کریم آقاخان چهارم، رهبر معنوی اسماعیلیان درگذشت
کریـم الحسینی، معروف به آقاخان چهارم، چهل و نهمین امام مسلمانان اسماعیلی، در ۸۸ سالگی در لیسبون پرتغال در کنار خانواده‌اش درگذشت. کریم آقاخان چهارم، در سوئیس متولد شده بود و تابعیت بریتانیا داشت. آقاخان فعالیت‌های انسان‌دوستانه خود را در کشورهای در حال توسعه گسترش داد و با پادشاه انگلیس دوستی نزدیک داشت. او با ثروت تقریباً یک میلیارد دلار و تأسیس بنیادها و مؤسسات فرهنگی و آموزشی، آثار ماندگاری در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی برجای گذاشت. نخست‌وزیر پاکستان و دیگر رهبران جهانی با ادای احترام به وی، تلاش‌هایش در کاهش فقر و تقویت حقوق بشر را ستودند.
به گزارش دین‌آنلاین به نقل از بی بی سی، کریم الحسینی معروف به آقاخان چهارم، بنبانگذار میلیاردر خیریه آقاخان و رهبر معنوی اسماعیلیه نزاری، در حالی چشم از این دنیا فروبست که در کنار خانواده‌اش در لیسبون پایتخت پرتغال به سر می‌برد.
کریم آقاخان، چهل و نهمین امام وراثتی مسلمانان اسماعیلی بود که نسل او مستقیم به پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، می‌رسد.
کریم آقاخان در سوئیس متولد شده بود، تابعیت بریتانیا را داشت و در یک قصر در فرانسه زندگی می‌کرد.
امام فقید اسماعیلیان، دوستی نزدیکی با پادشاه انگلیس و مادرش، ملکه الیزابت دوم داشت.
بی بی سی در گزارش اختصاصی خود نوشته است: به نظر می‌رسد که پادشاه به دلیل از دست دادن یک دوست قدیمی که سال‌ها با وی در ارتباط بوده، به شدت متأثر شده و هم‌اکنون در تماس خصوصی با خانواده وی است.
خیریه‌های آقاخان صدها بیمارستان، پروژه‌های آموزشی و فرهنگی را به ویژه در کشورهای در حال توسعه مدیریت می‌کردند.
آقاخان سبک زندگی لوکسی داشت؛ یک جزیره خصوصی در باهاما داشت و با کشتی بزرگ و یک جت خصوصی تفریج می‌کرد.
شبکه توسعه آقاخان در بیانیه‌ای اعلام کرد که “همدردی خود را با خانواده عالی‌جناب و جامعه اسماعیلی در سراسر جهان ابراز می‌دارد.”
این بیانیه افزوده است: “ما همچنان با شرکای خود برای بهبود کیفیت زندگی افراد و جوامع در سراسر جهان، همان‌طور که او می‌خواست، صرف‌نظر از وابستگی‌های دینی یا پیشینه‌هایشان، همکاری می‌کنیم.”
اسماعیلیان، جمعیتی در حدود 15 میلیون نفر در سراسر جهان دارند که از این تعداد 500 هزار نفر در پاکستان زندگی می‌کنند. جمعیت‌های بزرگی نیز در هند، افغانستان و آفریقا به سر می‌برند.
شاهزاده کریم آقاخان در سال 1957، در بیست سالگی، به عنوان امام مسلمانان اسماعیلی جانشین پدربزرگش شد.
بر اساس گزارش مجله فوربز در سال 2008، ثروت شاهزاده به طور تقریبی معادل 1 میلیارد دلار (801 میلیون پوند) تخمین زده می‌شد. ثروت ارثی او با علایق تجاری متعدد، از جمله پرورش اسب، افزایش یافت.
کریم آقاخان به عنوان مالک و پرورش‌دهنده برجسته اسب‌های مسابقه‌ای در بریتانیا، فرانسه و ایرلند شناخته می‌شد و شرگار را پرورش داد که زمانی معروف‌ترین و باارزش‌ترین اسب مسابقه در جهان بود.
کریم آقاخان همچنین بنیان‌گذار بنیاد آقاخان بود و نام خود را به مؤسساتی مانند دانشگاهی در کراچی و برنامه معماری اسلامی آقاخان در دانشگاه هاروارد و مؤسسه فناوری ماساچوست اختصاص داده بود.
هر ساله جایزه معماری بنیاد آقاخان به منظور تقدیر از دستاوردهای برجسته در این زمینه اهدا می‌شود.
او همچنین گروه رسانه‌ای تأسیس کرد که اکنون بزرگ‌ترین سازمان رسانه‌ای مستقل در شرق و مرکز آفریقا به شمار می‌رود.
نخست‌وزیر پاکستان، شهباز شریف، با توصیف شاهزاده به‌عنوان “مردی با چشم‌انداز، ایمان و سخاوت” و “رهبری قابل‌توجه”، به او ادای احترام کرد.
