مرور مطبوعات / ۵۸‌ هزار ازدواج ثبت‌نشده در پنج سال گذشته

شرق
 
حمایت رسانه‌های اصولگرا از رحیم‌پورازغدی
در پی واکنش‌ها به سخنان رحیم‌پور ازغدی در قائله مدرسه فیضیه، شرق به سراغ واکنش‌های اصولگراها رفته است. شرف واکنش عزت‌الله ضرغامی رئیس سابق صداوسیما، حسین شریعتمداریف سردبیر کیهان، عبدالله گنجی و بعضی دیگر را منعکس کرده است. گویا ضرغامی به دیدار ازغدی رفته و سپس از ماحصل آن دیدار گفته است که: بین سخنان آقای رحیم‌پور و فرمایشات مراجع بزرگوار اختلافی ندیدم. البته درباره برخی توجهات رسانه‌ای هم گفت‌‌وگو کردیم؛ امر مهمی که باعث می‌شود یک سخنرانی جامع، عالمانه و دلسوزانه تحت‌الشعاع ادبیات خاص یک بخش کوتاه آن قرار گیرد. به دلیل ارتباط مستمر و طولانی در زمان مسئولیتم، معتقدم آیت‌الله مکارم‌شیرازی از پرچم‌داران نواندیشی در حوزه هستند و استاد رحیم‌پورازغدی هم در زمره دین‌باورترین روشنفکران و نخبگان محسوب می‌شوند.
 
از خزر تا فیروزه
فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل در پاسخ به ابهامی در یادداشت حقوقی و تحلیلی «از ‌ترکمانچای تا کنوانسیون جدید خزر» که در شرق منتشر شده بود، گزارشی از عاقبت روستای فیروزه در نزدیکی عشق‌آباد و پیگیری‌های ایران برای مطالبه و نهایی شدن تکلیفش با واگذاری زمین‌های در دشت مغان و … به ایران در ازای این روستا ارائه کرده است.
وی می‌نویسد: شوروی پس از مرگ استالین به سازشی تن داد و در ازای الحاق فیروزه به ‌ترکمنستان، ضمن برخی اصلاحات مرزی، در سال 1333 شمسی به موجب قراردادی که به تصویب مجلس ایران هم رسید، پس از 80 سال کشمکش صد کیلومترمربع از ناحیه مغان در شمال اردبیل و 20 کیلومترمربع در سرخس خراسان و 20 کیلومترمربع در «دیمان» و بخشی از زمین‌های «یدی اولر» را در نزدیکی آستارا به ایران واگذار کرد. دشت مغان و یدی اولر از بهترین زمین‌های کشاورزی منطقه‌اند و منطقه سرخس منابع گاز دارد و می‌توان گفت در این مورد ایران بازنده نبوده است…
 
دکتر مصدق سد راه پیشرفت ایران!
حسین آخانی استاد دانشگاه تهران نیز به قبح استفاده از القابی هم‌چون دکتر و مهندس در مکالمات روزمره ایرانیان پرداخته و از دکتر مصدق یاد کرده و این که از هیچ‌کس در دنیا با این پسوند یاد نمی‌کنیم اما درباره خود این‌گونه نیستیم. او می‌نویسد: این روزها هم که دیگر به مدد گسترش دوره‌های دکترا، کمتر کسی است که یا دکتر نیست یا در مسیر دکترا قرار ندارد؛ از رفتگر محله گرفته تا راننده تاکسی می‌توان افراد را دکتر خطاب کرد. برای آنکه بدانیم تا چه حد این مشکل جدی است، مثالی می‌زنم. 20 سال است سعی می‌کنم با همکاران دانشگاهی‌ام از کاربرد پسوند دکتر پرهیز کنم و آنها را با اسم کوچک صدا بزنم. اینها اغلب در خارج تحصیل کرده‌اند و خوب می‌دانند که در محیط‌های علمی همکاران با پسوند همدیگر را صدا نمی‌کنند. ولی شاید جز یکی، دو مورد موفقیتی نداشتم. آیا شما دیده‌اید کسی بگوید دکتر گاندی، دکتر کوفی عنان، دکتر ماندلا؟ ولی ما همچنان می‌گوییم «دکتر» مصدق!
 
