مرور مطبوعات / واکنش‌ها به بیانیه پنجمین اجلاس خبرگان

شرق
 
مثل خلخالی عمل کنید
برخی از نمایندگان مجلس به غلام‌حسین محسنی اژه‌ای پیشنهاد داده‌اند در برخورد با مفاسد مانند مرحوم خلخالی عمل کند. وی در سخنرانی پیش از آغاز نماز جمعه دیروز تهران گفت: چند روز پیش در خدمت حدود 50 نفر از نمایندگان مجلس بودم. یکی از آقایان گفت باید قوه قضائیه نظیر خلخالی در اول انقلاب عمل کند. بنده به ایشان عرض کردم این عملی که شما می‌گویید، با قانون است یا بی‌قانون و ایشان در پاسخ گفت که با قانون انجام شود. بنده نیز گفتم این قانون را شما وضع می‌کنید و شمردم که این قوانین را شما وضع کردید و به ما دادید. آنچه ما در لایحه داده بودیم چیزی نیست که شما تصویب کرده‌اید. اکنون نیز بر اساس قانون ما این‌گونه می‌توانیم عمل کنیم.
 
ضد ارزش بعداً خیلی ارزشی
حبیب‌الله معظمی کارشناس حوزه بانکی در واکنش به پخش فیلم سینمای آدم‌ برفی در تلویزیون می‌نویسد: داستان اکران فیلم آدم‌برفی یک مثال روشن از پدیده‌ای چند‌بعدی و مستمر در ایران کنونی است که نشان می‌دهد چگونه می‌توان برخاسته از سلیقه شخصی و رقابتی، ارزش‌ها را ضد‌ارزش نشان داد و ضدارزش‌ها را ارزش. چگونه برداشت‌ها خیلی سریع تغییر می‌کند، چگونه وقع‌ننهادن به تصمیم‌های دولت و بی‌اعتنایی به دولت به‌عنوان منبع اقتدار جامعه، هر آن در جامعه ما تجلی پیدا می‌کند و تضعیف می‌شود و مخالفت با تصمیم‌های دولت به‌طور بالقوه موجودیت دارد و نهادینه شده است. این نشانگرها هنوز وجود دارند اما جا و حالت و حوزه عمل خود را عوض کرده‌‌اند، همچنین می‌دانیم که تاریخ حذف‌شدنی نیست و باید از آن عبرت گرفت و به زیان افکار عمومی، هزینه نکرد.
 
بودجه روحانیون به اندازه ۴ دانشگاه مطرح کشور هم نیست
سید احمد خاتمی گفت: بودجه تخصیص داده شده برای روحانیون به اندازه چهار دانشگاه مطرح کشور هم نیست، بنابراین می‌توان گفت بدنه روحانیت جزء اقشار محروم جامعه است. او با اشاره به اینکه در ۴۰ سال انقلاب هرجا که عمل به سخنان ولی‌فقیه انجام گرفته، کشور سربلند و موفق بوده است، گفت: «نقشه دشمن براندازی مبلغان به‌عنوان بزرگان و تریبون‌های اسلام است… دشمن به دنبال ایجاد جنگ روانی علیه روحانیت است، با القای این مطلب که روحانیت دیگر مانند گذشته مورد احترام مردم نبوده، اما نباید این نکته را فراموش کرد تا زمانی که روحانیون زی‌‌طلبگی خود را حفظ کنند همچنان در میان مردم دارای ارج و قرب هستند.
 
