نابودی یمن ثابت کرد همه نوتردامها با هم برابر نیستند
لامیا خالدی
به مانند بسیاری از مردم جهان من نیز از سوختن کلیسای نوتردام در میان آتش شوکه شدم. من بهتزدگی ناظران را در اخبار، رسانههای اجتماعی و شبکههای تلویزیونی میدیدم. بخشی از هویت ملی فرانسه و نماد بینالمللی پاریس در جلوی چشمان ما فرو ریخت. در آتش سوختن یکی از آثار فرهنگی و دینی فرانسه برای همه کسانی که میشناختم دردناک بود. پیامهای حاوی حزن و اندوه از دوستانم در سودان، یمن، امریکا و امریکای جنوبی دریافت میکردم. اما همچنان نمیتوانم از پرسشگری در اینباره خودداری کنم که چرا شاهد واکنش مشابه این چنینی در مورد نابودی هر نوع اثر تاریخی دیگری فارغ از پیشینه مکانی، ملی، نژادی یا دینی نیستیم.
در حالی که ما مشغول سوگواری برای کلیسای نوتردام بودیم، هزاران میلیون دلار اسلحه توسط امریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، استرالیا و دیگر کشورها به عربستان سعودی و امارات متحده عربی فروخته میشد تا آنها در پنجمین سال حملاتشان به یمن بهکار بگیرند. با وجود اینکه یمن براساس شاخص تولید ناخالص داخلی از فقیرترین کشورهای جهان است از نظر میراث فرهنگی جزو غنیترین کشورهای جهان به شمار میرود. اکنون شاهد نابودی این کشور همراه مردمانش و آثار باستانی بینظیرش هستیم.
در نتیجه این جنگ که از سال 2015 آغاز شده بیش از 85 هزار کودک یمنی بر اثر سوء تغذیه جان داده و میلیونها یمنی نیز آواره شدهاند. صدها مکان تاریخی و مذهبی یمن که سه مورد از آن جزو اماکن ثبت شده بهعنوان میراث فرهنگی یونسکو هستند بر اثر بمباران هوایی ائتلاف عربی با اسلحههایی که توسط کشورهای غربی فروخته میشود، آسیب دیدهاند.
من بهعنوان یک باستانشناس در مکانهای زیادی به تحقیق، مستندسازی، کاوش و احیای گذشته مشترک بشری پرداختهام. این گذشته دارای عناصر کلیدی بسیاری برای آینده ماست و ما باستانشناسان معتقدیم که این حقایق در دستان ما قرار دارند. ما کاوشگران و حافظان تاریخ جهانی هستیم و سرنخهای مرتبط به ریشههایمان، ابداعات و رقابتهای گذشتگانمان، ظهور و سقوط امپراطوریهای باستانی و آثار باشکوه را کشف میکنیم. در دوران جدید، باستانشناسان یک وظیفه اخلاقی و قانونی برای احترام و صیانت از این گذشته دارند. ما همچنین برای آگاه کردن عموم مردم برای محافظت از این میراث در همه سطوح، مسئولیم.
در طول ده سالی که من در یمن مشغول به کار و زندگی و بازسازی گذشته آن بودم متوجه شدم که یمن کشوری با تاریخچه غنی، منظرهای بسیار زیبا و جمعیتی بسیار بخشنده است که غیر ممکن است عاشق آن نشوی. ما در یمن ملکه سبا و کاخها و معابد پادشاهی سبا، تجارت گسترده آن را میبینیم، همچنین برخی از جوامع نخستین یهودی، مسیحی و مسلمان و بناهایی که در آنجا بر پا نمودهاند و قدمتشان به قرن نهم پیش از میلاد باز میگردد. یمن دارای قدیمیترین و باشکوهترین معماری بومی گلی و سنگی است. از سویی میراث طبیعی جزیره سقطری را در یمن داریم که بهوسیله طرحهای توسعه اماراتی که قصد الحاق آن و تبدیل کردنش به یک مکان توریستی تجملی را دارند در حال تخریب است.
من هر روز که یمن در حال سوختن را میبینم فقط شاهد سکوت هستم. دونالد ترامپ صراحتاً از فروش اسلحه به عربستان سعودی دفاع میکند. رئیس جمهور امریکا آنچه را رهبران دنیا سعی در مخفی نمودنش از مردم خود دارند آشکار میسازد: فروش اسلحه مهمتر از زندگی مردم و میراث جهانی است.
فروش اسلحه به عربستان سعودی و ائتلاف همراهش باید از سوی نمایندگان پارلمانها، وکلا و گروههای حقوق بشری مورد انتقاد و بررسی قرار بگیرد؛ چرا که وضعیت یمن به مرحله ترسناکی رسیده است. جنگ و تحریم تداوم یافته و به قحطیای تبدیل گشته که اساساً توجیهناپذیر است. با همدیگر از بازسازی کلیسای نوتردام حمایت کنیم اما در کنار آن بهپاخیزیم و مانع نابودی یمن، مردمانش و نوتردامهای آن شویم. این اقدامات نابودگرانه با موافقت دولتهای ما، به کمک مالیاتهای ما و به نام ما صورت میگیرد.