زندگی آنها نقش بسیار مهمی دارد.
از سوی دیگر مرکز تحقیقاتی پیو معتقد است محدودیتی که این تحقیق دارد این است که با وجودی که مطالعات بسیاری دربارۀ مذهب در سراسر جهان انجام شده است اما باز هم ممکن است این تحلیل برای تمام گروههای مذهبی مناسب نباشد، مثلاٌ میزان نمازخواندن و مشارکت در مراسم مذهبی ممکن است برای سنجش میزان دینداری در ادیان ابراهیمی پاسخگو باشد اما برای مذاهبی مثل بودیسم، هندوئیسم و دیگر ادیان شرقی قابل اجرا نیست.
این مطالعه بخشی از پروژۀ تحقیقاتی آیندۀ مذاهب جهانی در مرکز پیو-تمپلتن است که تلاش گستردهای برای فهم تغییرات مذهبی و شامل الگوهای جمعیتیِ مذاهب در تمام دنیا است. تحقیقات قبلی این گروه نیز بر جنسیت و مذهب، تحصیلات و مذهب، و پیشبینی رشد جمعیت ادیان بزرگ در جهان تمرکز داشت.