نگاه آسمانی مولانا به انسان و جهان

 پروفسور آن ماری شیمل دانشمند بزرگ آلمانی پس از تحقیقات پنجاه سال خویش بر آثار مولانا جلال‌الدین محمد بلخی معتقد است که مثنوی با حدود 26000 بیت تقریباً ترجمه جامعی از قرآن کریم به زبان فارسی است.

به باور اغلب پژوهشگران شرق و غرب که با انجام بیش از دویست شرح به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، فارسی، عربی و ترکی وارد و نوشته شده است؛ مولانا در پی تبیین جایگاه واقعی انسان در جهان به عنوان انسان کامل بوده است و در این راه نظرات عمیق و عالمانه خود را در قالب شعر ارائه کرده است. صرف‌نظر از برخی تفاسیر و تعابیر گزاف‌آلوده بعضی از مفسرین از آثار و احوال مولانا بایستی تصریح کرد که آثار مولانا به خصوص مثنوی معنوی او سرمشق سلوک روحانی است.

حضرت استاد علامه فقیه جلال‌الدین آشتیانی با بررسی شروح مختلف خاور‌شناسان و نیز برخی از بزرگان ایرانی همچون استاد بدیع‌الزمان فروزان‌فر و جلال‌الدین همایی معتقد است که مولوی مرد پخته و عارفی جامع و در عین شوریدگی دارای متانت و از لحاظ جامعیت و تجرد در علوم ادبی، عربی و فارسی و احاطه به دو اوین سعرا و تسلط به حدیث و قرآن و علم کلام و تحصیل عرفان و تصویف به نحو عمیق و افزون بر همه دارای هوش و استعداد حیرت‌آور است.

بی‌تردید جهان فکری مولانا با تکیه بر مفاهیم قرآنی و حدیث و سیره ائمه طاهرین و نیز تجربه‌های بزرگان اندیشه و فرهنگ ایران به خصوص خراسان بزرگ؛ چنان پردامنه، منسجم، روشن و صریح جایگاه انسان را در جهان ترسیم کرده است که اکنون نیز می‌تواند پیامی برای جوانان و مردم صاحب رأی به ارمغان ‌آورد و همواره انسان را بر تکاپوی مستمر ترغیب کند تا شاید بتواند به جایگاه انسان کامل نزدیک شود. مولانا نظامی اخلاقی بنا می‌نهد که اساس آن بر صفای دل، ترک نفس و مهار کردن علایق دنیوی انسانی که لوازم ضروری برای نیل به سعادت ابدی است بنا شده است.

کناری ندارد بیابان ما

قراری ندارد دل و جان ما

جهان در جهان نقش صورت گرفت

کدامست ازین نقش‌ها‌ آن ما؟
یادداشتی از دکتر محمود اسعدی، دبیر ستاد چهره‌های ماندگارمحمود اسعدی