مرور مطبوعات / دین ما عین سیاست ما هست ولی نه اینقدر!

شرق
 
در دفاع از امید
نوید مؤذن گریزی فلسفی به مقوله امید و امکان آن در شرایط فعلی ما ایرانیان زده است. وی با اشاره به بحران‌های کنونی اقتصادی جامعه و نیاز جامعه به امید می‌نویسد: با وجود بدبینی‌های بسیاری از فیلسوفان به امید و امیدواری -که البته ناشی از انتقاد آنان به انفعال و تن‌سپردگی به نامطلوبیت‌ها به بهانه امید به بهبود شرایط است- ریچارد رورتی به تأسی از جان دیویی و ویلیام جیمز، معتقد است در برابر این سنت فلسفی، دیدگاه پراگماتیستی می‌تواند از وجه فلسفی امید دفاع کند. رورتی به اثربخش‌بودن عینی باوری چون امید، در انجام مسئولیت‌های افراد و ساختن بهتر جامعه تأکید دارد. مشابه این حائز اهمیت و حقیقت دانستن احوالات درونی و تأثیر آن در واقعیات عینی را در اندیشه‌های اگزیستانسیالیستی کیرکگارد نیز می‌توان دید.
 
در جست‌وجوی «ما چگونه ما می‌شویم»
بهدخت حسینی دکترای علوم اعصاب از دانشگاه علوم پزشکی اراسموس هلند نیز به ارائه گزارشی دانشگاه کمبریج و مجله نیوساینتیست درباره وجود و تنوع شخصیت انسان پرداخته است.
در بخشی از این نوشتار آمده است: نتایج این تحقیق نشان داد افراد با نوسانات حسی و میزان بالاتری از روان‌رنجوری (که ممکن است بیشتر مستعد بروز اختلالات سلامت روان باشند)، کورتکس ضخیم‌تر و با درهم‌فرورفتگی کمتری در بعضی از مناطق کورتکس مانند پری-فرونتال-تمپورال کورتکس نشان دادند. درحالی‌که افرادی که ذهن باز با کنجکاوی و خلاقیت و ترجیح برای تنوع و نوآوری نشان دادند، مدل متضاد در کورتکس آنها مشاهده شد. به این معنی که کاهش در ضخامت و افزایش در درهم‌فرورفتگی در بعضی از مناطق پریفرونتال کورتکس مشاهده شد. ارتباط میان ساختار مغز و شخصیت ممکن است بتواند روشن کند که چگونه ما در حین پیرترشدن بالغ‌تر می‌شویم. دکتر «روبرتا ریکلی» از ایتالیا می‌گوید: «نتیجه این تحقیق این ایده را تقویت می‌کند که شخصیت افراد تا حدود و درجه‌ای با بلوغ مغز مرتبط است، فرایند رشدی که به‌شدت تحت‌تأثیر فاکتورهای ژنتیکی است». پروفسور «نیکلا توچی» از دانشگاه تور ورگاتا در رم می‌گوید: «مسلم است که ما بدون وقفه توسط تجربیات و محیط شکل می‌گیریم، اما این حقیقت که ما تفاوت‌های واضح در ساختار مغز می‌بینیم که مرتبط با صفات شخصیتی هستند پیشنهاد می‌دهد که عنصر ژنتیک به‌طور قطع دخالت دارد. این موضوع با این ایده هماهنگی دارد که تفاوت‌ها در صفات شخصیتی می‌توانند زودهنگام در دوران رشد و توسعه شناسایی شوند».
 