۵۸‌ هزار ازدواج ثبت‌نشده
آمارهای موجود در ثبت‌احوال کشور، حکایت از آن دارد که در پنج سال گذشته ۵۸‌ هزار و ۸۶۹ مورد ازدواج ثبت‌نشده در کشور اتفاق افتاده است. آمار ازدواج در کشور به تفکیک وقوع و ثبت نشان می‌دهد که آمار وقوع ازدواج با آمار ثبت در سال‌های اخیر متفاوت بوده است. شرق در این گزارش از یک کارشناس در این زمینه پرسیده که چه کسانی ازدواجشان را ثبت نمی‌کنند و درواقع چه گروهی از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که عقد ازدواج خود یا فرزندانشان در هیچ‌جا درج نشود و از این ماجرا چه سودی می‌برند.
وی می‌گوید: در پژوهش من، بیشترین آمار ازدواج‌های ثبت‌نشده، متعلق به ازدواج‌های زیر 18 سال در مناطق روستایی کم‌برخوردار دارای فقر اقتصادی بود که دسته عظیم‌شان دختربچه‌هایی بودند که هرگز ازدواج‌شان ثبت نمی‌شد و دسته دوم دختربچه‌هایی بودند که به عقد مردانی درمی‌آمدند که این دختران ازدواج دوم‌شان محسوب می‌شد و این دو گروه، گروه بزرگ ازدواج‌های ثبت‌نشده بودند که سال‌ها از ازدواج‌شان می‌گذشت و حتی بچه هم داشتند؛ اما نیازی به ثبت ازدواج نمی‌دیدند. ما در یک‌سال فقط یک جهش بسیار بزرگ از ثبت ازدواج‌ها داشتیم و آن‌هم متعلق به سال اعلام یارانه‌ها بود و دوباره هم فروکش کرد. آن زمان یک هجوم آماری داشت و حالا به خاطر کم‌بودن مبلغ یارانه یا اینکه یارانه را دختر یا پسر در درون خانواده اولش می‌گیرد، این ثبت ازدواج‌ها کاهش پیدا کرده است».
 
اعتماد
 
رسالت متفاوت ولی فقیه و فقیه
محمدعلی ابطحی رئیس دفتر رئیس‌جمهور اسبق به نقد سخنان رحیم‌پور ازغدی در مدرسه فیضیه پرداخته و نوشته است: نقد من به محتوای سخنرانی آقای رحیم‌ پورازغدی است که بعضا از ایشان به عنوان تئوریسین نظام و انقلاب یاد می‌شود. این نقد نه از آن جهت است که چرا حوزه را سکولار نامیده است؛ گمان می‌کنم مقصود این بوده است که بسیاری از مراجع، فضلا و درس‌ها و تحقیقات فقهی ناظر به مسائل اجتماعی نیست وتکرار همان ابواب فقهی است که هزار سال است در حوزه‌ها تدریس می‌شود و از حوزه‌ها مطالبه می‌شود که بحث‌های اجتماعی و سیاسی را از زاویه فقهی مورد توجه قرار دهند. همچنان که بزرگانی مثل امام خمینی و مرحوم مطهری و رهبری معظم انقلاب و نحله فقهای انقلابی چنین کرده‌اند.مطالبه این مطلب به دو دلیل از حوزه علمیه نادرست است.
 
خودکشی از آمار تا راهکار
اصغر مهاجری نیز به وضعیت خودکشی، آمارهای ارائه شده و راهکاری کاهش آن پرداخته است. او می‌نویسد: برخی از حوزه‌ها مانند خودکشی به‌شدت متاثر از حوزه‌های دیگر از جمله حوزه اقتصادی هستند. اما به نظرم در سال‌های اخیر آنومی جامعه بی‌هنجاری در بسیاری از حوزه‌ها، بلاتکلیفی، فقدان نظام هنجاری و … موجب می‌شود که خودکشی‌ها هم افزایش پیدا کنند و هم ناپیداتر شوند. نمی‌خواهم غیبت عامل فرهنگی را نادیده بگیریم اما عوامل تشدیدکننده هم در سال‌های اخیر به خصوص در سال ٩۶ و ٩٧ بیشتر شده که محرزترین آن در حوزه بازار و اقتصاد است که جامعه را دچار بی‌هنجاری شدید کرده و از این نظر باید منتظر نرخ بالاتر و نوع خاصی از خودکشی باشیم. در اینجاست که موضوع داشتن آمار دقیق (با ضریب خطای کمتر) موضوع مهمی می‌شود. وقتی که شما عزم و توان‌تان اینقدر زیاد و متعهدانه باشد که قدرت پایش پدیده‌های پیچیده را پیدا می‌کنید، یعنی یک عزم فرهنگی، سیاسی و اجرایی برای توجه به مساله خودکشی شکل گرفته و چنین عزمی می‌تواند راهکار هم ارایه دهد.
 
