پاسخ هادی سروش به عبدالکریم سروش

هادی سروش، استاد حوزه در یادداشتی با عنوان «سخنانی که باعث احتمال اقتدارگرایی اسلام نمی‌شود تا چه برسد به اثبات!» در پاسخ به سخنان اخیر دکتر عبدالکریم سروش نوشت:

جناب دکتر عبدالکریم سروش در سخنرانی اخیرشان با ارائه چند آیه‌ی تقطیع شده از قرآن کریم و پاره‌ای روایاتِ غیرمستند؛ اسلام و قرآن و پیامبر (ص) را به “قدرت و خشیت و خشونت” مرتبط نموده‌اند.

چند نکته اجمالی و کوتاه تقدیم می‌شود؛

اول اینکه چگونه صاحب ایده “قبض و بسط” به محدویت معرفتی دینی رسیده؟!

دوم؛ چرا ایشان برای اثبات مدعای خود به چند آیه تقیطع شده و بدون ارائه آیات قبل و بعد آن، تمسک جسته است؟!

به عنوان نمونه؛
آیه ۵۶ سوره مائده: کُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَیْرَهَا.. ؛ را مطرح نموده! در حالیکه این آیه درباره‌ی یهودیانی است که آرامش زندگی را از دیگر شهروندان گرفته و سلب امنیت کرده بودند!

و یا آیه ۳۱ الحاقه: ثمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ .. ؛ مطرح کرده که درباره‌ی ثروتمندان و قدرت مندان ظالمی است که لگد بر گردن مظلومان گذاشته و ذره‌ای رحم ندارند!

قطعا ایشان بر اساس ادعاهای سالیان طولانی‌اش نمی‌تواند در برابر جنایت و ظلم و قدرت استبدادی و خشونت‌بار باید مدافع ممانعت از ظلم باشد.

شگفتی در اینجاست که ایشان اصلا متذکر تابلوی تمام رخ رسول الله (ص) در قرآن که به رحمت موصوف است، نمی‌شود که فرمود:

“وَماأَرسَلناکَ إِلارَحمَهً لِلْعالَمِین”(انبیاء/۱۰۷)

و نیز آیه ۱۵۹سوره آل عمران که در واقع تبیین مصداقی آیه بالاست که فرمود اگر در اخلاق ملائم نبودی و نماد رحمت نبودی کسی اطراف شما جمع نمی‌شد:

“فَبِمَا رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّاغَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوامِنْ حَوْلِکَ”.

سوم آنکه؛ ایشان با ذکر چند روایت غیر مستند و یا مجهول و یا مردود، حکم کلی بر کل آئین اسلام بار می‌کند که اسلام دنبال قدرت بوده و قدرت بوسیله خشونت و خشیت بدست آورده و ماندگار کرده!

آیا آن روایات اگر درست هم می‌بود می‌توانست به عنوان “موجبه جزئیه” منشاء صدور حکم کلی در “حد موجبه کلیه” شود؟!

مثلا حدیث منسوب به پیامبر که ایشان بر او تکیه می‌کند که پیامبر فرموده باشد:

أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى یَقُولُوا: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، فَإِذَا قَالُوهَا عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ، إِلَّا بِحَقِّهَا»

من من مأمور هستم تا با مردم بجنگم، تا اینکه بگویند: لااله الاالله. وقتی گفتند، جان و مالشان از ناحیه من محفوظ است. مگر اینکه خودشان مستحق قتل و تصاحب اموال باشند.

“نقلی” است که اضافه بر اینکه مرسل است و غیر قابل اعتنا و راوی‌اش ابن عمر و ابوهریره است، طبق دیدگاه برخی اهل فن؛ ساخته پرداخته‌ی «یهود» است که قصد مخدوشیت چهره اسلام را داشتند!

جالب است در نظریه پردازی برخی اهل سنت تصریح شده که این روایت بعد از خلافت ابوبکر مطرح شد تا از مخالفت‌ها جلوگیری شود؛

“وقتی پیامبر از دنیا رفت، و ابوبکر خلیفه شد؛ تعداد زیادی از مردم عرب، کافر شدند!”(سنن ترمزی ج ۵ص۳)

و در روایت دیگری عمر با اینکه آدم خشنی بود، آدم کشی به اسم اسلام را برنمی‌تابید. این متن را ملاحظه کنید:

“عمر در مورد کشتن مانعین زکات توسط ابوبکر، به او اشکال کرد و گفت: چگونه مردم را می‌کشی در حالی که پیغمبر فرمود: “من مأمور هستم که با مردم بجنگم تا اینکه بگویند لا اله الا الله، وقتی گفتند، خون و مالشان از طرف من محفوظ است.”

جواب ابوبکر این بود: “زکات از حقوق لا اله الا الله است. و به خدا قسم اگر کسی عقالی از زکات را که به پیغمبر پرداخت می‌کرده به من پرداخت نکند، با آنها خواهم جنگید.”

اینها نمونه‌ای است بر اینکه واقعیاتِ اسلام حتی از نگاه مانند عمر، غیر از خشونت و خونریزی است.

روایت دیگری که ایشان تمسک می‌جوید؛ “من بدل دینه فاقتلوه” سرنوشتی مشابه با روایت قبل دارد! که برای عدم تطویل ازآن گذر می‌کنیم.

چهارم اینکه؛ بی اعتنایی جناب سروش به روایات در تمام گفتار و نوشتارشان هویداست تا جاییکه در یک سخنرانی تصریح نمودند: “در مورد روایات اصل بر دروغ بودن و جعل است”!

حال چگونه برای اثبات یک مدعای بسیار سست به روایات، آن هم از نوع صد درصد مجعول و یا مجهول تمسک می‌جویند که نهایت مآخذ آن “سیره ابن هشام” است که تصریح اهل فن، مشوب از اسرائیلیات (جعلیاتی که یهود برای تضعیف اسلام و یا تقویت خودشان ساخته‌اند) می‌باشد. و از انبوهی روایات که اثبات رحمت و مودت دارد گذر می‌کند!

شگفتی از ایشان است که ده‌ها سال است بر اسلام رحمانی و محوریت محبت و حق و اخلاق در مناسبات دینی-اجتماعی و سیاسی گام نهاده، اتهام خشونت و قدرت طلبی و خشیت پروری به اسلام زند! تردیدی نیست چنانچه نواقص مشهود و ناصواب و غیر منصفانه این گفتار جبران نشود، در دوستان و علاقمندان ایشان جابجایی وسیعی صورت خواهد گرفت.