ماشین وارپ و تنهایی عمیق انسان
دیگر نوشتار شرق درباره ارتباط شخصیت وجودی انسان و مغز او را عبدالرضا ناصرمقدسی متخصص مغز و اعصاب به نگارش درآورده است. او درباره امکان وجود حیاتی هم‌چون حیات انسانی در کائنات می‌نویسد: انگار محکوم به زندگی در تنهایی خود هستیم. انگار باید مانند ‌هزاره‌های قبل وقتی صبح برمی‌خیزیم خودمان را ببینیم و از دریچه خود جهان را نگاه کنیم و امکان درک دیگرگونه جهان برای ما وجود نداشته باشد. تصور آن نیز ترسناک است. ولی تاریخ بشر نشان داده که او به شکل مقاومت‌ناپذیری راه‌حل‌های تازه می‌یابد. اینکه این موجود در چیزی کمتر از 200‌ هزار سال از ساوان‌های آفریقا خارج، همه زمین را فتح و به دنبال آن به سوی آسمان‌ها پرواز کرده است واقعا اعجاب‌آور است. به گمان من همین انسان می‌تواند بر مشکل فاصله نیز فائق ‌آید. او به‌سرعت حوزه‌هایی که فانتزی و تخیلی محسوب می‌شد را به امری واقعی و حتی کاملا معمولی تبدیل کرده است. حالا دیگر زمان سفر و گذشتن از اقیانوس‌ها یا رفتن از یک قاره به قاره دیگر گذشته است. انسان بر این فاصله‌ها فائق آمده است. اکنون در حال پرواز به‌سوی کیهان بی‌انتهاست. باید تنهایی انسان به پایان برسد.
 
اصول نوشتار علمی
حسن فتاحی عضو هیئت‌ تحریریه فصلنامه نقد کتاب علوم محض و کاربردی نیز نظری به اصول نوشتار علمی انداخته است. او به معرفی کتاب Mastering Academic Writing in the Sciences  پرداخته و می‌نویسد: این کتاب راهنمایی جامع، منسجم و گام‌به‌گام را برای درست‌نویسی علمی در رشته‌های علمی فراهم می‌کند و منبعی کاربردی و ارزشمند برای کسانی است که قصد دارند کتاب علمی، فصلی از یک کتاب علمی، گزارش علمی، پایان‌نامه، مقاله پژوهشی یا مروری، گزارش کار علمی طولانی یا حتی مقاله‌ای علمی به مجله‌ای را به زبان انگلیسی بنویسند. بی‌شک نوشتن موارد یادشده برای دانشجویان، استادان راهنما و حتی محققان طراز اول تجربه‌ای طولانی و سخت است و اگر نویسنده اصول علمی را نداند، فرایند نوشتن به مراتب دردناک و جانکاه و فرسایشی خواهد شد. این کتاب می‌تواند کلید موفقیتی باشد برای درست‌نویسی علمی. آلیوتا بسان نقشه‌برداری ماهر، مراحل مربوط به «فرایند نوشتن» را؛ از جمع‌آوری و سازماندهی مطالب گرفته تا بازبینی پیش‌نویس‌های اولیه، مواد و عناصر لازم برای نوشتن، بازنگری در نوشته، اصلاحات نهایی و نیز منابع مستند و موثق برای مراجعه را گام‌به‌گام در کتاب شرح داده است. علاوه‌براین کتاب به‌شدت مبتنی‌بر تمرین است و در هر مرحله از خواننده می‌خواهد آنچه را آموخته بارهاوبارها تمرین کند و برای این کار در متن کتاب انواع متنوعی از مثال‌های کاربردی وجود دارد و به چندین سایت معتبر هم برای تمرین هرچه بیشتر ارجاع داده است.
 
رمزگشایی از ماهیت حیات
نیلوفر فشنگ‌ساز نیز مقاله‌ای درباره فرضیه «پیدایش غیرزیستی» درخصوص پیدایش حیات در زمین را ترجمه کرده است.
در بخشی از این مقاله آمده است: یکی از فرضیه‌های جاافتاده درباره‌ پیدایش حیات در زمین abiogenesis یا «پیدایش غیرزیستی» نام دارد. جان‌مایه‌ این ایده این است که مولکول‌های آلی و حیات ساده‌ای که بعد از آن در زمین شکل‌ گرفتند از مواد غیرآلی پیدایش یافته‌اند. در اصطلاح‌شناسی واژه  abiogenesis از سه بخش A و Bio و Genesis تشکیل شده است که در کنار یکدیگر معنای «پیدایش غیرزیستی» را می‌دهد. در سال ۱۸۷۰، توماس هاکسلی در مقاله‌ مهمی واژه abiogenesis یا «پیدایش غیرزیستی» حیات را به ‌کار برد. هاکسلی بین «پیدایش خودبه‌خودی» حیات که ابدا آن را پذیرفتنی نمی‌دانست و احتمال تکامل مواد از بی‌جان به جاندار بدون تأثیرگرفتن از حیات، قویا تفاوت قائل بود. از اواخر قرن نوزدهم، فرضیه‌ تکامل‌یافته «پیدایش غیرزیستی» حیات به‌معنای افزایش پیچیدگی مواد از بی‌جان به حالت زنده در یک بستر غیرزیستی از تکامل، در زمین اولیه بوده است. abiogenesis در یک کلام می‌گوید حیات روی زمین بیش از 3.5 ‌میلیارد سال قبل از مواد غیرآلی تشکیل شده و تأکید می‌کند که اشکال اولیه حیات بسیار ساده بوده‌اند و رفته‌رفته رو به پیچیدگی گذاشته‌اند. از سوی دیگر Biogenesis فرایندی را مطرح می‌کند که در آن حیات با زادآوری یا تولیدمثل از دیگر اشکال حیات به‌وجود می‌آید؛ به‌این‌ترتیب، پس از abiogenesis روی داده است. برخی به اشتباه abiogenesis را با فرضیه قدیمی «پیدایش خودبه‌خودی» حیات یکی می‌دانند در حالی که این دو ایده کاملا متفاوت هستند.
 