سیستم ثبت دقیق اقدام به خودکشی نداریم
سیدحسن موسوی چلک؛ رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با اعتماد، به تحلیلی درباره خودکشی دست زده و گفته است: نرخ اقدام به خودکشی در ایران ازدهه گذشته تاکنون در کشور روند صعودی داشته و در سال ١٣٩١، بحرانی‌ترین استان کشور در خودکشی مردان، استان ایلام است و استان بوشهر در رتبه بعد قرار دارد. در همین سال، بحرانی‌ترین استان کشور در خودکشی زنان، استان ایلام است و استان لرستان در رتبه بعد قرار می‌گیرد. از استان‌های ایلام و کرمانشاه به عنوان ردیف‌های نخست جدول شیوع خودکشی کشور نام برد و دلیل این صدرنشینی را مشکلات اجتماعی، تاثیرات فرهنگی و فقدان مهارت‌های اجتماعی عنوان کرد.
 
سایه مدیریت مردانه همچنان بر تعلیم و تربیت سنگینی می‌کند
فرحناز مینایی‌پورمدیرکل امور زنان وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در سالی که گذشت گردهمایی با مدیران زن کشور برگزار و این گردهمایی‌ها باعث افزایش دانش، تجربه و آشنایی مدیران با یکدیگر شده، به تشریح وضعیت زنان مدیر در این وزارتخانه پرداخت. وی آمار مدیران زن در آموزش و پرورش را اعلام کرد و گفت: از ٣٠ نفر عضو شورای معاونین وزیر، سه نفر زن هستند. یک معاون، یک رییس مرکز، سه مدیرکل زن و یک مدیرکل استانی زن داریم. همچنین از ۲۲۴ معاون مدیرکل، ۱۴ نفر زن هستند. از مدیران ۷۵۰ منطقه آموزشی نیز ۲۵ مدیر زن هستند.
 
ناخودآگاه و جنسیت
جواد گنجی از امروز و در ساعت ١٧:٣٠ دوره جدید درسگفتارهای خود در موسسه پرسش را آغاز می‌کند. عنوان درسگفتار تازه گنجی «جلوه‌های امر منفی در روانکاوی فرویدی و لاکان: ناخودآگاه و جنسیت» است. براساس گزارش روابط عمومی موسسه پرسش، سرفصل مباحث جلسات این درسگفتار به این شرح است: «١- رابطه جنسی وجود ندارد٢- منطق نفی هگلی در روانکاوی ٣- سوژه از جا در رفته ۴- میانجی ناپدید‌شونده». علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر و شرکت در این درسگفتار می‌توانند با شماره‌های روابط عمومی موسسه پرسش تماس بگیرند.
 
قائمیت به ذات
سیدمحمد بهشتی با ارائه آماری به تحسین فعالیت‌های شهر کتاب پرداخته و نوشته است: اکنون معاونت فرهنگی شهر کتاب ۱۱۰۰ برنامه، اعم از رونمایی و نقد کتاب، تجلیل از بزرگان، هم‌اندیشی و بحث‌های تطبیقی در ادبیات، تاریخ و فلسفه برگزار کرده است؛ ۱۱۰۰ برنامه‌ یعنی۱۱۰۰ زمینه یا ۱۱۰۰ زمانه‌ای که از دل زمینه و زمان‌های واحد برآمدند. شگفت آنکه خاستگاه همه این زمینه‌ها، زمینی محدود بوده. چه بسیار سالن‌هایی که هزار و صد برابر این سالن ظرفیت داشتند و چون زمین ماندند و زمینه نشدند، نتوانستند اثری به اندازه یک هزار و صدم این رویدادها داشته باشند و چه بسیار رویدادهایی که برگزار شدند ولی اثرشان به زمان تقویمی‌ محدود ماند و نتوانست زمانه‌ساز شود. شاید باشد مجالس دیگری که شمارش از ۱۱۰۰ نیز گذشته باشد اما اگر مبین تکرار باشد و نه ۱۱۰۰ بار نو شدن، چه لطفی دارد؟ زمینه‌سازها و زمانه‌سازها قبیله‌ای کوچک با تاثیراتی پردامنه‌اند؛ آنان پرکار و متواضعند و «دیگران» را به رسمیت می‌شناسند و برای همین می‌توانند شرایطی صلح‌آمیز برای عرض اندام بقیه فراهم کنند. قائم به ذات هستند و برای کارهای بزرگ معطل چیزی و کسی نمی‌مانند.
 
