پس از افول بوکوحرام؛ نیجریه و هراس از داعش
خبر کشته شدن رهبر بوکوحرام و کاهش سلطه وحشت بوکوحرام بر سر شمال شرقی نیجریه شادی چندانی به ارمغان نیاورده‌است؛ چراکه گروهی که بوکوحرام را شکست داده داعش است و همین موضوع سرنوشت پیچیده دیگری برای آینده نیجریه رقم می‌زند.
به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه گاردین، حتی با وجود اینکه احتمال مرگ ابوبکر شیکاو، رهبر خشونت‌طلب و بدنام این جنبش افراطی افزایش یافته، پناهگاه‌های آن هدف حمله قرار گرفته و بقایای شبه‌نظامیانش پراکنده شده‌اند، تعداد اندکی از ناظران این درگیری، ابراز شادمانی می‌کنند. دلیل آن ساده است؛ نیرویی که بوکوحرام شیکاو را شکست داده است، تحت پرچم سبز و سفید ملی نیجریه نمی‌جنگد، بلکه تحت لوای پرچم‌های سیاه رنگ داعش قرار دارد.
نبرد روز چهارشنبه اوج کمپین “داعش در استان آفریقای غربی” (Iswap) برای حذف یک گروهی بود که رهبران خودش را به عنوان یک رقیب و تهدید بالقوه می‌بیند. این گروه با حرکت از پایگاه‌ها به سمت شرق، حول و حوش دریاچه چاد، به سمت جنگل متراکم سامبیسا رفته و ابوبکر شیکاو را محاصره کرد. این کاری بود که نیروهای نیجریه با وجود اعزام نیروهای ضربت چند ملیتی از طرف دولت‌های غربی و کمک‌های مالی هنگفت نتوانسته بودند ظرف ۱۲ سال جنگ انجام دهند.
برخی منابع از پیوستن شبه نظامیان بوکوحرام به طرف پیروز خبر میدهند. با فرض اینکه ابوبکر شیکاو مرده باشد، داعش در استان آفریقای غربی همچنین به ذخایر تسلیحات، مهمات و غنائم شیکاو دسترسی خواهد یافت.
در سطح استراتژیک، تصرف اراضی بوکوحرام در شمال شرقی نیجریه، یک منطقه به بزرگی هزاران مایل در امتداد این منطقه تا مکان‌هایی مثل مالی و مرز لیبی را که گروه‌های وابسته به داعش در آنجا تحرکاتی دارند، به هم پیوسته می‌کند.
گروه‌های وابسته به داعش همواره نیروی غالب در این منطقه نبودند. برای سال‌ها، القاعده اصلی‌ترین سازمان افراطی در اکثر مناطق ساحل بود، حتی پس از ظهور رقیبش در سال ۲۰۱۴. اما زمانی که درگیری این دو گروه در ۱۸ ماه پیش، بعد از یک دوره طولانی همزیستی آغاز شد، این داعش بود که بهتر عمل کرد و این برتری به آن اجازه داد تا از شرایط موجود در سراسر این منطقه سود ببرد.
وب‌سایت هوم انجل (HumAngle) که به دست خبرنگاران سرشناس نیجریه اداره می‌شود که منابعی داخل سرویس‌های اطلاعاتی محلی و شبکه‌های افراطی دارند، گزارش داد که حمله “داعش در استان آفریقای غربی” به بوکوحرام عمدتا با کمک فرماندهان ارشد رویگردان از گروه شیکاو انجام شد . این شامل افرادی می‌شود که داخل بوکوحرام ماندند و به فرماندهان داعش اطلاعات دادند.
بسیاری از آنها تحت تأثیر ضعف نسبی بوکوحرام از حملات هوایی ارتش به پایگاه‌هایشان در جنگل سامبیسا و خسارات سنگینی که از نیروهای نظامی در چاد متحمل شدند، قرار گرفته‌اند.
همچنین فرار از آنها معیار احساسات افراط‌گرایانه در سایر نقاط است و به احتمال زیاد نشانه حمایت از وابستگان داعش در مکان‌هایی مانند نیجر، بورکینافاسو و مالی است. در نیجریه، مرگ یا احتمالا ناتوانی ابوبکر شیکاو پایان یک دوره است.
ابوبکر شیکاو در سال ۲۰۰۹ پس از کشته شدن محمد یوسف به دست پلیس، کنترل بوکوحرام را به دست گرفت و خشونت آن را به سطح جدیدی رساند. در دوره رهبری او، این گروه از کودکان و زنان به عنوان عوامل انتحاری استفاده کرده و مناطق گسترده‌ای در شمال شرق را برای مقام‌ها و نیروهای دولتی غیر قابل تردد کرد و در سال ۲۰۱۴ هم در شهر گووزا در ایالت بورنو خلافتی اعلام کرد که عمر آن کوتاه بود.
به دنبال تهاجم نیروهای نیجریه از سال ۲۰۱۵ با حمایت سربازانی از کامرون، چاد و نیجر، شبه‌نظامیان از بیشتر مناطق خودشان که زمانی در کنترل داشتند، رانده شدند.
تاکتیکهای شیکاو منجر شد تا مخالفان او درون بوکوحرام در سال ۲۰۱۶ راهشان را جدا کنند و داعش در استان آفریقای غربی را با حمایت رهبران داعش در عراق و سوریه تشکیل دهند. این گروه جدید به سرعت به نیروی پرتوان‌تر و منظم‌تر تبدیل شد و سیاست پیچیده‌تر “قلب و روح” را در قبال جوامع محلی به نسبت دوره شیکاو در پیش گرفت.
این نیز ممکن است یکی از دلایل تغییر توازن قدرت در میان افراط‌گرایان باشد و همچنین به عنوان یک درس برای سایر گروه‌ها در سراسر این قاره تلقی خواهد شد.
پیوندهای ایجاد شده توسط “داعش مرکزی” با شبه نظامیان در موزامبیک و مناطقی از منطقه مرکزی دریاچه‌های بزرگ گرچه اغلب ناچیز است، اما باعث شده است که این گروه تصور کند که دستاوردهای آفریقا برخی از ضررهای آن را در خاورمیانه جبران کرده است. با در اختیار گرفتن موثر یک کمپین شورشی پایدار در پرجمعیت‌ترین ایالت این قاره، پروپاگاندای آن اکنون مواد اصلی را داراست.