واکنش‌ها به بیانیه پنجمین اجلاس خبرگان
علی مطهری به اقتصادی بودن بیانیه پایانی خبرگان انتقاد کرد. وی در یادداشتی با استناد به اصل ۱۱۱ قانون اساسی می‌گوید: وظیفه اصلی مجلس خبرگان رصد کردن و نظارت بر بقای شرایط رهبر است. این شرایط مطابق اصل پنجم و یکصدونهم قانون اساسی. در میان این شرط‌ها شرط عدالت که ناظر به عملکرد رهبر است از همه مهم‌تر است. مجلس خبرگان رهبری موظف است علاوه‌بر سایر شروط دائما بر بقای شرط عدالت در رهبر نظارت داشته باشد و در قطع‌نامه پایانی اجلاس‌های خود گزارشی از این امر به مردم بدهد که مثلا ما گزارشی از وضعیت نهادهای زیرمجموعه رهبری به ایشان دادیم یا چند سؤال را با مقام رهبری مطرح کردیم و ایشان پاسخ دادند، چیزی که مورد رضایت خود مقام رهبری نیز هست و ایشان بارها به ضرورت سؤال و انتقاد از خودشان تصریح کرده‌اند. نگاهی به قطع‌نامه پنجمین اجلاس رسمی مجلس خبرگان رهبری که صرفا شامل رهنمودهای اقتصادی است نشان می‌دهد که مجلس خبرگان به‌کلی از مسیر قانونی خود خارج و وارد حوزه اختیارات مجلس و دولت شده است. ورود به موضوع بازار ارز و سکه چه ارتباطی با وظایف این مجلس دارد؟
 
جهان‌وطنی و ابتذال شرهای جغرافیایی
شرق مقاله‌ای از دیوید هاروی با موضوع جهان‌وطنی منتشر کرده است. در بخشی از این مقاله آمده است: ریدینگز به طرز قانع‌کننده‌ای استدلال می‌کند که دانشگاه‌های سنتی دیگر علت وجودی خود را از دست داده‌اند. در اروپا آن نوع از دانشگاه که به دست ویلهلم فن هومبولت دو قرن پیش در برلین تأسیس شد به حفظ و تحکیم فرهنگ‌های ملی یاری می‌رساند. در ایالات متحده دانشگاه کمک می‌کرد به خلق سنت، تأسیس پاره‌ای اسطوره‌ها و تربیت «اتباعی جمهوری‌خواه» که قادر باشند عقل و احساس را به هم برآمیزند و در چارچوب نظامی از حکمرانی دموکراتیک مبتنی بر اجماع و وفاق عمومی دست به داوری بزنند. ولی جهان‌گستری، برآمدن قدرت‌های فراملیتی و «توخالی‌شدن» نسبی دولت‌های تک‌ملیتی این نقش سنتی دانشگاه را سست گردانده‌اند. بدین اعتبار است که ریدینگز می‌پرسد وقتی فرهنگی که بنا بوده دانشگاه از آن صیانت کند همچون همه چیزهای دیگر جهان‌گستر و فراملیتی می‌شود چه اتفاقی می‌افتد؟ همان‌طور که میوشی اشاره می‌کند چندفرهنگ‌گرایی نوشداروی پس از مرگ سهراب است.
 
به سوی سیاست‌های ضدامپریالیستی
دیگر نوشتار شرق به معرفی ترجمه دو اثر دیوید هاروی، نظریه‌پرداز و جغرافی‌دان مارکسیست اختصاص دارد. به‌تازگی همزمان دو ترجمه از کتاب «The new imperialism» تحت عناوین «امپریالیسم نوین» با ترجمه مهدی داودی به همت نشر ثالث و «امپریالیسم جدید» با ترجمه حسین رحمتی از سوی نشر اختران منتشر شده است. این کتاب در سال 2003 منتشر شد و یکی از مهم‌ترین متون در تبیین امپریالیسم معاصر به حساب می‌آید. هاروی در این کتاب وضعیت کنونی سرمایه‌داری جهانی و نقش امپریالیسم جدید در آن را از منظر ماتریالیسم تاریخی – جغرافیایی بررسی می‌کند. هاروی به انواع بسیار متفاوتی از امپراتوری‌ها اشاره می‌کند، از امپراتوری رومی، چینی، عثمانی گرفته تا روسی، اتریشی‌- مجاری، ناپلئونی، بریتانیایی، فرانسوی و نظایر آن. از این مجموعه‌ ناهمگون می‌توان نتیجه گرفت که بالطبع فضای دامنه‌داری درخصوص تفسیر، مدیریت و پی‌ریزی فعالانه‌ امپراتوری وجود دارد.
 