ایران
 
جاماندن سینما از آسیب‌های اجتماعی
ایران نشستی برگزار کرده است با حضور پرویز جاهد، پوران درخشنده و پرویز اجلالی و با هدف بررسی سینمای اجتماعی ایران. پرویز جاهد بر این باور است که «با‌ وجود اینکه موضوع بعضی از فیلم‌های به اصطلاح اجتماعی سینمای ایران در ظاهر متفاوت و جذابند و وقتی پلات یا داستان فیلم‌ها را می‌خوانی خیلی جسورانه، پیشرو و تکان دهنده به نظر می‌رسند اما در فرم و ساختارشان، عمیقاً محافظه‌کار و عقب مانده‌اند.» با همه این احوال، فیلمسازان اجتماعی جزو دغدغه‌مندترین اهالی سینما هستند و حضور تأثیرگذاری هم در جامعه دارند و با وجود موانع بسیار در تلاش هستند در برداشتن گام رو به جلو جامعه را همراهی کنند و حتی پیشگام باشند. همانطور که پرویز اجلالی معتقد است: «فیلمسازها محدود نمی‌مانند مثل یک مبارز راه را باز می‌کنند، فیلم می‌سازند، رو به جلو می‌روند و راه را برای جامعه باز می‌کنند. فیلمسازهای ایرانی در طول این 40 سال مرزهای جدیدی را باز کردند و توانستند ممیزی را عقب برانند.»
 
رگ خواب جامعه
سید رضا صائمی نیز به بررسی سینمای اجتماعی حمید نعمت‌الله پرداخته است. او می‌نویسد: نعمت‌الله از تراژدی بوتیک به کمدی اجتماعی بی‌پولی پل می‌زند تا این بار بیکاری و پیامدهای آن را در زندگی یک زوج جوان و آدم های اطرافشان به تصویر بکشد. قصه بی‌پولی در واقع از منظر روانشناسی اجتماعی روایت می‌شود و نهاد خانواده به عنوان واحد اولیه و عنصر بنیادین نظام اجتماعی برجسته می‌شود تا در بستر آن به نوسانات روابط زناشویی پرداخته شود. اگرچه در آرایش غلیظ کمی از روایت‌های متعارف خود خارج شد و فضای ذهنی بر فضای عینی درام سلطه یافت تا فیلم سویه انتزاعی‌تر پیدا کند باز هم می‌توان نگاه اجتماعی نعمت‌الله به قصه را در آن پیدا کرد. در واقع او همواره با رویکرد آسیب شناسی اجتماعی به قصه‌ها و آدم‌هایش نگاه کرده و در اینجا نیز مسأله قاچاق به عنوان یک معضل اقتصادی و اجتماعی از منظری متفاوت به تصویر کشیده شده.
 
لب مرز خطوط قرمز
نیوشا صدر منتقد سینما به فیلم‌های اجتماعی رسول صدرعاملی پرداخته و نوشته است: به گمانم می‌شود داشته‌ها و نداشته‌ها را در دو واژۀ فراگیر گرد آورد: «واقعیت» و «شجاعت»؛ صدرعاملی زمان ساختن این سه فیلم، به خصوص دو فیلم نخست، سراغ پدیده‌هایی رفته بود که تا حدی در فضای سینمای آن دوران تابو محسوب می‌شدند و در عین حال آشکارا وجود و جنبه‌های اجتماعی داشتند و گرچه به بسیاری از قواعد تن داده بود و تلاش کرده بود لب مرز خطوط قرمز بماند اما سطح تن‌دادن او به عرف سینمای آن روزها و قواعد مرسوم ارشاد، قضیۀ سر آوردن به جای کلاه نبود. وَهمی که این روزها بر پرده به جای سینمای اجتماعی نشسته است محصول مشترک ترس و دروغ است. واقعیت، بخش لاینفک سینمای اجتماعی است اما واقعیت‌ها واژه‌ها نیستند. حتی خبرها نیز نیستند. کانون بحران فیلم را می‌توان به موضوعات فراوانی اختصاص داد: دختران فراری، اعتیاد، فقر، فساد و… اما این‌ها صرفاً واژه‌اند و به خاطر وسعت معنایی‌شان واژه‌هایی بی‌خطر.
 
