ماتریالیسم تاریخی و جایگاهش در منظومه فکری مارکس

انتشارات اختران سومین چاپ کتاب «نظریه تاریخ مارکس» اثر جرالد آلن کوهن و ترجمه محمود راسخ افشار را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۵۱۲ صفحه و بهای ۷۵ هزار تومان منتشر کرد.

چاپ نخست این کتاب سال ۱۳۸۷ با شمارگان هزار و ۵۰۰ نسخه و بهای ۹ هزار تومان منتشر شد و چاپ دوم آن نیز سال ۱۳۹۷ با شمارگان ۵۰۰ نسخه و بهای ۳۹ هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفت.

کتاب درباره ماتریالیسم تاریخی، نظریه جامعه و تاریخ کارل مارکس است. ماتریالیسم تاریخی سه بخش دارد که عبارت است از فلسفه آلمانی، علم اقتصاد انگلیسی، و سوسیالیسم فرانسوی، این نوشته به دو اجبار نظر دارد: از یک سو به آنچه مارکس نگاشته است و از دیگر سو به آن معیارهایی که روشنی و دقت فلسفه تحلیلی را در قرن بیستم مشخص می‌کند. هدف آن این است که یک نظریه تاریخی قابل دفاع ساخته شود که با آنچه مارکس در این باره گفته است، سازگار باشد.

نگارنده در کتاب، میان خصوصیات مادی و اجتماعی جامعه تمایز قائل می‌شود که در نگاه وی به مسائل محوری ماتریالیسم تاریخی یعنی مناسبات بین نیروهای مولد و روابط تولیدی، مسئله زیربنا و روبنا، ریشه‌های نابرابری طبقاتی، سرشت شیوه تولید سرمایه‌داری، تضاد بین ارزش مصرفی و ارزش مبادله‌ای، اهمیت انقلاب اجتماعی، و ماهیت کمونیسم شفافیت و انسجام می‌بخشد.

مباحث کتاب در یازده فصل سامان یافته است: «تصورات هگل و مارکس از تاریخ»، «ترکیب نیروهای مولد»، «ساختار اقتصادی»، «خصوصیات مادی و اجتماعی جامعه»، «فتیشیسم (بت وارگی)»، «تقدم نیروهای مولد»، «نیروهای مولد و سرمایه داری»، «زیربنا و روبنا، قدرت‌ها و حقوق‌ها»، «توضیحان فونکسیونی: به طور کلی»، «توضیح فونکسیونی در مارکسیسم» و «ارزش مصرف، ارزش مبادله و سرمایه داری معاصر».

کتاب دو پیوست دارد: پیوست نخست مطلبی است با عنوان «کارل مارکس و زوال علوم اجتماعی». در پیوست دوم مفاهیم ارزش مصرف، کالا، ارزش مبادله، پول و سرمایه شرح و بررسی شده‌اند.