مروری بر کتاب راهنمای خواندن اخلاق نیکوماخوسی ارسطو؛ ارسطو راه کسب سعادت انسانی را عمل به فضائل تلقی می‌کند
ارسطو راه کسب سعادت انسانی را نه فضیلت مندی که عمل به فضائل تلقی می‌کند و با تبدیل اخلاق به دانشی عملی، و وارد کردن روان‌شناسی به بحث از رفتار انسان، فلسفۀ اخلاق را عمیقاً متحول می‌سازد.
ابن سینا در زندگی نامۀ خودنوشتش تعریف می‌کند که چهل بار مابعدالطبیعۀ ارسطو را خواند و مطلقاً از آن چیزی درنیافت، تا اینکه با خواندن رسالۀ بسیار مختصر فارابی با عنوان اغراض مابعدالطبیعه تمامیِ زوایای این اثر برای او روشن گشت. ممارستِ مَثَل‌وار عقلی چنان بالیده حکایتِ این دارد که خواننده با راهی طولانی تا فهم متن کلاسیک رو به روست و در این راه نیازمند راهنماست.
اما تلاش برای خواندن این متن‌ها، و برای ما فارسی زبانان خواندن ترجمه‌های فارسی آنها، اغلب به مسیری بی سرانجام کشیده می‌شود و فهم عمیق و دقیق، رفته رفته، جای خود را به ساده سازی‌های مبتذل می‌دهد.
رفتن به سراغ این متون دشوار و گاهی سهل ممتنع استیصالی به بار می‌آورد که ای بسا خواننده را به بازنگری و تردید دربارۀ قابلیتِ فهم پذیریِ این متون بیندازد.
خوانندۀ پر تلاش اگر از دام این تردیدها بیرون آید، به مطالعۀ متونِ درجه دوم روی می‌آورد و به آثار شارحان و مفسران رجوع می‌کند و مدت‌ها در میانِ شروح مطول و پرجزئیات سرگردان می‌شود و از قضا خود این شروح را نیازمند راهنما می بیند.
سرانجام، پس از دل کندن از این تلاش‌های مَدرسی و روشمند و دردسرهای بی‌حاصل، نوبت به تفرج در آثار درجه سومی می‌رسد که بیان شسته رفته و ساده ای از سیر تفکر یک متفکر می‌دهند و اغلب حاصلی جز فروکاستن وجوه اندیشۀ او در قالب کلیشه‌های ساده انگارانه ندارند، آثاری که، به جای قدم اول بودن، مهر ختامی بر جست وجوه‌ای فکری خواننده می‌زنند. بدین ترتیب خواننده یا از صرافت خواندن متن کلاسیک می‌افتد یا خود را از خواندن آنها بی نیاز می بیند.
درسگفتارهای دانشگاهی، مقالات علمی پژوهشی و تألیف های به اصطلاح انتقادی، همگی، در رجوع به این آثار درجه دوم و سوم و در تظاهر به رجوع به آثار اصلی که عمدتاً رونوشتی از استنادات شرح‌ها و مقدمه هاست- با یکدیگر شریک اند. حاصل آنکه آثار کلاسیک هرگز خوانده نمی‌شوند و این منبع اصلی بازخوانی‌های مؤلفانه یا منتقدانه به مرور فراموش می‌شوند.
کتاب‌های مجموعۀ «راهنمای متون کلاسیک» چیزی است در میانۀ این دو شیوۀ تقرب به متن؛ نه شرح و تفسیری مفصل است و نه ادعای آسان کردن تمام دشواری‌های متن را دارد، بلکه قرار است نقش‌های باشد برای گذر از پیچ و خم متن.
کتاب‌های مجموعۀ «راهنمای متون کلاسیک» ترجمۀ مجموعۀ Reader’s Guide است که انتشارات کانتینیوم آن را با هدف فراهم‌کردن مقدمه‌ای روشن و مختصر برای متون کلاسیک در ادبیات و فلسفۀ غرب تهیه کرده است.
در تدوین ساختار کتاب‌ها از رویه‌ای یکسان پیروی شده است. در بخش اول، به زمینه و زمانۀ نوشته‌شدن اثر پرداخته شده است.
در بخش دوم، مضامین اصلی اثر به بحث گذاشته شده است. بخش سوم به خواندن بخش به بخش یا بند به بند متن اختصاص دارد و بخش پایانی هر کتاب دربارۀ تأثیرات فکری و تاریخی اثر کلاسیک است.
نویسندگان هر کتاب از میان متخصصان اندیشۀ هر اندیشمند انتخاب شده‌اند و برخی از آنها در زمرۀ نامدارترین شارحان و مفسران آن حیطه هستند.
