مرور مطبوعات / تحلیل محتوای حجاریان از مفاهیم بیلبوردها در این روزها

اعتماد
 
تندروها به کجا وصلند؟
اعتماد چند صفحه از شماره امروز خود را به واکنش آیات عظام و بعضی نهادهای کشوری اختصاص داده است. انتشار تصویر یک پلاکارد که درآن رییس‌جمهور به استخر فرح تهدید شده بود، نقطه آغاز حواشی بود. تهدیدی که بازی در زمین دشمنان بود زیرا از زمان فوت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی، رسانه‌های بیگانه همواره اصرار داشتند تا فوت رییس سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام را مشکوک جلوه دهند و این‌بار صدای آنان با پلاکارد از مدرسه حوزه علمیه شنیده شد.
در واکنش به تجمع طلاب در مدرسه فیضیه که چند روز پیش برگزار شد، آیات عظام خواستار برخورد با مسببان غائله مدرسه فیضیه شدند. آیت‌الله مکارم شیرازی در سخنانی در این باره گفت: حادثه‌ای که در مدرسه فیضیه کانون حوزه علمیه رخ داد به تمام معنا یک فاجعه بود. ایشان افزود: گوینده‌ای را که هیچ اطلاعی از وضع حوزه‌های علمیه شیعه نداشت، دعوت کرده و بدترین اهانت‌ها را به حوزه علمیه و مراجع شیعه کرد و پلاکاردی را در دست گرفتند که رییس‌جمهور محترم را تهدید به مرگ می‌کرد و اعتراف ضمنی به مطالب دیگری داشت. آیا صحیح است در کانون حوزه علمیه اینگونه سخنان گفته شود؟
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز طی بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن برخی شعارها و دست‌نوشته‌ها در تجمع اخیر طلاب و روحانیون در مدرسه فیضیه قم، هرگونه دخالت این نهاد درفرآیند برگزاری مراسم را تکذیب کرد.
آیت‌الله نوری همدانی نیز از اظهارات رحیم‌پور ازغدی در این تجمع اظهار تأسف کرد و گفت: در شرایط فعلی کشور نیاز به تفکر و کمک برای حل مشکلات مردم دارد و این تجمع هم ظاهرا برای همین موضوع بود اما چطور می‌شود کسی بیاید سخن بگوید و حوزه علمیه و خدمات علماء و مراجع را زیرسوال ببرد. حوزه علمیه که در طول تاریخ در مقابل ظلم ماند و استکبار ستیز بود حال اینگونه قضاوت بی‌انصافی است. حوزه هیچگاه سکولار نبود و نیست و نخواهد بود. چرا باید کسی را به حوزه بیاورند که از حوزه بی‌اطلاع باشد.
اعتماد در ادامه به مسئله مجوز این تجمع پرداخته و واکنش آیت‌الله سید احمد خاتمی را منعکس کرده که از برگزاری این تجمع اظهار بی‌اطلاعی کرده است. فاطمه هاشمی دختر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هم با اشاره به پلاکاردی که توسط بعضی از طلاب به دست گرفته شده بود، احتمال قتل پدرش در استخر اشاره کرده است.
 
از حمله به رئیس مجلس تا تهدید رئیس‌جمهور
دیگر مطلب اعتماد نیز با الهام از تجمع یا غائله مدرسه فیضیه، در خصوص برخی جریاناتی است که خواسته یا ناخواسته موجب ایجاد هزینه‌های سنگین برای انقلاب می‌شوند مانند حمله با مُهر به رئیس مجلس، آتش زدن سفارت عربستان، تسخیر سفارت انگلیس، اخلال در سخنرانی سید حسن خمینی در سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) و مواردی از این دست.
در بخشی از این یادداشت آمده است: نکته جالب توجه این ماجرا، بی‌توجهی خبرگزاری‌های اصولگرا به بیانیه و اظهارات آیات عظام مکارم شیرازی و نوری همدانی بود. تقریبا اکثریت خبرگزاری‌ها و سایت‌های منتسب به اصولگرایان پوشش بیانیه‌های انتقادی آیات عظام نوری همدانی و مکارم شیرازی را بایکوت خبری کرده و آن را منتشر نکردند. این در حالی است که پیش از این، خبرگزاری‌های فوق‌الذکر تمامی اخبار مربوط به مراجع تقلید را پوشش می‌دادند.
 
