راهپیمایی ضدّ واکسیناسون و درس‌هایی از فلسفه سیاسی
مشکل مخالفان واکسن چیست؟ “تلاش برای محفوظ نگه داشتن حق انتخاب شهروندان مهمترین مأموریت دولت‌های لیبرال مدرن است.” تلقی امروز ما از آزادی (آزادی همراه با پذیرش برخی محدودیت‌ها) که برداشتی لیبرال دموکراتیک از آزادی است، اولین بار دویست سال قبل مطرح شد. جرمی بنتام در فلسفه سیاسی با مطرح کردن فلسفه فایده‌گرایانه باور داشت که سیاست‌ها باید برای فراهم آوردن بیشترین راحتی (یا شادی) برای اکثریت افراد جامعه وضع شود. حال درباره موضوع ما، واکسیناسیون، به نظر می‌رسد به خاطر سلامت عمومی جامعه و خیر عمومی، همه شهروندان موظف‌اند واکسن بزنند؛ به این دلیل که موجب آزادی بیشتر برای همه شهروندان جامعه خواهد شد.
جیووانی پوگی: در طول دوران کرونا شاهد تظاهرات ضد واکسیناسون زیادی در سراسر جهان بودیم. مقاومت در برابر این اعتراض‌ها برای حفظ سلامت عمومی جامعه اهمیت حیاتی دارد. از آنجا که سروکار من با فلسفه سیاسی است، به نظرم بررسی موضوع از زاویه آزادی‌های شخصی حائز اهمیت است. آیا دعوت به واکسیناسیون نقض آشکار آزادی‌های فردی است؟ سعی می‌کنم توضیح دهم که چرا پاسخ من به این سؤال منفی است.
در ادبیات لیبرالیسم و با توجه به دو مفهوم آزادی منفی و آزادی مثبت (https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA) به نظر من واکسن زدن شهروندان اساساً در زمره آزادی‌های مثبت خواهد بود. احتمالاً خواسته معترضان ضد واکسن خودخواهانه است زیرا خواستار آزادی مطلق و بی قید و شرط‌اند. خواسته آنها در زمره آزادی‌های منفی است؛ یعنی معتقدند نباید هیچ محدودیت و مرزی برای هیچ نوع فعالیت آزادانه‌ای وجود داشته باشد. اما باید در نظر داشت که این نوع آزادی در موضوع واکسیناسیون و سلامت عمومی جامعه بسیار مشکل‌ساز خواهد شد. مثال مرتبط در این باره سیگار کشیدن است. امروزه سیگار کشیدن شهروندان در مکان‌های خاصی (مثل اتاق مخصوص سیگار در فرودگاه‌ها) محدود شده است. چرا؟ چون پای سلامت بقیه شهروندان در میان است و دولت‌ها موظف‌اند شهروندان (غیرسیگاری) را از آسیب‌های استنشاق دود سیگار محافظت کنند. به همین ترتیب، شاید بد نباشد افراد ضدواکسن نیز به خاطر واکسن نزدن جریمه شوند. زیرا از وجه اخلاقی، واجب است که ایمن‌سازی شهروندان و آزادی مثبت همه افراد جامعه ترویج و تشویق شود.
در ادامه متن نگاهی می‌اندازیم به فایده‌گرایی جرمی بنتام، “اصل ضرر” جان استوارت میل و نظریات آیزایا برلین درباره آزادی مثبت. این خط سیر اندیشه لیبرالی در دویست سال گذشته برای توسعه آزادی‌های لیبرال دموکرات امروز اهمیت زیادی دارد.
فیلسوفان چه می‌گویند؟
مشکل مخالفان واکسن چیست؟ “تلاش برای محفوظ نگه داشتن حق انتخاب شهروندان مهمترین مأموریت دولت‌های لیبرال مدرن است.” تلقی امروز ما از آزادی (آزادی همراه با پذیرش برخی محدودیت‌ها) که برداشتی لیبرال دموکراتیک از آزادی است، اولین بار دویست سال قبل مطرح شد. جرمی بنتام در فلسفه سیاسی با مطرح کردن فلسفه فایده‌گرایانه باور داشت که سیاست‌ها باید برای فراهم آوردن بیشترین راحتی (یا شادی) برای اکثریت افراد جامعه وضع شود. حال درباره موضوع ما، واکسیناسیون، به نظر می‌رسد به خاطر سلامت عمومی جامعه و خیر عمومی، همه شهروندان موظف‌اند واکسن بزنند؛ به این دلیل که موجب آزادی بیشتر برای همه شهروندان جامعه خواهد شد. بدیل این حالت، آزادی مطلق و بی چون و چرا برای واکسن نزدن است که احتمال تمدید شدن قرنطینه و فشار آوردن بر روی آزادی بقیه شهروندان را در پی خواهد داشت.