چرایی شکاف میان رسانه‌های سنتی و دیجیتال
میثم لطفی حاصل پژوهش یک مرکز تحقیقاتی خارجی درباره میزان اقبال مردم به رسانه‌های سنتی و دیجیتال را پیش کشیده و آورده است: بخش قابل ملاحظه محتوای منتشر شده در رسانه‌های مدرن روی قابلیت‌های مبتنی بر پلتفرم‌های عمومی از جمله امکان انتشار محتوا در شبکه‌های اجتماعی تأکید دارد و صرف تماشا کردن یک تصویر ویدئویی، مشاهده عکس خبری یا دنبال کردن دیالوگ متنی بین دو فرد مورد توجه قرار نمی‌گیرد. امروزه صاحبان رسانه‌های مدرن به جای آنکه در محتوا تغییری ایجاد کنند سعی دارند به نحوی بازخورد مخاطبان خود را در اختیار بگیرند تا از این طریق دریابند مخاطبان آنها چه مقدار زمانی را برای خواندن اخبار و محتوا به این سایت اختصاص می‌دهند.
 
واکنش پاپ به درخواست کاردینال مستعفی
با بالاگرفتن اعتراض‌ها به سوءاستفاده‌های جنسی در کلیسای کاتولیک، یک مقام بلندپایه پاپ فرانسیس خواستار کناره‌گیری او شد. به‌گزارش «ایران» به نقل از سی‌ان‌ان، کارلو ماریا ویگانو یکی از اسقف‌های اعظم کلیسای کاتولیک مدعی شده است که پاپ فرانسیس از سوءاستفاده جنسی در کلیسای کاتولیک مطلع بوده است و به همین دلیل باید استعفا بدهد. طی نامه‌ای 11 صفحه‌ای، به انتشار اسامی‌ اشخاصی دست زده که به گفته او از تجاوزهای جنسی تئودور مک کریک کاردینال سابق خبر داشتند. ویگانو اما تنها به استعفای پاپ فرانسیس هم اکتفا نکرده و خواستار برکناری تمام کاردینال‌ها و اسقف‌هایی شده که از این ماجرا اطلاع داشتند اما سکوت اختیار کرده بودند. البته اسقف ویگانو هیچ سند و مدرکی برای اثبات ادعای خود درباره مکالمه سال 2013 با پاپ ارائه نداده است.
 
خراسان
 
دانشجویان در صف نخست مبارزه
دکتر عباس شیبانی یکی از چهره‌های شناخته شده فعال در تاریخ انقلاب اسلامی ایران است. او مبارزه با رژیم پهلوی را از دوران جوانی و در بحبوحه جریان ملی شدن صنعت نفت آغاز کرد. به همین دلیل، خاطرات او درباره وقایع آن سال‌ها، روایت یک شاهد عینی است. آن‌چه در پی می‌آید، فرازهایی از گفت‌وگوی دکتر شیبانی با مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران درباره وقایع پس از کودتای 28 مرداد است: انجمن اسلامی دانشجویان که تعداد افراد آن نسبت به 15 ‌هزار دانشجوی دانشگاه زیاد نبود، جلسات سخنرانی تشکیل می‌داد و معمولا صبح‌های جمعه یا مستقل یا با همکاری انجمن اسلامی پزشکان و مهندسین و بیشتر در مسجد الجواد(ع) یا در خانه افراد تشکیل می‌شد. سخنرانان، شهید آیت‌ا… مطهری، مهندس بازرگان، شهید آیت‌ا… بهشتی، مرحوم آیت‌ا… موسوی اردبیلی و عده‌ای دیگر بودند. مسجد هدایت ِخیابان استامبول هم که در آن‌جا آیت‌ا… طالقانی نماز می‌خواند، یکی از پایگاه‌های انجمن بود. در اعیاد مختلف مذهبی، در آن جا جلسه تشکیل و گاهی هم نماز عید فطر در آن جا خوانده می‌شد. گاهی هم نماز عید در شهرهای اطراف تهران برگزار می‌شد و اعضای انجمن‌های اسلامی، بیشتر از شرکت‌کننده‌های اصلی بودند.
 
پیوندهای اجتماعی میان اقوام و اقلیت‌های دینی آسیب ندیده‌اند
سعید حجاریان یکی از تئوریسین‌های اصلاحات می‌گوید: بعضی معتقدند پیوند‌های اجتماعی به‌کلی از هم گسیخته شده‌اند. اما برخلاف نظر این گروه هم‌چنان شاهد هستیم پیوند‌های اجتماعی میان اقوام و هم‌چنین اقلیت‌های دینی آسیب ندیده‌اند، یعنی پیوند‌ها در سطح باقی مانده اما در جامعه تغییراتی رخ داده است در حدی که می‌توان گفت: پیوند‌های مناطق تحصیل‌کرده شهری، سست شده یا از میان رفته است بنابراین معتقدم، نمی‌توان عنوان فروپاشی را به کل جامعه ایران تعمیم داد.