اتفاقات مدرسه فیضیه درون خانوادگی است
واکنش‌های فعالین سیاسی اصولگرا به بیانیه مراجع تقلید و اتفاقات مدرسه فیضیه جالب است. محمد نبی حبیبی دبیرکل حزب موتلفه می‌گوید: چون در جریان این اتفاقات نیست، در جایگاه فردی که اظهارنظر کند، نمی‌تواند قرار گیرد. حسین‌ الله‌کرم دبیر شورای هماهنگی انصار حزب‌الله نیز این‌طور موضع‌گیری کرده است: این اتفاقات، موضوعی درون‌خانوادگی در خانواده بزرگ حوزه است. درباره تجمع مدرسه فیضیه، مسئولان مربوط به حوزه باید اظهارنظر کنند زیرا این یک موضوع درون‌خانوادگی است و دلیلی ندارد افرادی که با حوزه سر و کار ندارند در این‌باره نظر دهند.
 
حوزه جای خشونت نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن غرویان از روحانیون صاحب‌نظر نیز در یادداشت به مسئله غائله فیضیه پرداخته است: من به عنوان استاد حوزه پس از وقوع این اتفاقات از مردم می‌شنوم که ما می‌خواستیم فرزندان‌مان را برای تحصیل به حوزه‌های علمیه بفرستیم، با این تجمعات و شعارها و حرف و حدیث‌ها تردید داریم، چرا که تصورشان این است با این تفکرات قرار است فرزندان‌شان تربیت شود. این تصور برای حوزه و مرجعیت شیعه سنگین است که عده‌ای با دیدن تجمعات اینچنینی فرزندان‌شان را از رفتن به حوزه منع می‌کنند. حوزه جای درس، بحث، اجتهاد، فکر، اندیشه و تحصیل علم است نه جای پرورش افکار و حرکات خشونت‌آمیز. بنابراین اگر اعتماد مردم با این حرکات به حوزه علمیه کاهش یابد برای مراجع تقلید ما قابل قبول نیست.
 
آسیب‌های اجتماعی به شکل خاموش کشور را فرا گرفته است
معاون سازمان امور اجتماعی کشور در جمع مشاوران وزرا، مدیران کل امور بانوان و مدیران کل امور اجتماعی استانداری‌های سراسر کشور، باز هم ارقام نگران‌کننده ارایه داد. رضا محبوبی روز گذشته با هشدار نسبت به شیوع خاموش آسیب‌های اجتماعی در کشور، رشد زیرپوستی آسیب‌های اجتماعی را به یک جنگ بزرگ شبیه دانست و گفت: اکنون ۱۵ میلیون پرونده قضایی، سه میلیون و ۲۰۰ هزار زن سرپرست خانوار، سالانه سه هزار معلول قطع نخاع و هزاران قطع عضو و آسیب دیگر در کشور داریم.
 
جمهوری اسلامی
 
حوزه علمیه استقلال می‌خواهد
سردبیر جمهوری اسلامی در بخشی از سرمقاله خود با اشاره به غائله مدرسه فیضیه، درباره استقلال حوزه می‌نویسد: با پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران انتظار این بود که روحانیت و حوزه‌های علمیه همچنان استقلال خود را حفظ کنند ولی با کمال تاسف باید اعتراف نمائیم که دخالت افراد و جریان‌هائی از خارج حوزه علمیه موجب مخدوش شدن استقلال حوزه علمیه شد. امام خمینی که نگران وابسته شدن حوزه علمیه بودند بارها در این زمینه هشدار دادند و بعضی از بزرگان حوزه علمیه قم نیز تلاش زیادی برای جلوگیری از دخالت‌ها در حوزه علمیه به عمل آوردند اما به نظر می‌رسد قدرت مخالفان استقلال حوزه بیشتر بود.