نظر ارسطو درباره «پسوخه»
ساناز محمدی عضو تیم ترویج علم ساروس نظریه «پسوخه» ارسطو نوشته است: به تعبیر آنچه برایان مگی در کتاب فلاسفه بزرگ آورده است: آن چیزی دارای «پسوخه» است که زنده باشد و به نظر ارسطو، همه گیاهان و جانوران و از جمله جانوران موسوم به انسان، از این قبیل‌اند. سؤالی که ارسطو می‌خواهد در این نوشته مطرح کند و به آن پاسخ دهد این است که مبدأ جان‌بخش در موجودات زنده مختلف، ازجمله گیاهان و جانوران و انسان‌ها چیست؟ آیا می‌توانیم عموما بیان کنیم که زنده‌‌بودن چیست؟ (در متونِ فارسی پسوخه به نفس ترجمه ‌شده است) و جوابی که می‌دهد این است که این مبدأ جان‌بخش (نفس) عموما همان صورت هر موجود زنده است که بالقوه به نحوی سازمان‌یافته است که بتواند کار کند و در انجام وظایف حیاتی موفق شود و علت وجود اشیا، جوهر صوری (صورت) آنهاست که در تمام موجودات زنده حیات وجود دارد و بودنِ آنها را صورت‌پذیر می‌کند و علت و اصل حیات آنها نفس است.  در رابطه با معنای صورت، منظور شکل ظاهری نیست، بلکه مجموعه‌ای سازمان‌یافته است که بتواند کارکرد معینی انجام دهد؛ مثلا زنده‌بودن برای شما، به این معناست که طوری سازمان‌ یافته باشید که بتوانید تغذیه کنید، برای اینکه قدرت ادراک و تفکر و اجرای تمام وظایفی را داشته باشید که در نوع حیات شما معمول است.
 
رفع فیلتر توییتر منتفی شد
نماینده مجلس و عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اعلام کرد فیلتر اینستاگرم و رفع فیلتر توییتر در کارگروه مطرح نیست. رمضانعلی سبحانی‌فر، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، اظهار کرد: موضوع فیلتر شبکه اجتماعی اینستاگرم که به‌تازگی مطرح شده بود، در کارگروه فیلترینگ مطرح نشده است و چنین موضوعی مطرح نیست. سبحانی‌فر همچنین درباره سرانجام پیشنهاد رفع فیلتر توییتر گفت: این درخواست به امضای شش وزیر و دو نماینده مجلس عضو کارگروه فیلترینگ رسیده بود که با پاسخ منفی دادستانی منتفی شد و دیگر ادامه پیدا نمی‌کند. او گفت: فیلتر توییتر یک بار با رأی دادگاه و یک بار با مصوبه کارگروه فیلترینگ انجام شده و نظر دادستانی این بود که رأی دادگاه دارد و دیگر قابل طرح نیست.
 
