اسلام‌هراسی و راهبردهای مقابله با آن
توهین به مقدسات مسلمانان و اسلام هراسی پدیده جدیدی نیست انتشار کاریکاتورهای موهن، تهیه و انتشار فیلم‌های گوناگون، از نمونه‌های این راهبرد است. مسلمانان و رسانه‌های کشورهای اسلامی، نباید ناخواسته در مسیر اهداف استراتژیست‌های ضداسلامی غرب گام بردارند.
اکبر نصراللهی؛ رئیس دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه
شارلی ابدو همزمان با رسیدگی به پرونده حمله ۵ سال پیش به دفتر این نشریه فرانسوی با تیتر همه چیز به خاطر این مجدداً کارتون‌های اهانت آمیز به پیامبر گرامی اسلام (ص) را منتشر کرده است.
در حمله مشکوک به دفتر این نشریه و چند حمله مشابه چند روز بعد آن در سال ۲۰۱۵ که بعد از لج‌بازی شارلی ابدو در انتشار دوباره کاریکاتور موهن صورت گرفت، چند نفر از جمله ژان کابو کاریکارتوریست موهن کشته شدند.
ژان ماری لوپن، رهبر سابق حزب جبهه ملی فرانسه در همان زمان این حمله را کار سرویس‌های مخفی غرب دانست.
بی‌تردید این نوع حملات مشکوک و همچنین ادامه اقدامات توهین آمیز و خطرناک احتمالاً موجب تحریک مسلمانان برای اقدامات خشن، تقویت گفتمان و راهبرد اسلام هراسی و بهره برداری صهیونیست‌ها و گروه‌های افراطی ضداسلامی در جهان خواهد شد.
توهین به مقدسات مسلمانان و اسلام هراسی پدیده جدیدی نیست و غرب پس از فروپاشی شوروی و افزایش گرایش به اسلام در بسیاری از کشورهای غربی، به شکل گسترده‌ای آن را در دستور کار خود قرار داده است.
انتشار کاریکاتورهای موهن در نشریات مختلف دانمارکی، تهیه و انتشار فیلم‌های گوناگون از جمله فتنه، رستلر و بی‌گناهی مسلمانان و کاریکاتور موهن درباره پیامبر گرامی اسلام (ص) در نشریه فرانسوی کلوزر و انتشار مکرر کاریکاتورهای اهانت‌آمیز به پیامبر رحمت و مهربانی در نشریه شارلی‌ابدو از نمونه‌های این راهبرد است.
در این خصوص، به ویژه راه‌های مقابله با راهبرد اسلام هراسی غرب چند نکته مهم وجود دارد:
۱- غرب ادعا می‌کند آزادی بیان از ارکان لیبرال دموکراسی است و نمی‌توانند «آزادی بیان» را محدود کنند و جلوی این اقدامات را بگیرند اما نمونه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد غرب در این زمینه «برخورد دوگانه» می‌کند.
فقط یک نمونه آن در همین نشریه رخ داده است؛ برکناری موریس سینت اسنثت. به نوشته روزنامه تلگراف انگلیس در ۲۷ ژانویه ۲۰۰۹، سینت، کاریکاتوریست شارلی ابدو، به دلیل انتشار مطلب و نقل لطیفه‌ای در مورد پسر نیکولا سارکوزی، نخست وزیر وقت فرانسه، برکنار شد؛ جرم موریس برانگیختن نفرت علیه یهودی‌ها اعلام شد.
ممنوع بودن انتقاد از همجنسگرایی یا اظهارنظر، سؤال و تحقیق و تردید درخصوص هولوکاست در برخی کشورهای غربی از دیگر نمونه‌های برخورد دوگانه با آزادی و حقوق بشر است، به گونه‌ای که انتقاد از هولوکاست در فرانسه تا یک سال زندان و حدود سه هزارفرانک جریمه دارد.
۲-توهین به ادیان مختلف، غیراخلاقی و خلاف مقررات بین‌المللی از جمله بند ۳ ماده ۱۹ و ۲۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی است. در بند ۳ ماده ۱۹، حق آزادی بیان نامحدود نیست و باید به حقوق حیثیت دیگران و حفظ نظم عمومی توجه شود.
در ماده ۲۰ همین میثاق، تبلیغ برای جنگ و ترغیب کینه ورزی از هر نوع ملی، مذهبی و نژادی ممنوع است. علاوه براین مواد، در اعلامیه حقوق بشر ملل متحد مصوب ۱۹۴۸، اعلامیه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد ۱۹۹۶، بیانیه اجلاسیه سران سازمان ملل متحد در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۳ و بیانیه مصوب اجلاسیه دوربان سال ۲۰۰۳ نیز بندهایی به محکومیت توهین به ادیان و چهره‌های آسمانی اختصاص یافته است.
۳- نخبگان و مسلمانان باید با استفاده از ظرفیت‌های مختلف، مستند و پیوسته، مرز خود را از این نمایندگان جعلی جدا کنند و ریشه‌های تروریسم را خود بشناسند و به دیگران بشناسانند. افزایش سواد رسانه‌ای، مخاطبان را در مقابل تبلیغات ضداسلامی رسانه‌های غربی واکسینه می‌کند.
۴- رسانه‌های غربی در چنین مواردی از تاکتیک‌هایی مانند تعمیم استفاده کرده و اقدامات گروه‌های تندرو نظیر القاعده و داعش را به عموم مسلمانان تعمیم می‌دهند.
برای مقابله با این تاکتیک لازم است تفاوت این گروه‌ها با اسلام و مسلمانان راستین بیان و نقاط قوت تمدن اسلامی بزرگنمایی شود. ضمن اینکه از تاکتیک‌های حساسیت زدایی، تقدم و تأخر، تحریف و ترس رسانه‌های غربی نیز نباید غافل بود.
۵- مسلمانان و رسانه‌های کشورهای اسلامی ضمن اینکه باید به وظایف خود در قبال این اقدامات مهم عمل کنند، نباید ناخواسته در مسیر اهداف استراتژیست های ضد اسلامی غرب گام بردارند.
یکی از اهداف و محتوای مصرح در اهانت‌های مختلف (فیلم، کاریکاتور و…) به پیامبر رحمت (ص) و انعکاس واکنش‌های مسلمانان، نسبت دادن خشونت و بی منطقی به مسلمانان و اسلام هراسی است.
در پوشش خبری اعتراضات مسلمانان باید از نشان دادن اقدامات خشن و غیرمعقول خودداری شده و با برجسته کردن تصاویر منظم، شعارهای منطقی، مصاحبه‌ها و تظاهرات علما، دانشجویان و فرهیختگان و افراد آرام، منطقی و مطلع و استناد به مقررات بین المللی، هوشیاری کشورهای اسلامی به تصویر کشیده شود تا غربی‌ها نتوانند هم اهانت کنند و هم اینکه خود را مظلوم معرفی سازند.
۶- معمولاً در پوشش اخبار کشورهای اسلامی و مسلمانان، ارزش خبری، برخورد غالب است، که باید با واقع نمایی و بزرگنمایی اقدامات مثبت این کشورها و کوچک نمایی جنگ، خشونت و درگیری و اختلافات آنها، اصل توازن در پرداخت به ارزش‌های خبری رعایت شده و شعارها و باورهای حقوق بشری مسلمانان (مثل فرهنگ صلح، قانونمداری، نوع دوستی، بخشش و…) ترویج شود.