ایران
 
پشت صحنه اعتراض‌های اخیر
ایران مصاحبه‌ای اختصاصی انجام داده است با وزیر کشور درباره تجمعات اخیر کشور. او مدعی است تنها 3800 نفر در مجموع این تجمعات شرکت کرده‌اند.
وزیر کشور در بخشی از این مصاحبه درباره مسئله حجاب اجباری می‌گوید: تغییر نسل و تغییر سبک زندگی نباید موجب تغییر محکمات دین ما و حدود خدا شود. وقتی می‌گوییم مسلمان هستیم، یعنی به حدود الهی پایبندیم، نمی‌شود که نماز خواندن و روزه گرفتن و مراسم عزاداری ما به خاطر تغییر نسل تغییر کند یا بی‌وفایی و دروغ رواج پیدا کند، تغییر نسل به معنای عدول از اصول اعتقادی نیست؛ عدول از قانون هم نیست. درست است روش‌ها، انتخاب‌ها، باورها و سلایقی تغییر کردند اما ما اعتقاد داریم دین ما قدرت پاسخگویی به مطالبات را برای همه موارد و موضوعات دارد. در همه جای دنیا قانون هم به روز می‌شود و اگر نیاز جدیدی پیدا شد، قانون جدیدی گذاشته می‌شود. اگر در انطباق یا انتقال به نسل جوان دچار مشکل شدیم باید متولیان اعم از صدا و سیما، سینما، صاحبان منابر، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها وارد میدان شوند.
 
11 هزار کانال غیر اخلاقی در هاتگرام و طلا گرام فیلتر شدند
مدیر هاتگرام و طلا گرام از مسدود کردن ۱۱ هزار کانال غیر اخلاقی در تلگرام خبر داد و گفت: لیست این کانال‌ها از سوی کمیسیون امنیت شورای عالی فضای مجازی به تیم فنی ما ارسال می‌شود و ما از طریق سیستم آنها را فیلتر می‌کنیم. وی افزود: کانال‌هایی فیلتر می‌شوند که دارای ذاتی خشونت‌آمیز و ترویج تروریسم و… هستند. البته اگر هم کانالی به اشتباه فیلتر شود با برقراری تعامل مدیران کانال با مجموعه ما، امکان بازگرداندن و رفع فیلترآن نیز وجود دارد.
 
خیانت؛ عامل اصلی طلاق در مناطق مرفه
ایران با سردفترداران ازدواج و طلاق در مناطق مختلف پایتخت به گفت‌وگو نشسته و درباره کاهش یا افزایش آمار طلاق و ازدواج سخن گفته است. مجموعه این‌ گفت‌وگوها نشانگر آن است که در سال‌های اخیر آمار ثبت ازدواج کاهش 30 تا 40 درصدی داشته و آمار ثبت طلاق نیز 10 تا 15 درصد افزایش داشته است. به اعتقاد آنها فشارهای اقتصادی، خیانت و فضای مجازی از جمله عواملی هستند که در تغییر این آمارها تأثیر مستقیم دارند.
بعضی دفترداران نیز با توجه به افزایش قیمت سکه، از کاهش تعداد سکه به عنوان مهریه خبر داده‌اند. احسانی یکی از دفترداران مناطق مرفه تهران درباره عامل اصلی طلاق می‌گوید: در مناطقی که مردم تمکن مالی نسبتاً بالایی دارند، خیانت اولین علتی است که می‌تواند مسبب طلاق باشد، می‌گوید: البته با گسترش فضای مجازی زمینه‌های خیانت در روابط زناشویی و خانواده‌ها بیشتر شده که لازم است نهاد‌های آموزشی و فرهنگی در این خصوص با فرهنگ‌سازی زمینه آگاهی بخشی را برای خانواده‌ها و زوجین فراهم کنند.
 