اعتماد
 
تشکیل کمیته ویژه فضای مجازی در کمیسیون فرهنگی
«احمد مازنی» رییس کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: موضوع فضای مجازی از نظر محتوایی و زیر ساختی دارای اهمیت است؛ به همین دلیل در یک جلسه غیرعلنی در مجلس از رییس مرکز ملی فضای مجازی برای ارایه گزارشی مفصل دعوت به عمل آمد که این جلسه پیش از سال جدید برگزار شد. در آن جلسه برخی از نمایندگان پیشنهاد تشکیل کمیسیون ویژه فضای مجازی را مطرح کردند. پس از بررسی این پیشنهاد متوجه شدیم این موضوع مربوط به کمیسیون فرهنگی بوده و بعد از رایزنی با نمایندگان پیشنهاد‌دهنده، آنها راضی به انصراف از امضای خود شده و موضوع کمیسیون ویژه فضای مجازی از دستور کار مجلس خارج شد. در کمیسیون فرهنگی در اولین فرصت کمیته ویژه فضای مجازی را تشکیل خواهیم داد. همچنین با رایزنی با دیگر کمیسیون‌های مرتبط به‌ ویژه‌ کمیسیون صنایع، که زیرساخت مسائل مربوط به فضای مجازی به این کمیسیون مربوط است و کمیسیون‌های دیگری مانند کمیسیون حقوقی در تلاش برای رایزنی و تشکیل کمیته‌ مشترک فضای مجازی هستیم.  
 
دین ما عین سیاست ما هست ولی نه اینقدر!
حجت‌الاسلام محمدرضا زائری نیز گفته است: من یک وقتی یک یادداشتی نوشتم که دین ما عین سیاست ما هست ولی نه اینقدر! یعنی اینقدر دیگر غلیظ که هرجایی زلف‌شان را به هم گره بزنیم نه عاقلانه است و نه هوشمندانه است و نه مدبرانه است. اتفاقا آفات و آسیب‌هایش همان چیزی است که امروز داریم می‌بینیم و اگر مردم گله می‌کنند، حق دارند، به خاطر اینکه ما خودمان این توقع را ایجاد و در همه‌چیز دخالت کرده‌ایم. فقیه بزرگوار از حرام بودن بانکداری می‌گوید درحالی که پول‌هایش در همان بانک است. آن نگاه دیندارانه‌ای که در حوزه فردی می‌گوید من نباید آستین کوتاه بپوشم وقتی به حوزه مدیریتی جامعه تسری پیدا کرد، آن‌وقت دم در یک ساختمان عمومی مثل درمانگاه گفت من آستین کوتاه راه نمی‌دهم، اینجا مشکل به وجود می‌آید. آن اسلامیتی، روحانیتی، دیانتی و فقاهتی که قرار است جامعه را اداره کند و بعد نسخه‌ای برای همه دنیا بپیچد که ژست پیاده‌سازی این الگو را هم گرفته‌ایم، کجاست؟! ما با شهروندانی طرفیم که به هر دلیل عقیده ما را ندارند. قرار است چه کار کنیم؟ می‌گوییم قانون یا شرع؟ یک چیزی باید بگوییم که پای آن بایستیم. اینجاست که تعارضات به وجود می‌آید. سوالات زیادی هست که ما نمی‌توانیم جواب دهیم.
 
تشکیل نهاد عقیدتی در ارتش روسیه
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه دستور داده تا اداره‌ای جدید در داخل ارتش روسیه راه‌اندازی شود که در آن ترویج وطن‌پرستی صورت گیرد. این فرمان ریاست‌جمهوری رسما از سوی پوتین به مقام‌های ارتش روسیه ابلاغ شده است و گفته می‌شود حدود یک میلیون نفر از خدمه نظامی فعال را در بر می‌گیرد. به گزارش رویترز به نظر می‌رسد مسکو قصد دارد سربازان خود را به نحوی تربیت کند که یک نوع مخالفت ایدئولوژیک با غرب داشته باشند و بر این مبنا ذهنیت آنها شکل بگیرد. الکساندر کانشین، که در یکی از موسسات روانشناختی غرب مشغول به فعالیت است در ماه فوریه اعلام کرد وقتی که فضا به سمت مقابله پیش می‌رود موجب می‌شود که نقش سیاست و اخلاق در جامعه و ارتش رشد پیدا کند. در اتحاد جماهیر شوروی اداره‌ای مشابه شکل گرفت تا از این موضوع اطمینان به عمل‌ آید که ارتش به حزب کمونیست حاکم به آن وفادار است.
در ارتش دوره شوروی یک کمیسر سیاسی حضور داشت که نظارت بر آموزش سیاسی (ایدئولوژی) سربازان را برعهده داشت. سازمانی واحد که به این دلیل تشکیل شد تا از تفکرات غیر نظامی و عقیدتی سربازان مطلع شود. از زمان تاسیس ارتش سرخ در سال ۱۹۱۷، این افسران تقریبا مسوولیت داشتند تا بطور قطعی اطمینان حاصل کنند که حزب کمونیست می‌تواند به وفاداری ارتش اطمینان داشته باشد یا خیر.
 
