مطالعه‌ای جهانی: آیا متدیّنان شادتر و سالم‌تر از دیگران هستند؟

پاسخ کوتاه به این سؤال آن است که طبق گزارش جدید مرکز پژوهشی پیو، بر پایۀ داده‌های حاصل از نظرسنجی‌ای که در بیست و شش کشور صورت گرفته، فعالیت مذهبی در بعضی از این حوزه‌ها (و نه تمام آنها) ایجاد تفاوت می‌کند.

پژوهشگران برای آن که پاسخ این سؤال را روشن‌تر سازند، شرکت‌کنندگان در نظرسنجی را به سه دسته تقسیم کردند:
الف) افرادی که به لحاظ مذهبی فعّال هستند؛ یعنی کسانی که پیرو یک دین هستند و دست‌کم یک بار در ماه به اماکن عبادی مراجعه می‌کنند.
ب) افرادی که فاقد فعّالیت مذهبی هستند، یعنی کسانی که دین دارند اما کمتر از ماهی یک بار به اماکن عبادی می‌روند.
ج) غیرمتدیّنان، یعنی کسانی که پیرو هیچ دینی نیستند.

در اینجا نگاهی داریم به پنج دستاوردی که در این پژوهش دربارۀ ارتباط میان دین، سلامتی، شادی و مشارکت اجتماعی به دست آمده است:

در بیش از نیمی از کشورهای مورد مطالعه، افرادی که به لحاظ مذهبی فعّال هستند بیش از دیگر هم‌نوعان خود که فعالیت مذهبی کمتری دارند وضعیت خود را «بسیار خوشحال» توصیف می‌کنند. این اختلاف‌ها گاهی تکان‌دهنده است: برای مثال در ایالات متحدۀ آمریکا ، 36% از افرادی که فعالیت مذهبی دارند خود را «بسیار خوشحال» توصیف می‌کنند، حال آن که این رقم در بین افراد فاقد فعّالیت مذهبی و غیرمتدیّنان 25% است. در ژاپن، استرالیا و آلمان نیز این فاصله‌ها بسیار زیاد است.

بین سطح تدیّن و احتمال این که افراد وضعیت سلامتی خود را «بسیار خوب» توصیف کنند پیوند واضحی وجود ندارد. حتّی با این که عواملی که می‌تواند نتایج را تحت‌الشّعاع قرار دهد کنترل کردیم (مثل سن، درآمد و جنسیت)، از بیست و شش کشور تنها در سه کشور (آمریکا، تایوان و مکزیک) افرادی که فعالیت مذهبی دارند وضعیت سلامتی بهتری نسبت به دیگران داشتند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد افرادی که فعالیت مذهبی دارند به لحاظ چاقی یا گرایش به ورزش نیز نسبت به دیگران وضع بهتری ندارند.

افرادی که فعّالیت مذهبی دارند عموماً کمتر از غیرمتدیّنان به استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی روی می‌آورند. ادیان غالباً با بعضی از رفتارهای ناسالم مخالف هستند و این گرایش در داده‌های مربوط به سیگار کشیدن و شرب خمر خود را نشان داده است. این موضوع در نوزده کشور مورد بررسی قرار گرفت. در هفده کشور افرادی که فعّالیت مذهبی دارند کمتر از غیرمتدیّنان سیگار می‌کشند. همچنین افرادی که فعالیت مذهبی دارند کمتر از بقیه نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند، البته تفاوت‌ها در این خصوص چندان فاحش نیست: از نوزده کشور، در یازده کشور کسانی که ماهانه در مراسم عبادی شرکت می‌کنند کمتر از دیگران در هفته چندبار مشروب می‌خورند.

کسانی که دست‌کم یک بار در ماه در مراسم عبادی شرکت می‌کنند معمولاً بیش از غیرمتدیّنان به نهادهای غیردینی دیگر مثل خیریه‌ها و باشگاه‌‌ها می‌پیوندند. از بین 26 کشور، این موضوع در هشت کشور صحت دارد. در دوازده مورد از کشورها افرادی که فعالیت مذهبی دارند بیش از افرادی که فعالیت مذهبی ندارند به گروه‌های غیرمذهبی می‌پیوندند. مثلاً در آمریکا 58% از افرادی که فعالیت مذهبی دارند دست‌کم در یک نهاد داوطلبانۀ غیرمذهبی عضو هستند، حال آن که این رقم در بین افرادی که فعالیت مذهبی ندارند 51% و در میان غیرمتدیّنان 39% است.

افرادی که فعالیت مذهبی دارند عموماً بیش از دیگران در رأی‌گیری‌ها شرکت می‌کنند. در اسپانیا 83% از افرادی که فعالیت مذهبی دارند همیشه در انتخابات سراسری شرکت می‌کنند، در حالی که این رقم در بین افرادی که فعالیت مذهبی ندارند 62% و در میان غیرمتدیّنان 53% است. در آمریکا 69% از افرادی که فعالیت مذهبی دارند همیشه پای صندوق‌های رأی می‌روند، حال آن که این رقم در بین افرادی که فعالیت مذهبی ندارند 59% و در بین غیرمتدیّنان 48% است. در حقیقت هیچ کشوری وجود ندارد که در آن افرادی که فعالیت مذهبی دارند کمتر از دیگران در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند. کشورهایی که در آنها اختلاف چشمگیری در الگوی رأی‌دهی به لحاظ سطح تدیّنِ افراد نیست شامل برزیل، هلند، نیوزلند و بسیاری از کشورهایی است که در آنها رأی دادن اجباری است.