خبر جعلی مثل پول جعلی
شرق گفت‌وگویی تدارک دیده است با صاحب‌نظران عرصه رسانه و مطبوعات از جمله بدرالسادات مفیدی، روزنامه‌نگار و دبیر سابق انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران درباره بررسی دلایل فراگیری و اثرگذاری فیک‌نیوز. وی می‌گوید: انتشار اخبار جعلی مثل پول تقلبی و غیرواقعی است که با جعل و پخش آن در بازار پول واقعی را از بازار بیرون می‌کند و آن را از اعتبار می‌اندازد. خبر دروغ هم دقیقا همین کار را، هم با خبر واقعی و هم با رسانه واقعی انجام می‌دهد. خبر دروغ می‌تواند خبر واقعی را تحت‌تأثیر قرار دهد و آن را بی‌اثر کند، اما به‌طورکلی به نظر من دلیل انتشار و فراگیری چنین اخباری را در نبود شفافیت در سیستم و مسئولان پاسخ‌گو می‌دانم. در چنین فضایی هرکس که مشخص نیست چه مسئولیت و جایگاهی دارد، می‌تواند چنین اخباری را منتشر کند و هراسی از تبعات آن هم نداشته باشد، جامعه هم چون با خبر واقعی و مسئول پاسخ‌گو مواجه نبوده است آن را می‌پذیرد، اما اگر ما حزب، نهاد‌های مدنی قابل اعتماد و مطبوعات قوی در فضای مجازی و واقعی داشته باشیم خیلی راحت‌تر می‌توانستیم جلوی انتشار چنین اخباری را بگیریم.
 
هراس همگانی و جادوی صداقت
قادر باستانی پژوهشگر و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی در یادداشتی به اضطراب و هراس در جامعه بر اساس حوادث و وقایع گوناگون از قبیل جنگ پرداخته و می‌نویسد: وارونه‌گویی‌ها، باور مخاطبان را خدشه‌دار کرده و مرجعیت خبری را از دست مسئولان و رسانه‌ها رهانیده و با ظهور رسانه‌های جدید، فضای مجازی جایگزین آن شده است. رسانه ملی، به‌عنوان بزرگ‌ترین و بانفوذترین رسانه، در چندین سال گذشته، گرفتار در سیطره سیاست‌گذاری‌های محفلی، مدام از مردم فاصله گرفته و با سقوط تدریجی اعتبار، مرجعیت خبری خود را واگذار کرده است. در شرایط امروز کشور، فقدان اثربخشی صداوسیما نمایان است و خسارت بزرگ ناشی از آن، بر دوش پدیدآورندگانش سنگینی می‌کند. اگر صداوسیما به شعور مخاطب احترام می‌گذاشت و اصول حرفه‌ای را رعایت می‌کرد، امروز شاید مشکل کمتری داشتیم.
 
اعتماد
 
تاریخ هر قومی پیامد اسطوره‌های آن قوم است
مهسا علی‌بیگی در گفت‌وگو با یدالله موقن به مسئله اسطوره و نقش آن در سیر تمدن بشری پرداخته است. موقن در بخشی از این مصاحبه می‌گوید: اسطوره و دین مانند چسبی هستند که افراد را به هم می‌چسبانند و آنان را متشکل می‌کنند. اسطوره در میان اقوام بدوی همان نقشی را دارد که دین در میان اقوام پیشرفته دارد. خواندن اسطوره‌ها برای اقوام ابتدایی همان نقشی را داشت که خواندن تورات و انجیل برای یهودیان و مسیحیان دارد. همین فضای عرفانی که پیرامون رویدادها را گرفته است، مانع از این می‌شود که آن رویدادها به‌صورت نبردها، قتل‌عام‌ها و انقلاب‌های معمولی نمایان شوند و سرانجام اینکه علاقه به روایات تاریخی به این علت نیز بود که مسیحیت در این فضای عرفانی، شاهدی بر وحدت خود با خدایش و نیز بر الهی بودنش می‌یافت. نزد اقوام ابتدایی اسطوره‌ها همان مقامی را دارند که روایات کتاب مقدس برای مسیحیان دارا هستند. تفوق عنصر عرفانی در بازنمایی‌های جمعی که در اسطوره‌ها تجلی یافته است حتی از نظیرش در تاریخ مقدس مسیحیان نیز بیشتر است.
 