آشوری‌، متفکری با آثار ماندگار
داریوش آشوری، روشنفکری دوابعاد و دواضلاع است و آثار ماندگار زیادی در حوزه‌های گوناگون نظیر زبان‌شناسی و لغت‌شناسی‌، ادبیات‌، جامعه‌شناسی سیاسی و علوم سیاسی دارد. او نیچه را به جامعه ایران معرفی کرده است. ترجمه‌های او از این فیلسوف بزرگ آلمانی، شیوا، روان و بسیار خواندنی است. آشوری مقاله‌نویس برجسته‌ای است و مجموعه مقالات او در کتابی با عنوان «پرسه‌ها و پرسش ها» منتشر شده است که حاوی مطالب خواندنی‌، نکته‌های نو و عمیق است. او در این کتاب مقاله‌ای به نام «نیچه و ایران» دارد که نوشته‌ای عالی و عالمانه است.
به نظر می‌رسد عشق و علاقه‌ای که آشوری به نیچه و هایدگر داشت، سبب شد او چنین کارهای ماندگاری را به نگارش درآورد. چنان که در لغت‌شناسی، غرب‌شناسی‌، اندیشه فلسفی و شعرشناسی تاثیر نیچه و هایدگر بر آشوری محسوس و مشهود است‌. او در مقدمه فرهنگ علوم انسانی دین خود به این دو متفکر را بیان کرده و ابراز داشته که در این حوزه‌ها از این دومتفکر اثر پذیرفته است. رشته پیشین نیچه، لغت‌شناسی تاریخی بود واحتمالا همین امر سبب شد آشوری نیز به زبان‌شناسی، ‌ریشه‌شناسی و لغت‌شناسی علاقه‌مند شود. نتیجه پژوهش‌های او در این حوزه علاوه بر فعالیت در لغتنامه دهخدا و ایرانیکا به نگارش دو کتاب فرهنگ علوم سیاسی و فرهنگ علوم انسانی منجر شد که نشان‌دهنده تعمق‌های او درباره معادل‌های فارسی است.
 
ایران
 
شناسایی شخصیت افراد به کمک هوش مصنوعی
محققان سیستم هوش مصنوعی ابداع کرده‌اند که با توجه به حرکت چشمان می‌تواند برخی ویژگی‌های شخصیتی افراد را شناسایی کند. محققان در اوایل سال‌جاری با کمک ماشین یادگیری رابطه میان شخصیت افراد و حرکات چشم آنها را کشف کردند. در مرحله بعد آنها با استفاده از هوش مصنوعی حرکات چشم ۴۲ دانشجو را ردیابی و تحلیل کردند. نتیجه این پژوهش به‌تازگی منتشر شده است. هوش مصنوعی می‌تواند چهار ویژگی اصلی شخصیتی فرد را ردیابی کند. این ویژگی‌ها عبارتند از: میزان مقبولیت، آگاهی، بی‌ثباتی و روان رنجوری. این فناوری نمی‌تواند درباره تجربیات فرد قضاوت کند. به‌گفته یکی از محققان، این یافته می‌تواند همکاری میان انسان و ماشین را بهبود دهد. اگر ماشین بتواند شخصیت فرد را تحلیل کند، می‌تواند با توجه به آن عمل کند. توبیاس لوچر محقق ارشد این تحقیق می‌گوید: افراد همیشه به‌دنبال خدمات بهتر و شخصی‌سازی شده هستند. با وجود این، روبات‌ها و رایانه‌های امروز از لحاظ اجتماعی آگاه نیستند. به‌همین دلیل آنها نمی‌توانند سرنخ‌های غیرکلامی را دریابند. این تحقیق فرصت‌هایی برای تولید روبات‌ها و رایانه‌هایی فراهم می‌کند که رفتار طبیعی‌تری دارند و سیگنال‌های روابط اجتماعی افراد را بهتر درک می‌کنند. البته این تحقیق جنبه منفی نیز دارد. چنین سیستمی خطری برای صیانت از حریم خصوصی افراد به حساب می‌آید.