شهباز شریف درباره آقاخان گفت: “او با تلاش‌های خستگی‌ناپذیر خود در زمینه کاهش فقر، مراقبت‌های بهداشتی و برابری جنسیتی، از حقوق محرومان حمایت کرد و اثری ماندگار بر زندگی بی‌شماری از افراد گذاشت.”
پی‌نوشت یک:
یکی از مهم‌ترین چالش‌های این فرقه در دنیای معاصر، حفظ هویت دینی و فرهنگی در کنار سازگاری با تغییرات سریع اجتماعی، اقتصادی و فناوری است.
اعضای این شاخه، در جامعه‌های پراکنده در سطح جهان، با نیاز به توازن بین احترام به سنت‌های دیرینه و پذیرش نوآوری‌های مدرن دست و پنجه نرم می‌کنند. از سوی دیگر، تلاش برای ارتقاء عدالت اجتماعی و اقتصادی، توسعه پایدار، و ایجاد فرصت‌های برابر در میان جوامع مختلف، از دیگر دغدغه‌های اساسی این فرقه به شمار می‌آید.
رابطه میان اسماعیلی نزاری که آقاخان امام آن محسوب می‌شود و سایر شاخه‌های شیعه از دیرباز پیچیده و چندلایه بوده است. به عبارت دیگر، از یک سو، نزاریان یکی از شاخه‌های شیعه در نظر گرفته می‌شوند و ریشه‌های تاریخی و مذهبی مشترکی با سایر شیعیان دارند.
از سوی دیگر، به دلیل تفاوت‌های تئولوژیک، فکری و عملیاتی در عرصه‌های مذهبی و عرفانی، گاهی اوقات اختلاف‌نظرهایی میان نزاریان و سایر شیعیان (به ویژه شیعه دوازده امامی) مطرح شده است.
در دوران معاصر، جامعه نزاری تحت رهبری آقاخان تلاش کرده تا با تأکید بر ارزش‌های جهانی، بین‌المللی و انسجام اجتماعی، به نوعی پل ارتباطی میان سنت‌های دینی خود و دنیای مدرن بپردازد. این رویکرد موجب شده تا از یک سو، آن‌ها هویت مذهبی خود را حفظ کنند و از سوی دیگر در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی با سایر جوامع شیعی و غیرشیعی تعامل مثبت داشته باشند.
بنابراین، رابطه میان نزاریان و سایر شیعیان هم از نظر تاریخی و دینی دارای ریشه‌های مشترک است و هم به دلیل اختلافات تئولوژیک و رویکردهای مختلف، دارای تفاوت‌هایی به چشم می‌خورد.
پی‌نوشت2:
اعتقادات اسماعیلیان به هفت امام و مراتب امامت
۱. اعتقاد به هفت امام و تقسیم‌بندی ادوار نبوّت
اسماعیلیان معتقدند که هفت امام وجود دارد و به همین دلیل به آن‌ها «سبعیّه» یا «هفت امامیه» نیز گفته می‌شود. آن‌ها بر این باورند که ادوار نبوّت از هفت دور تشکیل می‌شود و هر مرحله از دوره نبوّت، یعنی هر دوره غیبت، به وسیله‌ی یک ناطق و یک وصی افتتاح می‌گردد و یک یا چند دسته هفت‌گانه از امامان جانشین آنان می‌شود. سپس، آن دوره به وسیله‌ی آخرین امام (یعنی قائم) یا امام رستاخیز، که دوران پیشین را خاتمه می‌دهد، پایان می‌یابد.
۲. مراتب چهارگانه امامت در باور اسماعیلیان
از نظر اسماعیلیان، امام دارای مراتب چهارگانه است:
- (الف) امام مقیم:
همان کسی که پیامبر ناطق را بر می‌انگیزد و این عالی‌ترین درجه امامت است؛ این مقام را «ربّ الوقت» نیز می‌گویند. - (ب) امام اساس:
وصی و جانشین پیامبر است؛ امین راز و یاور اوست و سلسله امامان مستقر در نسل او تداوم می‌یابد. - (ج) امام مستقر:
کسی که امام بعد از خود را تعیین می‌کند. راه تعیین امام از نظر اسماعیلیان دو طریق است: یکی وراثت و دیگری نص امام مستقر است. در حالی که به اعتقاد شیعه امامیه، همه دوازده امام توسط پیامبر (صلی الله علیه وآله) که از جانب خداوند معین شده‌اند معرفی می‌گردند و هر امام، امام بعدی را به اصحاب و یاران خاص معرفی می‌کند. - (د) امام مستودع:
همان نائب الامام نیز گفته می‌شود و به نیابت از امام مستقر به انجام امور امامت می‌پردازد؛ اما حق تعیین جانشین بعد از خود را ندارد.
این تفکیک مراتب امامت، چارچوبی نظری و مفهومی در درک جایگاه و عملکرد امام در باور اسماعیلیان ارائه می‌دهد و تفاوت‌هایی را با رویکرد شیعه امامیه در تعیین امامان نشان می‌دهد.
پیشنهاد سردبیر:
