هشدار نهادهای بین‌المللی: جنگ اوکراین امنیت غذایی جهان را به خطر انداخته است!
ابراهیم احمدیان
حمله نظامی روسیه به اوکراین اثرات عمیق و گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و جز آن خواهد داشت و بحران‌های کوتاه‌مدت و درازمدتی خواهد آفرید. برخی بحران‌ها از هم‌اکنون ظاهر شده یا طلیعه آن‌ها در حال ظهور است.
در حوزه کشاورزی و غذا، کارشناسان از آغاز این حمله مدام هشدار دادند؛ زیرا روسیه و اوکراین نقش کلیدی در تأمین برخی مواد غذایی اساسی را در جهان ما دارند. در سال 2021 روسیه اولین کشور صادرکننده گندم در جهان و اوکراین پنجم بود.(به نقل از دویچه وله) صادرات گندم روسیه در سال ۳۰ میلیون تن و اوکراین ۲۰ تا ۲۵ میلیون تن است و این رقم بسیار بالا و حدود سی درصد از گندم مصرفی جهان است.
صادرات گندم روسیه و اوکراین غالباً از بنادر دریای سیاه انجام می‌گرفت اما بنابر گزارش شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط با مواد غذایی از جمله شرکت آلمانی “بی‌وا” (Baywa)، بزرگ‌ترین شرکت آلمانی تجارت محصولات کشاورزی، صادرات گندم از اوکراین و روسیه از طریق دریای سیاه تقریباً متوقف شده و هیچ صادراتی از بنادر اوکراین صورت نمی‌گیرد. هنوز فعالیت‌های صادراتی از مبدأ روسیه وجود دارد، اما به گفته بی‌وا این صادرات بسیار محدودند.(به نقل از دویچه وله)
روسیه اعلام کرد که صادرات گندم، جو، چاودار و سایر غلات را محدود می‌کند و این شوک بزرگی را به بازار کشاورزی وارد کرد(به نقل از دویچه وله)و موجب افزایش قیمت مواد غذایی در جهان شد. حتی اگر روسیه بخواهد و بتواند گندم صادر کند، مشکل تحریم‌های مالی و اقتصادی علیه روسیه از موانع مهم آن در آینده خواهد بود.
بدین ترتیب جهان ما در بخش غذا با خطر محو شدن حدود 30 درصد از گندم مصرفی خود رو به رو خواهد شد که پیش از این از روسیه و اوکراین به او می‌رسید. جز این جهان ما وابستگی شدیدی هم به نهاده‌های خوراک دام و طیور و همچنین دانه‌های روغنی دارد که در روسیه و اوکراین تولید می‌شوند. نزدیک 70 درصد از بازار صادراتی روغن آفتابگردان جهان در دست روسیه و اوکراین است.
مشکل دیگر مسئله کود شیمیایی و محصولات دیگری مثل گاز است که در تولید کود شیمیایی ضروری‌اند. قیمت آمونیاک، نیتروژن، نیترات‌ها، فسفات‌ها، پتاس و سولفات‌ها که برای تولید کود شیمیایی به کار می‌روند، از ابتدای سال جاری بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است.(به نقل از سایت تحلیل بازار) روسیه به تنهایی حدود 14 درصد کود شیمیایی جهان را تأمین می‌کند به جز آن که گاز صادراتی این کشور هم در تولید کود دیگر کشورها دخیل است. گفتنی است که رفع نیاز جمعیت فعلی جهان از گندم و محصولات غذایی استراتژیک دیگر بدون کود ممکن نیست. تحریم علیه بلاروس، متحد روسیه نیز تأثیر مخربی بر بازار پتاس گذاشته است. روسیه و بلاروس ۴۰ درصد از حجم مبادلات سالانه پتاس جهان را در دست دارند.(به نقل از سایت تحلیل بازار)
همه این‌ها و مسائل دیگر باعث شد تا چهار نهاد بین‌المللی (بانک جهانی، سازمان تجارت جهانی، صندوق بین‌المللی پول و برنامه جهانی غذا، نهاد زیر مجموعه سازمان ملل) چند روز پیش ضمن هشدار، از کشورها بخواهند برای تأمین امنیت غذایی جهان تدبیرهای هماهنگ‌شده‌ای در دستور کار قرار دهند. این نهادها از کشورهای جهان خواستند در پیش پای صادرات مواد غذایی و کود شیمیایی مانع و تحریم ایجاد نکنند. آن‌ها گفتند جنگ در اوکراین به فشارهای فزاینده ناشی از بحران همه‌گیری کرونا، تغییرات آب و هوایی و تنش‌های روزافزون منطقه‌ای می‌افزاید و تهدیدی برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به شمار می‌رود.(به نقل از سایت دویچه وله)
سازمان تجارت جهانی (WTO) هم در تحلیلی پیش‌بینی کرد تولید ناخالص داخلی جهان کاهش می‌یابد. این سازمان مهم‌ترین علت‌ها را افزایش شدید بهای مواد غذایی و انرژی و کاهش صادرات از روسیه و اوکراین عنوان کرد.(به نقل از دویچه وله)