شرق
 
امید خطرناک
شرق گفت‌وگویی فراهم کرده است با محمدجواد غلامرضا‌کاشی پژوهشگر ایرانی حوزه علوم سیاسی و جامعه‌شناسی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی درباره تحلیل اعتراضات‌ دی‌ماه سال گذشته. کاشی در این مصاحبه می‌گوید: نظرسنجی‌های دی‌ماه نشان می‌داد زمینه اجتماعی خیلی همراهی می‌کند؛ اما مشارکت نمی‌کند. او معتقد است باید به شکافی که سال‌ها است در کشورمان ساخته‌ایم، برگردیم. چیزی وجود دارد که در جمهوری اسلامی خیلی مهم‌ است، آن هم همزیستی جمعی و ملی ماست. قرار است با هم زندگی کنیم. اسلام قرار است به زندگی ما معنویت، ‌رونق و عمق عطا کند؛ اما قبل از آن قرار است با هم زندگی کنیم، هم اخلاقی، هم عادلانه و هم ارزش‌های والا و دین داشته باشیم و هم به مستضعفان عالم کمک کنیم. اما همه اینها خصوصیتی است که به زندگی ما غنا می‌بخشد نه اینکه جای زندگی ما را تنگ کند. در سیاست مدرن چیزی به نام نمایندگی داریم. این پایین امیدها، خشم‌ها و ‌آرزوها باید در بالا توسط کسانی نمایندگی شود. فرض کنید جناح اصولگرا نماینده طبقات متدین و سنتی، جناح اصلاح‌طلب نماینده طبقات متوسط؛ به نظرم ایران یک جناح دیگر هم لازم دارد که نیست و آن  کسانی هستند که همین طبقات فرودست را نمایندگی کنند.
 
اسماعیل تو کیست؟
محمدجواد لسانی پژوهشگر نیز نگاهی متفاوت به عید قربان انداخته است. او می‌گوید: فلسفه کاربردی عید قربان در تعالیم بزرگانی مانند شریعتی و امام موسی‌صدر به زیبایی بیان شده و اذهان تشنه بسیاری را مجذوب خود کرده است؛ اما با افسوس باید گفت که در سال‌های واپسین، تشریفات سنتی عید و احکام آن، بیش از معارف باطنی آن رسانه‌ای شده و به پیام‌های اصلی عید توجه ویژه‌ای نشده است؛ درس‌هایی که اگر ابلاغ شوند می‌توانند شادی عید قربان را دوچندان کنند. آوردن برگی از این روشنگری‌ها می‌تواند ژرفای قربانی‌کردن را یادآور شود. جاودان‌یاد دکترعلی شریعتی در جایی با عنوان «اسماعیل تو کیست؟» این‌گونه خطاب می‌کند: «… و اکنون، ابراهیمی، و اسماعیلت را به قربانگاه آورده‌ای».
 
هایدپارک وطنی
سعید حجاریان نیز در یادداشتی نگاهی انداخته است به بیلبوردهای زیادی که با تازگی با موضوع گفت‌وگو در معابر شهری نصب شده‌اند. به نظر او محتوای این بیلیبوردها واکنشی است به اعتراضات چندی پیش و دعوت به گفت‌وگو به جای اعتراض. او می‌نویسد: در برخی دیگر از بیلبوردها، پرسشی دیگر مطرح شده است: «با چه کسی گفت‌و‌گو کنیم؟»؛ در اینجا نیز طراحان گزینه‌هایی پیش‌روی مخاطبان قرار داده‌اند؛ «پدر»، «همکار»، «همسر» و …. با توجه به وسایل ارتباطی، ترافیک شهری و مسافت‌های طولانی و همچنین امکانات رفاهی، به ‌نظر نمی‌رسد فردی برای گفت‌و‌گو با والدین، همسر، فرزند، همکار و حتی مخالف فکری‌ خود به «پارک‌های اعتراض» برود و همچنان گروه‌های تلگرامی و‌ چت‌روم‌ها را ترجیح می‌دهد. بنابراین به ‌نظر می‌رسد طراحان، پیام اعتراضات را به درستی نشنیده و حتی از پژوهش‌های صورت‌گرفته دراین‌باره غافل بوده‌اند.
 