ایران
 
نامه به رهبری درباره «جمهوریت سوم»
کواکبیان در هفدهمین کنگره حزب مردم‌سالاری که با حضور فعالان سیاسی برگزار شد، گفت: نامه‌ای تدارک دیده‌ایم که خدمت رهبر معظم انقلاب بدهیم و از ایشان تقاضا کنیم برای بازنگری در قانون اساسی و شکل‌گیری «جمهوریت سوم» اقدام کنند. وی با بیان اینکه نهادهای انتخاباتی در نظام باید برجستگی و نهادهای انتصابی هم باید پاسخگویی داشته باشند، افزود: قانون اساسی جمهوری اسلامی، نیمه ریاستی و نیمه پارلمانی است؛ در زمان حیات حضرت امام(ره)، جمهوریت اول را تجربه کردیم؛ خود حضرت امام برای پس از خود، برنامه‌ریزی کردند که جمهوریت دوم شکل بگیرد لذا قانون اساسی تغییر کرد.
 
پولداران یا فقرا؟
دکتر سید احمد فیروزآبادی دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در یادداشتی به سرمایه اجتماعی پرداخته و نوشته است: سرمایه اجتماعی از دهه 90 به این سو به صورت بین‌رشته‌ای در حوزه‌های گوناگون علمی وارد شده است که عمده‌ترین آنها مطالعات توسعه‌ای (اقتصادی- اجتماعی و سیاسی) است. همانطور که «سرمایه فیزیکی» با ایجاد تغییرات در مواد جهت شکل دادن به ابزارهایی که تولید را تسهیل می‌کند به وجود می‌آید و از جنبه‌ای ملموس و قابل مشاهده برخوردار است؛ «سرمایه انسانی» با تغییر دادن افراد برای کسب مهارت‌ها و توانایی‌ها پدید می‌آید و آنان را توانا می‌سازد تا به شیوه‌های جدید رفتار کنند. بنابراین کمتر ملموس است و در مهارت‌ها و دانشی که فرد کسب کرده تجسم می‌یابد. اما «سرمایه‌اجتماعی» حتی کمتر از این ملموس بوده و در روابط میان افراد تجسم می‌یابد و موقعی سرمایه‌اجتماعی به وجود می‌آید که روابط میان افراد به شیوه‌ای دگرگون شود که کنش را تسهیل نماید.
 
در فیلترینگ نمی‌توان نظر مردم را نادیده گرفت
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و‌ فناوری اطلاعات گفت: مفهوم استفاده از فضای مجازی صرفاً به معنی شبکه‌های اجتماعی آسیب‌زا نیست. باید توجه داشت که در موضوعات اجتماعی مانند فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی، نمی‌توان نظر مردم را نادیده گرفت. من به پسرم اجازه استفاده از شبکه‌های اجتماعی را ندادم زیرا می‌دانم که این شبکه‌ها تهدیدی برای تغییر سبک زندگی است و به تعبیر رهبری قتلگاه هستند. نباید القا کنیم کسانی که فضای مجازی را توسعه می‌دهند، نسبت به آسیب‌های آن بی تفاوت هستند. وی گفت: موضوع اصلی من شیوه برخورد با مخاطرات و حل مشکلات در فضای مجازی است که اگر این موضوع برخاسته از حمایت مردم نباشد، نتیجه مثبتی ندارد. آذری جهرمی درباره استفاده کودکان از اینترنت نیز گفت: باید در نظر داشته باشیم که کودکان شرایط متفاوتی نسبت به بزرگسالان دارند بنابراین باید خانواده‌ها را نسبت به این موضوع حساس کرد و از آنها در این زمینه همراهی بخواهیم.
 
