گسترش حجاب در بین گروه های چپ فلسطینی

به گزارش شفقنا به نقل از الحیات، اما الان چنانکه دختری به نام سلوی می گوید اوضاع کاملا دگرگون شده است. او که یک فعال سیاسی در حزب خلق فلسطین بوده و به دختر «محجبه» شهرت دارد درباره حجاب حرف هایی می زند که با اندیشه های چپ و دموکراتیک تناسبی ندارد. حتی گفته می شود او «فرصت های کمیابی را برای نمایندگی حزب در خارج» داشت اما به خاطر همین حجاب خود از دست داده است. وی بر این باور است که داشتن حجاب با برخوردار بودن از افکار چپ و آزادیبخش هیچ تناقضی ندارد و از این طریق می توان با مردم ارتباط بهتری داشت.

چند روز پیش، زمانی که فلسطینی های هوادار جبهه خلق برای آزادی فلسطین در رام الله تظاهراتی را علیه شروع دوباره گفت وگوهای صلح برپا کردند، دیدن زنان و دختران محجبه در بین تظاهرات کنندگان توجه بسیاری را برانگیخت. زیرا به خوبی نشان می داد که این روزها محجبه بودن رفقای فلسطینی در بین احزاب چپ بیشتر شایع شده است. در مراسم شروع به کار احزاب چپ گرا از جمله جبهه مبارزه خلقی نیز این موضوع به چشم می خورد. بخصوص دربین دختران جوان که کاملا رفتاری مغایر با دختران چپ گرای فلسطینی در زمان تاسیس این حزب دارند زیرا آنها در آن زمان به اشکال گوناگون با پوشش حجاب مخالفت می کردند و برای این کار توجیهات خودشان را داشتند.

دلایل گسترش

درباره علت گسترش حجاب در بین دختران چپ گرای فلسطینی، خالده جرار عضو دفتر سیاسی جبهه خلق برای آزادی فلسطین و عضو مجلس قانونگذاری می گوید: «روشن است که پوشیدن حجاب در بین دختران و زنان فلسطینی هوادار احزاب چپ گسترش پیدا کرده است، اما به نظر من این هیچ ارتباطی به دین داشتن ندارد بلکه بیشتر مربوط به نوعی پوشش ظاهری است که در گذشته سابقه نداشت. شاید بعضی از پوشیدن حجاب انگیزه های دینی داشته باشند اما اکثر این زنان و دختران بخصوص در روستاها از روی انگیزه های اجتماعی دست به این کار می زنند. بگذریم که برای بعضی نیز حجاب نوعی مد به شمار می رود ». وی می افزاید: « بی تردید بین گسترش حجاب و گسترش گرایشات دینی در فلسطین ارتباط وجود دارد همین طور که بین آن و مسایل اجتماعی دیگر. اما اینکه کدام یک بیشترین تاثیر را دارد باید بررسی عمیق تری دراین باره صورت گیرد».

پدیده حجاب در دوران انتفاضه اول فلسطینی ها به نسبت امروز بسیار کمتر شایع بود. درهمین حال باید در نظرداشت که اوضاع اجتماعی و اقتصادی غزه با کرانه باختری تفاوت های زیادی دارد. به گفته سهام برغوثی، گسترش حجاب در بین فلسطینی ها به زمان انتفاضه اول ( 1987 ) برمی گردد. بخصوص زمان تاسیس جنبش حماس که یک حرکت تازه درخط مبارزه بود. ازهمین رو حجاب در غزه بیشتر از کرانه باختری گسترش یافت. وی همچنین اشاره می کند که جنبش های زنانه فلسطینی درکرانه باختری و غزه نیز درگسترش این پدیده نقش مهمی داشته اند. زیرا احزاب و نیروهای ملی به فعالیت های عام سیاسی توجه کرده و از مسایل اجتماعی منصرف شدند و حتی به بهانه عدم ایجاد شکاف های اجتماعی بین احزاب و نشکستن صفوف وحدت نیروها دربرابر اشغالگران درباره این مسایل «سکوت» کردند.

البرغوثی می گوید: «بهانه این مساله آن بود که جامعه فلسطینی یک جامعه محافظه کار است و حجاب به زن کمک می کند تا آزادی تحرک بیشتری داشته و بتواند به مسوولیت ملی اش عمل کند بنابراین اگر حجاب داشته باشد بهتر است. من و خیلی از رفقای دیگرم البته قانع نشدیم و تلاش کردیم  کاری صورت دهیم اما فایده ای نداشت زیرا نیروهای ملی درکل براین مساله توافق داشتند که خیلی نباید روی مساله حجاب تمرکز کرد». البرغوثی حجاب را برای آن زمان مانند یک «گذرنامه» برای ورود زنان فلسطینی به عرصه جامعه می داند تا بتوانند در فعالیت های ملی و سیاسی حضور داشته باشند. این شروع داستان بود و بعدها رفته رفته این پدیده به مرور گسترش یافت.