در رفع تقابل آزادی و ضرورت
طاهره عالی‌نژادیان در نوشتار حاضر کوشیده است به معرفی کتاب شلینگ یعنی «پژوهش‌های فلسفی در باب ذات آزادی انسان» معروف به «رساله آزادی» بپردازد.
در بخشی از این نوشتار آمده است: تأثیرپذیری «رساله‌ آزادی» از آثار متفکران پیش از خود و نیز تأثیرگذاری آن بر متفکران پس از خود، آن را به اثری مهم در تاریخ فلسفه مبدل کرده است. در نظریه‌ها، افکار و مفاهیمی که در «رساله‌ آزادی» مطرح می‌شوند می‌توان تأثیر متفکران بسیاری را دید، که از جمله‌ مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فیلسوفانی چون افلاطون، افلوطین، سنت آگوستین، لوتر، جوردانو برونو، بومه، اسپینوزا، لایب‌نیتس، اُتینگر، کانت، یاکوبی، فیشته، شلگل و بادر اشاره کرد. از سوی دیگر، می‌توان تأثیر آرای شلینگ در این رساله را بر متفکران بسیاری مشاهده کرد که از جمله‌ مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شوپنهاور، کیرکگور، هایدگر، سارتر، ارنست بلوخ و ژیژک اشاره کرد.
 
در تمدن اسلامی انقلاب علمی وجود نداشت
شرق نوشتاری از رسول جعفریان درباره تمدن اسلامی را به نقل از خبرگزاری مهر درج کرده که رسول جعفریان در بخشی از آن می‌نویسد: نکته مهم این است که عالمان جهان اسلام می‌بایست دانش علمی را به گونه‌ای سامان می‌دادند که بتواند این اسکلت فلزی و سخت که دانش توده‌ای را حفظ و حراست کرده، بشکنند و تحول و تحرک را در علم پدید آورند، اما چنین اتفاقی نیفتاد و در واقع، پارادایم حاکم بر دانش یونانی هزار سال دیگر هم دوام آورد. اینکه چرا آنها نتوانستند به این نقطه برسند، نکته بسیار مهمی است. در یک کلام، به رغم بزرگی آن افراد، دانش علمی و به طور خاص علوم تجربی ما همان چیزی بود که بخش مهمش از یونان و بخش‌های اندکی از آن از ایران و هند و تجربه‌های مردمی عرب به هم تنیده شده و محصولی را به عنوان «علوم تجربی» در میان ما شکل داد.
 
ترجمه مشهورترین اثر آرون
«افیون روشنفکران» اثری است از رمون آرون، جامعه‌شناس، فیلسوف، مورخ و مفسر سیاسی فرانسوی که به تازگی به فارسی ترجمه و منتشر شده است. تمرکز آرون در «افیون روشنفکران» بر نقد گرایش گسترده روشنفکران به مارکسیسم است. عنوان کتاب آشکارا به گفته مشهور مارکس تلمیح دارد و از این نقل‌قول سیمون وی الهام گرفته است که «بی‌تردید مارکسیسم به معنای دم‌دستی کلمه نوعی مذهب است که مدام به کار تخدیر مردم آمده». آرون منتقد مارکسیسم بود و آن را عقب‌گردی از پیشرفت‌های اولیه تمدن مثل حق پرسشگری آزاد، آزادی بحث و نظر، آزادی نقد و رأی‌دادن می‌دانست.
 
پیوند زورکی!
سایت «پیوندها»، سایتی است که بسیاری از ایرانی‌ها به اجبار، آن‌گاه به برخی سایت‌های مورد نیاز خود مراجعه می‌کنند، به این سایت منتقل می‌شوند. گویا چندی است همین سایت اجباری به دلیل بدهی 300 میلیونی از دسترس خارج شده است!
شرق در این باره می‌نویسد: دیروز خواندیم که «سایت پیوندها» به دلیل بدهی ۳۰۰ میلیون‌تومانی که وزارت ارشاد به ایران هاست دارد، از دسترس خارج شده! می‌بینید؟ ما کاری نداریم که بودجه میلیاردی خرج فیلترینگ می‌کنند. تنها سؤال ما این است که چرا پول این بابا که مثل نگهبان جلوی در باشگاه‌ها می‌ایستد که کسی رد نشود، داده نشده؟بعد هم اگر واقعا این‌قدر ریخت‌وپاش است، همین پول‌ها را شما بدهید به کاربران اینترنت و مردم، تا وضع مردم خوب شود، بعد می‌بینید اصلا کسی توی اینترنت نمی‌چرخد! بلکه همه دست از لایک‌کردن برمی‌دارند و بلند می‌شوند می‌‌روند دنبال عشق‌وحال و زندگی.