تأثیر همه‌گیری کووید ۱۹ بر اعتقادات دینی مردم در کشورهای توسعه‌یافته
همه‌گیری کرونا زندگی میلیاردها تن را در سراسر جهان مختل کرده و همین‌طور دارد انسان‌ها را به کام مرگ می‌کشاند. در شرایط این‌چنینی ممکن است انسان برای برخورداری از احساس پشت‌گرمی به گروه‌های مذهبی، خانواده، دوستان و دیگر شبکه‌های اجتماعی روی آورد.
در بعضی از مطالعات پیشین این‌طور نتیجه‌گیری شده بود که پس از وقوع حوادث سهمگین، سطح تدیّن مردم افزایش پیدا می‌کند. طبق گزارش مرکز پژوهشی پیو که در اکتبر 2020 انجام شد، تقریباً یک‌سوم (35%) از مردم آمریکا معتقدند که کووید 19 حامل یک یا چند درس از جانب خداوند است.
براساس نظرسنجی‌ای که از ژوئن تا اوت 2020 در میان 14276 نفر در چهارده کشور توسعه‌یافته[1] انجام شد، تقریباً از هر ده نفر در آمریکا، سه نفر (28%) معتقدند شیوع بیماری کووید 19 اعتقادات آنها را مستحکم‌تر ساخته است. 28% نیز معتقدند اعتقادات دینی همه مردم آمریکا تقویت شده است.
در دیگر نقاط جهان تعداد کمتری از مردم معتقدند که ویروس کرونا تأثیری بر اعتقادات دینی آنها گذاشته است. برای نمونه تنها 10% از انگلیسی‌ها بر این باورند که این همه‌گیری ایمان آنها را تقویت کرده است. در ژاپن نیز 5% از مردم باور دارند که هم‌اکنون دین نقش جدّی‌تری در زندگی آنها و هموطنانشان ایفا می‌کند. ولیکن به طور کلّی، اکثریت افراد موردپژوهش معتقدند کووید 19 هیچ‌نوع تأثیری بر اعتقادات دینی آنها نداشته است.
شاید بتوان گفت اختلاف دیدگاه‌های مردم جهان در این زمینه، بازتاب نحوه نگرش ساکنان کشورهای مختلف نسبت به نقش دین در حیات شخصی و اجتماعی آنهاست.
کشورهای اروپایی از آغاز قرن 19 شاهد روند سریع سکولاریزاسیون بوده‌اند و امروز به‌طورنسبی تعداد اندکی از مردم در ایتالیا (25%)، هلند (17%) یا سوئد (9%) برای دین در زندگی خود اهمیت و جایگاهی قائل هستند. در کشورهای حوزه شرق آسیا مثل ژاپن و کره جنوبی نیز نرخ پایبندی مذهبی پایین است.
ساکنان ایالات متحده آمریکا نیز به‌تازگی سکولارتر شده‌اند و بخش فزاینده‌ای از آنها پیرو هیچ دین مشخصی نیستند. اما همچنان آمریکایی‌ها در مقایسه با ساکنان دیگر کشورهای پیشرفته متدیّن‌تر هستند. نیمی از مردم آمریکا معتقدند دین در زندگی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است، در حالی که این رقم در استرالیا 20%، در کره جنوبی 17% و در ژاپن 9% است.
البته تقریباً در تمام کشورهای موردپژوهش، افرادی که برای دین در زندگی خود نقش مهمّی قائلند بیش از دیگران بر این باورند که همه‌گیری کووید 19 موجب تقویت اعتقادات دینی آنها و هم‌میهنانشان شده است. از طرف دیگر، افرادی که از سطح درآمد و تحصیلات پایین‌تری برخوردار هستند، بیش از بقیه معتقدند کووید 19 تأثیر مثبتی بر اعتقادات دینی آنها گذاشته است.
ادراک مردم از تأثیر این همه‌گیری بر روی ایمان و اعتقادات به سطح دیانت خود مردم بستگی دارد؛ متدیّن‌ترها بیش از دیگران بر این باورند که کووید 19 موجب تقویت ایمان خودشان و دیگر هموطنانشان شده است.
همه‌گیری کووید 19 موجب لغو شدن فعالیت‌ها و مراسم‌های مذهبی در سراسر دنیا شده است، اما شمار اندکی از مردم (3%) معتقدند که ایمان و اعتقادات آنها بر اثر این بیماری تضعیف شده است.
اعتقادات دینی تنها یکی از ابعاد زندگی ماست که از این همه‌گیری متأثر شده است. قرنطینه‌ها، آشفتگی‌های اقتصادی و پیامدهای این بیماری روابط خانوادگی را نیز تحت‌تأثیر خود قرار داده و بسیاری معتقدند که کووید 19 این روابط را مستحکم‌تر ساخته است.
دین تنها راهکار انسان برای مقابله با بحران‌ها نیست؛ کانون خانواده پناهگاهی دیگر برای اوست. به خاطر قرنطینه‌ها و الزام بسیاری از مردم به دورکاری یا شرکت در مدارس مجازی، تعداد کسانی که معتقدند روابطشان با اعضای خانواده قوی‌تر شده (32%) بیش از کسانی است که می‌گویند کووید 19 روابط خانوادگی آنها را ضعیف کرده است (8%). البته اکثریت معتقدند این بیماری هیچ تأثیری بر روابط خانوادگی آنها نگذاشته است.
مترجم: زهرا رحیمی
[1] ایالات متحده آمریکا، اسپانیا، ایتالیا، کانادا، فرانسه، استرالیا، انگلیس، کره جنوبی، بلژیک، هلند، ژاپن، آلمان، سوئد، دانمارک
