شناسایی آثار ادیانی در گنجینه کتابخانه رضوی؛ رونمایی از نسخه خطی سرودهای مسیحی
پس از رونمایی از مصحف رضوی، گنجینه کتابخانه آستان قدس رضوی در برنامه‌ای به مناسبت میلاد حضرت عیسی (ع) نسخه خطی سرودهای مسیحی موسوم به شاراکان را معرفی و رونمایی کرد.
یکصد و نود و چهارمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی به مناسبت میلاد حضرت عیسی (ع) به معرفی و رونمایی از نسخه خطی «سرودهای مسیحی موسوم به شاراکان» اختصاص پیدا کرد.
به گزارش گنجینه رضوی، رمضانعلی ایزانلو؛ پژوهشگر گروه ادیان بنیاد پژوهش‌های اسلامی در این مراسم که در تالار کنفرانس کتابخانه مرکزی برگزار شد، با محور موضوعی گفتگوهای بین الادیانی در آینه میراث فرهنگی کتابخانه آستان قدس رضوی به ایراد سخن پرداخت.
طرح شناسایی آثار ادیانی در گنجینه کتابخانه رضوی
وی با اشاره به گنجینه عظیم میراث فرهنگی موجود در سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، معرفی آن در عرصه گسترده را یکی از دغدغه‌های پژوهشگران عنوان کرد.
ایزانلو افزود: از سال 1399 طرح شناسایی آثار ادیانی را دنبال می‌کنیم که در پی آن 2500 منبع از میان ادیان ابراهیمی شناسایی و از بین آن یکهزار و صد منبع احصا شده است.
وی، نسخ خطی مسیحیت و یهود را به ترتیب دارای بیشترین منبع در میان آثار نسخ خطی عنوان کرد و گفت: در میان این منابع متون مقدس و اناجیل به زبان‌های ناشناخته یونانی، لاتین و عبری به چشم می‌خورد و آثاری از ردیه هایی بر یهود و مسیحیت و همچنین ردیه های یهودیان و مسیحیان بر اسلام نیز وجود دارد.
ایزانلو، آثاری که جنبه تبلیغی و تبشیری دارد را بخش دیگری از آثار موجود در میان منابع نسخ خطی کتابخانه مرکزی رضوی برشمرد که تاریخ اکثر این منابع به اواخر دوره صفویه تا اوایل دوره قاجار می‌رسد.
وی تصریح کرد: در همه ادیان آسمانی بسیاری آثار بودند که به دست بزرگان دین پنهان می‌شدند و یا از بین می‌رفتند اما در نگاه تمدن اسلامی حفظ آثار ایجاد میراثی برای آیندگان بود.
باز تعریف مجددی از هویت دین و دینداری
جعفر مروارید، استادیار فلسفه، دانشگاه فردوسی مشهد نیز که با محوریت ضرورت گفتگوی ادیان و موانع فلسفی والهیاتی به سخنرانی پرداخت، گفت: ضرورت تاریخی کنونی اقتضا می‌کند، ادیان ابراهیمی، باز تعریف مجددی از هویت دین و دینداری داشته باشند.
وی تصریح کرد: جریان افراطی تکفیری و خشونت علیه دینداران، هم زمان انسانیت و معنویت و دین داری در جهان معاصر را تهدید می‌کند و تجربه جریان‌های تکفیری و صهیونیسم، نشان داده است که زیست دینی در جهان متکثر معاصر و به هم پیوسته، جز با حمایت جریان‌های دینی از یکدیگر ممکن نیست.
مروارید ادامه داد: اخلاقی زیستن و دیندارانه زندگی کردن، در چهارچوب جامعه‌ای سازمان‌دار و امن امکان‌پذیر است و گروهای تکفیری، همین جامعه سازمان یافته وبا امنیت را مورد هدف قرار داده‌اند.
وی با بیان اینکه بزرگان ادیان با درک شرایط خطیر کنونی در عرصه عملی دست یاری به سمت هم داده‌اند، دیدگاه‌های آیت الله سیستانی به منزله رهبر معنوی شیعیان عراق, درحمایت از ایزدیان و دیدگاه‌های آیت الله خامنه‌ای به منزله رهبر سیاسی و معنوی شیعیان، در دیالوگ با جوانان غربی را مصداقی بر این مدعا خواند.
مروارید، مفهوم سنتی از نجات و رستگاری انحصار گرایانه را مهمترین مانع برای امکان دیالوگ بین ادیان دانست و گفت: بر طبق دیدگاه انحصارگرایی، پیرو آیین‌های دیگر، نه تنها باورهایشان کاذب و نادرست است که به نجات اخروی نیز دست نمی‌یابند. این استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد: دیدگاه‌های انحصارگرایانه که نجات و رستگاری را منحصر به یک دین خاص می‌داند، دیالوگ میان ادیان را ناممکن می‌سازد.
برگ‌هایی از یک دست‌نوشتهٔ ارمنی
ابراهیم شفیعی، پژوهشگر زبان شناسی دیگر سخنران این مراسم به توضیحاتی پیرامون نسخه خطی موجود در آستان قدس رضوی که در بردارنده بخش‌هایی از کتاب شارکان است، پرداخت.
وی داشتن زبان خاص برای کلیسای ارمنی را یکی از موضوعات مهم این کلیسا خواند که در پی آن در سال 404 میلادی 2 شخصیت که بعدها قدیس شناخته شدند الفبای ارمنی را ابداع کردند.
این پژوهشگر، به دستنوشته موجود در آستان قدس رضوی که در بردارنده بخش‌هایی از کتاب شارکان است اشاره کرد که به دو قلم سیاه و سرخ نگاشته شده است.
شفیعی گفت: در شناسنامه این اثر تاریخ‌هایی نوشته شده است که نشان می‌دهد این نسخه از سال 1368 هجری شمسی در کتابخانه آستان قدس بوده و بیشتر به عنوان رساله خط عبری شناسایی شده که در کنار قرآن‌های دستنویس در مخزن بازیابی شده‌اند.
وی قدمت اثر را با توجه به نوع کاغذ آن متعلق به قرن 6 و 7 قمری عنوان کرد و گفت: رونوشت چاپ شده از شارکان در سال 1853 در قسطنطنیه کمتر از یکهزار برگ است و بر این اساس دست نوشته مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی بخشی از شاراکان است و چینش آن نیز به هم ریخته است.
شفیعی، دستنوشته موجود در این مرکز را نویسه‌های ترشناگیر با رنگ سرخ عنوان کرد و گفت: ترشناگیر گونه‌ای از خوشنویسی است که به خط پرنده‌ای شناخته می‌شود.