جان استوارت میل فیلسوف دیگری است که در ادامه همین بحث، “اصل ضرر” را پیشنهاد داد. طبق این اصل همه افراد باید در انجام کارهایشان آزاد باشند، مادامی که به کسی ضرری نمی‌رسانند. یکی از تاثیرات غیرمستقیم این اصل این است که چنین اصلی در مواضع اخلاقی قوانین و سیاست‌های جوامع لیبرال دموکرات به چشم می‌خورد. مثلاً در بسیاری از کشورها اتاق سربسته‌ای را برای سیگار کشیدن افراد در نظر گرفته‌اند تا دود سیگارشان افراد غیرسیگاری را آزار ندهد. در مورد واکسیناسیون هم شکی نیست که فردی که از واکسن زدن خودداری می‌کند، می‌تواند به بقیه افراد جامعه ضرر برساند. این امر باعث خدشه‌دار شدن اجرای آزادی مثبت در جامعه می‌شود.
متفکر دیگر، آیزایا برلین است. نظرات او درباره آزادی مثبت معضل مخالفان واکسن را به بهترین وجه توضیح می‌دهد و تمایل آنها را به آزادی انتخاب بی چون و چرا تبیین می‌کند. نظریه‌پردازان نام “آزادی منفی” را برای این نوع آزادی مطلق و بی چون و چرا پیشنهاد داده‌اند. آزادی منفی ممکن است جذاب به نظر برسد ولی اگر سفت و سخت در جامعه‌ای اعمال شود، باعث آسیب شدید به افراد جامعه خواهد شد. به هر حال، امروزه در جوامع مترقی این اصل جا افتاده که ما محدودیت‌هایی را بر آزادی خودمان می‌پذیریم تا به آزادی دیگران تخطی نکنیم. (البته یکی از لوازم این طرز تفکر این است که مردم باور کنند که مسائل علمیِ مرتبط با واکسن به هیچ وجه سیاست‌زده نیست)
جمع‌بندی
درمورد آزادی بیان و حق انتخاب مثال‌های بحث‌برانگیز فراوانی وجود دارد؛ ولی به نظر من واکسیناسیون ضد کرونا موضوع متفاوتی است. با در اختیار داشتن فلسفه فایده‌گرایی و اصل ضرر، همان طور که در بالا اشاره شد، اجرای آزادی مثبت می‌تواند موجب شود که در جوامع لیبرال دموکرات، تظاهرات ضد واکسیناسیون و نشر اخبار کاذب در این باره ممنوع شود. لازم است شهروندان این نکات را درک کنند که: در اینجا پای سلامت عموم جامعه در میان است، علم قابل اعتماد است و 99.9% جامعه جهانی پزشکان از عرضه واکسن کرونا حمایت کرده‌اند. بنابراین واکسن زدن جزو مصلحت‌های عمومی جامعه محسوب می‌شود و ابعاد خوشایند و اخلاقی آزادی مثبت را تقویت می‌کند.
در حال حاضر که این متن نگاشته می‌شود، آفریقای جنوبی مکانی است برای شیوع کرونا و جهش احتمالی ویروس. با توجه به تاکید آزادی مثبت بر فایده‌گرایی و کاهش دادن ضرر، اقدام برای واکسیناسیون عمومی در این منطقه یک ضرورت به نظر می‌رسد. این اتفاق باید هر چه سریعتر رخ دهد تا شهروندان بتوانند هر چه زودتر به زندگی معمولی بازگردند؛ زندگی‌ای که در آن همه آزادند اهداف خود را پی بگیرند و فراموش نکنند که آزادی بدون محدودیت‌های معقول و منطقی، لاجرم منجر به آزار رساندن به دیگری خواهد شد.
*مترجم: مریم علمایی
*منبع: https://theconversation.com/combating-covid-19-anti-vaxxers-lessons-from-political-philosophy-168947
سلام
این متن مبنای علمی ندارد
اینکه واکسن نزدن موجب ضرر به دیگران می شود در اون زمان مورد تحقیق قرار نگرفته بود و بلکه برعکس تحقیقات می گفت که واکسن زدن مانع انتقال نیست.
بعدا هم فیلم یکی از همین واکسن ساز ها در اومد که این سخن مبنای علمی نداشته و صرفا جهت کنترل جامعه گفته شده است.
اما از منظر حقوقی. آزادی و تصمیم اکثریت در صورتی برای اقلیت لازم الاجراست که حقوق اولیه آنها {مثل حفظ جان} را تهدید نکند و مبتنی بر داده های علمی محکم باشد
اما در موضوع کرونا اساسا داده علمی محکمی وجود نداشت زیرا استحکام داده های علمی نیاز به تحقیقات زمان بر دارد. از سوی دیگر خطرناک نبودن واکسن هم اثبات نشده و مجوز آن اضطراری بوده است
از این رو اجبار واکسن در این شرایط همان دیکتاتوری اکثریت است که گفته اند بدترین نوع دیکتاتوری است!
زیرا با قانون صورت می گیرد و ظاهر مشروعی دارد!