ماجرای حجاب در چند پرده

 

حجاب از نظر علامه طباطبایی

از علامه طباطبایی پرسیدند که نظرتان در خصوص حجاب چیست؟ ایشان پاسخ داد که: «ظاهراً در اسلام ستر منظور است». پرسیدند که: آیا ستر (پوشش) موضوعیت دارد و یا مقدمه ­ای است برای جلوگیری از تحریکِ شهوات و چشم چرانی و نگاه نامحرمان به مواضع زینت و زیبایی آنان؟

ایشان پاسخ گفت: «بله، ستر موضوعیت دارد و لازم است بانوانِ مسلمان با حجاب و ستر بیرون آیند و تنها به منظور حفظ زینت آنان از چشم چرانی و نگاه به نامحرم و تحریک شهوت آنها نیست.

تحریک شهوت حکمت است نه علتِ حکم». دوباره پرسیدند: آیا پوشیدن چادر برای حجاب اسلامی موضوعیت دارد؟ و ایشان پاسخ داد: « مقصود از حجاب آن است که زن، جمال خلقت خود را نشان ندهد و به هر نحو که باشد آن را بپوشاند. و خصوص چادر موضوعیت ندارد. بلکه ستر و ساتر معتبر است».[1]

حجاب از نظر شهید مطهری

شهید مطهری در کتاب «مسأله حجاب» در پاسخ به برخی شبهات در خصوص حجاب و آزادی اینگونه می گوید: «فرق است بین زندانی کردنِ زن در خانه و بین موظف دانستنِ او به اینکه وقتی می خواهد با مردِ بیگانه مواجه شود پوشیده باشد.

در اسلام محبوس ساختن و اسیر کردنِ زن وجود ندارد. حجاب در اسلام یک وظیفه ای است بر عهده زن نهاده شده که در معاشرت و برخورد با مرد باید کیفیتِ خاصی را در لباس پوشیدن مراعات کند.

این وظیفه نه از ناحیه مرد بر او تحمیل شده است و نه چیزی است که با حیثیت و کرامتِ او منافات داشته باشد و یا تجاوز به حقوقِ طبیعی او که خداوند برایش خلق کرده است محبوس شود.

اگر رعایت پاره ای مصالح اجتماعی، زن یا مرد را مقیَّد سازد که در معاشرت، روش خاصی را اتخاذ کنند و طوری راه بروند که آرامشِ دیگران را بر هم نزنند و تعادلِ اخلاقی را از بین نبرند، چنین مطلبی را زندانی کردن یا بردگی نمی توان نامید و آن را منافی حیثیتِ انسانی و اصلِ آزادی فرد نمی توان دانست».[2]

حجاب از نظر شهید بهشتی

فرزندِ شهید بهشتی در گفتگویی عنوان کرده است که پدرش در خارج از کشور، هرگز او را وادار به داشتنِ حجاب نکرده است. می گوید: «شهید بهشتی هیچ گاه تحکم به داشتن حجاب و رعایت موازینِ شرعی نکرد. او معتقد بود که اجبار در دین باعث دوری جوانان از مکتب پویای اسلام می شود.

هنوز هم بدخواهانِ ایشان در صددند که از انتشارِ این افکار جلوگیری کنند». یکی دیگر از فرزندانِ شهید بهشتی، خاطره ای از ایشان نقل می کند. می گوید: «در یکی از آخرین جلسات شهید بهشتی در خرداد 1360 در بخش سئوال و جواب، در حزب جمهوری اسلامی کتباً به شهید بهشتی گفته می شود به خواهرانِ ما تذکر بدهید از حجابِ برتر یعنی چادر استفاده کنند.

آقای بهشتی می گوید که اینجا برای چندمین بار و آخرین بار (ایشان نمی دانستند که در مدت کوتاهی بعد از آن شهید می شوند) به برادرانمان تذکر می دهم که بدانند حجاب در حدودی که تعیین شده است حجاب است چه روسری و مانتو باشد و چه چادر حجاب است و مزاحم خواهران نشوید».[3]

حجاب از نظر آیت الله جوادی آملی

در جنجالهای اخیر پیرامون حجاب، سخنی از آیت الله جوادی آملی نقل شد. با این تعبیر که: «گاهی نامه می نویسند که شما چرا ساکت هستید، درباره حجاب و عفاف حرفی نمی زنید. بر فرض با فشار انسان این روسری را یک قدری جلو بیاورید، این که عفاف و حجاب نیست. این، آن فساد را جلوگیری نمی کند! ازدواج است که جلوگیری می کند. با بگیر و ببند، حداکثر ممکن است ظاهر حفظ شود».

در تعبیر دیگری از ایشان نقل شد که: «این آشفته بازار بودن مسأله حجاب و عفاف با فشارِ سر نیزه حل نمی شود. از راهِ دیگری فساد را توسعه می دهند. عمده همین است آن که ما را آفرید، صلاح و فلاح ما را در همین دانست که مسأله ازدواج را اهمیت بدهید و دیر ازدواج نکنید و توقع بیجا نداشته باشید».[4]

بیانِ این سخنان در فضای مجازی، واکنش دفتر آیت الله جوادی آملی را در پی داشت. این منبع، انتشار ناقص و گزینشی سخنان آیت الله جوادی آملی در فضای مجازی را اقدامی نادرست عنوان کرده و از مخاطبان خواست به اصالت منبع خبر توجه لازم را داشته باشند و اخبار ایشان را صرفاً از سایتِ اسرا دنبال کنند.

آیت الله جوادی آملی در خصوص حجاب معتقد است که این امور یک تکلیفِ الهی است. اساساً حکمت تکلیف در هستی شناسی انسان نهفته است. به باور ایشان، تعیین تکلیف برای انسان به جهت تبیین جایگاه و تکریم مقامِ انسانی اوست.

همان گونه که احکامی چون نماز و روزه ریشه در مصالحِ تکوینی دارد و هدف از وضعِ آنها، دستیابی انسان به کمال است، حجاب نیز به عنوان یک تکلیف ریشه در تکوین دارد. عناوینی چون حُسن و قُبح و عدل و ظلم و …

از نظام تکوین و واقعیت، به نظام تشریع و اعتبار سرایت کرده است. به بیان دیگر دین که سیمای زن را در حجاب و عفاف و جلباب طهارت معرفی می کند، بدین جهت است که جنبه های مختلفِ هستی او را بالنده و شئون وجودی او را جلوه گر سازد. به باور ایشان از همین رو، بدترین اثرِ بی حجابی یا بد حجابی، آسیبی است که به حریمِ هویتِ زن می زند.[5]

 

پی نوشتها

[1]– در محضر علامه طباطبایی، محمد حسین رخشاد

[2] مسأله حجاب، مرتضی مطهری، صص92- 93

[3] گفتگوی فرزند شهید بهشتی با سایت جماران، کد خبر: 1557392

[4] این سخنان گزینشی از بیانات ایشان در آذر ماه 1396 بود.

[5] رک: جوادی آملی، سروش هدایت