فهرست این اثر عبارت است از:
سخن ناشر
پیشگفتار
زمینه
زندگی ارسطو
آثار ارسطو
روش ارسطو
نمای کلی
پژوهش درباره اخلاق نیکوماخوسی
پرسش از ارسطو
درون مایه‌ها و موضوعات اخلاق نیکوماخوسی
مطالعه متن
درآمد
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب نخست
چکیده
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب دوم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب سوم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب چهارم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب پنجم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب ششم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب هفتم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب هشتم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب نهم
پرسش‌های تمرینی
اخلاق نیکوماخوسی، کتاب دهم
پرسش‌های تمرینی
تفسیرها و تأثیرها
درآمد
آکوئیناس
میل
آنسکوم
اخلاق فضیلت در دوره معاصر
نتیجه
منابعی برای مطالعه بیشتر
منبع ترجمه فارسی
آثار ترجمه شده ارسطو
شرح و تفسیرها
مجموعه مقالات
مقالات
دیگر آثاری که به آنها ارجاع داده شده است
واژه نامه
نمایه
اخلاق نیکوماخوسی ارسطو، که حاوی درسگفتارهای او در آتن است، یکی از اصلی‌ترین آثار فلسفۀ اخلاق به‌شمار می‌رود. پرسشی که به نگارش اخلاق نیکوماخوسی می‌انجامد این است که «خیر اعلی یا بهترین خیر برای انسان‌ها کدام است؟».
ارسطو راه کسب سعادت انسانی را نه فضیلت مندی که عمل به فضائل تلقی می‌کند و با تبدیل اخلاق به دانشی عملی، و وارد کردن روان‌شناسی به بحث از رفتار انسان، فلسفۀ اخلاق را عمیقاً متحول می‌سازد.
کتاب حاضر، پس از مروری بر زندگی، آثار و روش پژوهش ارسطو و ارائۀ نمایی کلی از محتوای اخلاق نیکوماخوسی، به بررسی بند به بند این اثر می‌پردازد. در انتها نیز فصلی دربارۀ تأثیرها و تفسیرهای اخلاق نیکوماخوسی از زمان نگارش آن تا دوران معاصر آمده است.
در پیشگفتار این اثر به قلم مؤلف آمده است: در این کتاب، از دیدگاه‌هایی سخن می گویم که ارسطو درباره بهترین زندگی برای انسان‌ها در اخلاق نیکوماخوسی مطرح می‌کند. هدف آن است که خواننده با درون مایه‌ها و ادعاهای اصلی متن آشنا کنم.
به این منظور بر استدلال‌های اخلاق نیکوماخوسی تمرکز می‌کنم. در چنین کتابی بررسی عمیق همه مسائل، آن چنان که مورد پسند است ناممکن خواهد بود.
این بدان معناست که من، اغلب برخی موضوعات را بسیار کوتاه شرح کرده ام و برخی را بی هیچ توضیحی رها کرده ام، اما امیدوارم آنچه شرح کرده ام نافع و کاربردی باشد.
امروز ترجمه‌های بسیاری از اخلاق نیکوماخوسی در دسترس است. ترجمه ویلیام دیوید رأس سالهای سال ترجمه معیار بوده است و هنوز هم از طریق انتشارات آکسفورد در دسترس است، اما تازه‌ترین و مهمترین ترجمه از آنِ، رو و برودی (۲۰۰۲) است.
این ترجمه اثری ماندگار و حاوی مداخل تاریخی و فلسفی مبسوطی است و یادداشت‌های مفصلی از برودی به همراه دارد. در قیاس با آنچه در اثر دیگر برودی، اخلاق و ارسطو (۱۹۹۱) می‌یابیم، این یادداشت‌ها در مواردی برای فهم دیدگاه‌های وی در مورد اخلاق نیکوماخوسی راهنمایی قابل فهم ترند، اما در جهت اهداف تفسیر حاضر، ویراست دوم ترجمه ترنسی اروین (۱۹۹۱) را برگزیده ام.
به گمان من این ترجمه کاربردی‌ترین و مناسب‌ترین ترجمه در دسترس است.
همچنین حاوی یادداشت‌هایی مفصل است و واژه نامه‌ای مبسوط دارد که توصیه‌های بسیار خوبی درباره کاربرد اصطلاحات مهم ارسطویی ارائه می‌دهد، اما استفاده من از این متن به هیچ وجه به معنای آن نیست که درباره کیفیت دیگر ترجمه‌ها داوری منفی دارم.
به ویژه در مورد عبارات دشوار اخلاق نیکوماخوسی شایسته است که به بیش از یک ترجمه انگلیسی مراجعه کنیم.
کتاب راهنمای خواندن اخلاق نیکوماخوسی ارسطو نوشته کریستوفر وارن با ترجمه ایمان خدافرد به همت انتشارات ترجمان در سال ۱۳۹۷ منتشر شد و در سال ۱۳۹۸ به چاپ دوم رسید و به بهای ۳۲ هزار تومان در اختیار علاقه مندان قرار گرفت.