پوشش ظاهری عامل تحریک کودک‌آزاران است
معاون دادستان خراسان رضوی گفت: یکی از محرک‌های جنسی برای افراد کودک آزار، لباس و چیدمان ظاهری کودک است. لذا لباسی انتخاب کنید که هم زیبا باشد و هم زیبایی کودک را به بیمار جنسی نشان ندهد. نیره عابدین زاده افزود: به‌عنوان نمونه در پرونده کودک آزاری و قتل دختر هفت ساله افغانستانی که هفتم فروردین گذشته در شهرک شهید رجایی مشهد رخ داد قاتل موهای زیبای این دختر را عامل محرکی برای انجام کودک‌آزاری بیان کرده بود. مبتنی بر پرونده‌های موجود کودک‌آزاری فقدان آموزش کودک نسبت به حفظ حریم خصوصی، تنها گذاشتن کودک با افراد ناآشنا، کلاس‌های خصوصی و ارتباط کودکان در فضای مجازی از مهم‌ترین بسترهای ایجاد کودک‌آزاری هستند.
 
رسالت
 
گزارشی پیرامون علل کاهش یا تأخیر ازدواج جوانان
رسالت در بازنشر مطلبی از خبرگزاری فارس درباره تأخیر در ازدواج جوانان نوشت: با افزایش خانواده‌های تک فرزندی یا حداکثر دو فرزندی در جامعه ایرانی و همچنین تغییر نقش‌های زن و مرد، کاهش قدرت خرید مردم و به دنبال آن شاغل شدن مادران، اکثر والدین برای رسیدن به کارهای روزمره خود، کودکان را به کلاس‌های متعدد یا نزد مادربزرگ‌ها می‌فرستند و گاهی هم این کودکان مجبورند ساعاتی از روز را در خانه به تنهایی سر کنند. همه این اتفاقات در شکل‌گیری شخصیت کودک تأثیرگذار است، این رفتارها باعث خودشیفته شدن و در عین حال آماده و مسؤولیت‌پذیر نبودن کودک برای ازدواج در آینده خواهد شد، همین والدین زمانی که فرزندشان به سن ازدواج می‌رسد، در پی یافتن بهترین فرد برای ازدواج با فرزند خود هستند در صورتی‌که فرزند خودشان فرد مناسبی برای ازدواج نیست.
 
اعتیاد زنان و حواشی آن
دکتر اسداله افشار نیز مسئله اعتیاد زنان و حواشی آن را مورد توجه قرار داده و نوشته است: پر واضح است طرد و حاشیه ای شدن زنان معتاد بیش از مردان مخاطره آمیز می باشد؛ زیرا این زنان به ویژه به واسطه شرم آمیز بودن کارتن خوابی و خیابانگردی، یا جذب محلات بدنام شده و یا در جستجوی سرپناه به تن فروشی و معاونت در این طریق می پردازند. هزینه اعتیاد زنان به واسطه نقش آنان در بازتولید نسل و فرزندپروری حتی بیش از مردان است و جامعه را متحمل سرمایه گذاری های کلان برای نگهداری و تربیت این فرزندان یا در غیر این صورت تأمین نیرو و تجهیزات و فضا و امکانات جهت کنترل نابهنجاری رفتاری محتمل آنان در آینده خواهد ساخت. 
 
خواستگاری دختر از پسر!
رسالت در نقد برخی سریال‌های جدید صداوسیما که در آن‌ها دختران به خواستگاری پسران می‌روند، می‌نویسد: امروزه پدیده خواستگاری‌های خیابانی و همچنین خواستگاری دختر از پسر متأسفانه در جامعه دیده می‌شود، این حرکت‌ها بی‌تردید با فطرت و ذات انسان‌ها کمترین سنخیتی را داراست. این‌گونه اتفاق‌ها در حالی در ایران رخ می‌دهد که در بسیاری از کشورهای جهان مرسوم نیست. البته برخی معتقدند که این پدیده امری ناپسند نیست؛ ولی از لحاظ عرف غیرمعمول و دون شأن است. خواستگاری زنان از مردان امروزه در رسانه‌های کشور و در قالب سریال و یا متون در برخی سایت‌ها دیده می‌شود. برخی ممکن است سوال کنند که جو جامعه و عرف کشور ما این فضا را ایجاد ننموده تا این قضیه آزمایش گردد. در پاسخ باید اشاره نمود که نمونه‌های معدودی از کشورها این روند را دارند و نتایج خود را نیز دیده‌اند.