قاضی عشماوی؛ تمام قامت علیه اسلام سیاسی

محمد سعید العشماوی، نواندیشی مصری است. فارغ‌التحصیل رشته حقوق است و دادستان دادگاه‌های مصر بوده. تأملاتش در حقوق و قضاوت او را به ریشه‌یابی وضع قوانین نیز معطوف کرده است. قوانین اسلامی را بر اساس زمان و مکان آن تفسیر و تعبیر می‌کند. برکشیدن قوانین حقوقی را تا زمان‌های آینده برنمی‌تابد. رسالت قرآنی را نیز فراتر از وضع قوانین حقوقی می‌داند. او نواندیشی قابل‌اعتنا در جهان عرب است. به زبان‌های انگلیسی و فرانسه نیز تسلط دارد. دو کتاب را به زبان انگلیسی نگاشته است. دیگر کتب او به عربی است. در سال 1979 کتاب اصول الشریعه الاسلامیه را نگاشته است. جوهر الاسلام را در 1984 نوشت و در آن ادعا کرد که رسالت پیامبر (ص) و هدف از ارسال رُسل، توجه به معنویت و امور باطنی است و قوانین حقوقی امری عارضی در پیام پیامبر است و حقیقت رسالت در امور دیگری نهفته است. همین ایده را وی در سال 1988 در کتاب الشریعه الاسلامیه و القانون الاسلامی نیز تبیین کرد. در همین سال کتابی در خصوص ربا نوشت با عنوان الربا و الفائده فی الاسلام. در این کتاب، ربای گفته شده در احکام دینی را متمایز از نظام‌های اقتصادی امروزی دانست. وی کتاب معالم الاسلام را یک سال بعد به رشته تحریر درآورد. الخلیفه الاسلامیه را نیز در سال 1990 نگاشت. اما کتاب الاسلام السیاسی یکی از اصلی‌ترین کتب عشماوی است که به فرانسه ترجمه شد. این کتاب از زبان فرانسه به فارسی برگردانده شد.