برغوثی اشاره می کند که یکی از دلایل گسترش حجاب در بین گروه های چپ این است که آنها می خواستند پایگاه توده ای و مردمی خود را به خصوص در روستاها گسترش دهند. طبعا آنها در این باره اصول پایه تفکرات چپ را برای تحقق چنین هدفی نادیده گرفتند. وی می افزاید: «نیروهای چپ در برابر یک جامعه سنتی و محافظه کار تسلیم شده و سکوت کردند تا درعوض بتوانند حضور و دایره نفوذ شان را در بین توده های مردم گسترش دهند».

تعارض ها

در همین رابطه قیس عبدالکریم، عضو دفتر سیاسی جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین معتقد است گسترش حجاب در بین گروه های چپ فلسطینی بیانگر این است که هواداران اصلی احزاب چپ طبقات کارگری و توده های فقیر و حاشیه نشین جامعه است که به صورت معمول حجاب دارند و آن را یک لباس مقبول اجتماعی برای خود می دانند. کما اینکه نشان می دهد جریان های چپ فلسطینی برخلاف تصویری که ازآنها وجود داشت با دین تعارضی ندارند و حتی بسیاری از طرفدارانشان دیندار هستند.

به اعتقاد عبدالکریم این مساله یعنی پوشیدن حجاب با اندیشه آزادیبخش پیشرو چپ منافاتی ندارد زیرا این اندیشه «آزادی انسان در انتخاب شیوه زندگی اش و بالطبع آزادی کامل لباس را پذیرفته و دراین باره ممنوعیت ایدئولوژیکی ندارد». وی می گوید: « جریان چپ به جدایی دین از سیاست اعتقاد دارد و بنابراین طبیعی است که به آزادی فردی آدم ها برای انتخاب عقاید دینی احترام بگذارد. اما این جریان های اسلام گرای سیاسی هستند که سیاست را به شریعت مقید می سازند و این موضوع از نظر دیندارانی که در بین گروه های چپ هستند کاملا رد شده است ».

خالده جرار می گوید حجاب به زن آزادی عمل می دهد زیرا «اندیشه چپ به زن مانند مرد به عنوان یک انسان می نگرد نه یک جسم». از این رو به گفته او ممنوع  کردن حجاب با یک دستور حزبی خلاف آزادی های فردی است و با آن تعارض دارد بنابراین باید چنین رویکردی مبتنی بر پذیرش تفکر پیشرو چپ در حرف و عمل باشد.

البرغوثی ادامه می دهد: «من ضد حجاب نیستم، این یک نوع آزادی شخصی است. من تنها با تحمیل آن مخالف هستم». وی همچنین از رفقای چپ می خواهد که به دنبال کسب  حقوق شان برای آزادی فردی و مساوات بین زن و مرد باشند.

درهمین رابطه بسام الصالحی، دبیرکل حزب خلق  فلسطینی درباره شیوع این پدیده می گوید: «احساس نمی کنم توجه به این مساله دغدغه ما باشد. مهم ترین مساله برای ما مساوات بین زن و مرد است بخصوص گروه های چپ در این رابطه نقش مهمی را بر عهده دارند و نباید اسیر عادت ها سنتی شده یا از واقعیت ها چشم پوشی کنند یا ارزش های عمومی جامعه را نادیده بگیرند».

الصالحی اعتراف می کند که: «جریان های چپ در دفاع از مسایل زنان سهل انگاری کرده اند و به اندازه کافی جسارت در طرح مسایلی از قبیل برابری زن و مرد ندارند. از این رو سنت ها و آداب و رسوم کهنه به نام های مختلف به حیات خود ادامه می دهند». به اعتقاد وی مسوولیت گروه های چپ در این شرایط آن است که خودآگاهی مردم را افزایش دهند و به زنان جسارت عمل بدهند تا بتوانند از حقوق شان دفاع کنند. طبعا ارزش زن به لباسش نیست بلکه  به ارزش هایی است که از آنها برخوردار می شود».
سهام البرغوثی، معاون دبیرکل حزب فلسطینی « فدا » و وزیر سابق فرهنگ فلسطین به یاد می آورد که چگونه وقتی چند سال پیش به غزه سفر کرد او را به همراه رفقایش به دلیل نداشتن حجاب سنگباران کردند. درآن زمان تازه حماس قدرت را در غزه به دست گرفته و حجاب را الزامی کرده بود.