انجمن حجتیه
سید حسن افتخارزاده سبزواری که چشم از جهان فرو بست، بحث بر سر انجمن حجتیه هم بالا گرفت. او را پس از شیخ محمود حلبی، به عنوان رهبر معنوی انجمن می شناختند. حرف و حدیثها در خصوص این انجمن متفاوت است. برخی آن را مقبول می دانند و بعضی قلم بطلان بر آن می کشند. در این میان پیامهای برخی از اعاظم حوزوی در وفات افتخار زاده هم چالش برانگیز شد. در این پرونده ماجرای انجمن حجتیه را بیان کرده ایم. مروری بر زندگی و افکار سید حسن افتخار زاده داریم. همچنین خاطرات هاشم آقاجری از حضور در انجمن حجتیه را باز گفته ایم.
سید حسن افتخارزاده سبزواری، رهبر معنوی انجمن حجتیه، در ۸۳ سالگی پس از یک دوره بیماری درگذشت. او که از شاگردان برجسته‌ای چون ادیب نیشابوری، آیت‌الله وحید خراسانی و شهید مطهری بود، در حوزه و دانشگاه به تحصیل پرداخت و رساله‌ای درباره عدل الهی نوشت. افتخارزاده با تأکید بر کلام اهل بیت (ع)، به نقد دیدگاه‌های عرفانی و فلسفی پرداخت و در مباحث سیاسی، اولویت دین بر حکومت را مطرح کرد. این گزارش به بررسی زندگی، فعالیت‌ها و تأثیرات افتخارزاده و انجمن حجتیه می‌پردازد.
بخش اول: زندگی و فعالیت‌های سید حسن افتخارزاده
سید حسن افتخارزاده پس از درگذشت شیخ محمود حلبی، مؤسس انجمن حجتیه، در سال ۱۳۷۶ به رهبری این انجمن منصوب شد. او در حوزه علمیه نزد استادانی چون آیت‌الله میلانی و آیت‌الله وحید خراسانی تحصیل کرد و در دانشگاه تهران نیز زیر نظر شهید مطهری و دکتر سید حسین نصر به تحصیلات خود ادامه داد. رساله دکتری او درباره عدل الهی بود و او همواره بر اولویت کلام اهل بیت (ع) تأکید داشت. افتخارزاده در عین حال، به نقد دیدگاه‌های عرفانی و فلسفی پرداخت و معتقد بود که سخن نهایی در روایات اهل بیت یافت می‌شود.
سیدحسن افتخارزاده، جانشین شیخ محمود حلبی، مؤسس انجمن حجتیه درگذشت
سیدحسن افتخارزاده سبزواری، پس از گذراندن دوران بیماری در 83 سالگی درگذشت. او از ۲۶ دی سال ۱۳۷۶ پس از درگذشت شیخ محمود حلبی، مؤسس انجمن حجتیه، جانشین استادش شده بود. در حوزه شاگرد آیات میلانی، شیخ ابوالحسن شیرازی، آیت‌الله وحید خراسانی و در دانشگاه تهران و انجمن حکمت و فلسفه شاگرد آیت‌الله شهید مطهری، آیت‌الله مهدی حائری یزدی و دکتر سید حسین نصر بود. عظیم محمودآبادی، پژوهشگر دین و فلسفه، که در دوران نوجوانی گاهی پای منبرهای افتخارزاده می‌نشسته، یادداشتی در اختیار دین‌آنلاین گذاشته و تجربه خود را از حضور در مجالس وی به قلم آورده است.
میثم زحمتکش: سید حسن افتخارزاده، رهبر معنوی انجمن حجتیه، در ۸۲ سالگی درگذشت. افتخارزاده که از شاگردان برجسته‌ای استادانی چون ادیب نیشابوری و آیت‌الله وحید خراسانی بود، علاوه بر تحصیلات حوزوی، در دانشگاه تهران نیز تا مقطع دکتری پیش رفت و رساله‌ای درباره عدل الهی نوشت. افتخارزاده با تأکید بر کلام اهل بیت (ع)، به نقد دیدگاه‌های عرفانی و فلسفی پرداخت و معتقد بود سخن نهایی در روایات اهل بیت یافت می‌شود. وی همچنین در مباحث سیاسی، با تأکید بر اولویت دین بر حکومت، دیدگاه‌های خاص خود را مطرح کرد.
سیدحسن افتخارزاده، جانشین شیخ محمود حلبی، مؤسس انجمن حجتیه درگذشت
بخش دوم: تاریخچه و اهداف انجمن حجتیه
انجمن حجتیه در سال‌های ابتدایی فعالیت خود با نام “انجمن ضد بهاییت” شناخته می‌شد و هدف اصلی آن مبارزه با فرقه بهاییت و ترویج اندیشه مهدویت بود. شیخ محمود حلبی، بنیانگذار این انجمن، با الهام از آموزه‌های میرزا مهدی اصفهانی، به مقابله با بهائیت پرداخت. انجمن حجتیه با تشکیلاتی منسجم و غیرسیاسی، در عرصه‌های آموزشی، تحقیقاتی و تبلیغی فعال شد. اما پس از انقلاب اسلامی، این انجمن با چالش‌های جدی مواجه شد و در سال ۱۳۶۲ فعالیت رسمی خود را تعطیل کرد. با این حال، اندیشه‌ها و فعالیت‌های آن تا به امروز ادامه یافته است.
مهدویت و فعالیت‌های مرتبط با آن همواره از موضوعات حساس و چالش‌برانگیز در تاریخ معاصر ایران بوده است. در این میان، انجمن حجتیه به عنوان یکی از تشکل‌های مذهبی تأثیرگذار، با محوریت مبارزه با فرقه بهاییت و تبلیغ اندیشه مهدویت شکل گرفت. شیخ محمود حلبی، بنیانگذار این انجمن، با الهام از آموزه‌های استادش میرزا مهدی اصفهانی و تجربیات شخصی، مسیر خود را برای مقابله با بهائیت و ترویج اندیشه‌های مهدوی آغاز کرد. انجمن حجتیه با تشکیلاتی منسجم و غیرسیاسی، به‌سرعت گسترش یافت و در عرصه‌های آموزشی، تحقیقاتی و تبلیغی فعال شد. اما با وقوع انقلاب اسلامی و تغییر فضای سیاسی کشور، این انجمن با چالش‌های جدی مواجه شد و سرانجام در سال ۱۳۶۲ فعالیت رسمی خود را تعطیل کرد. با این حال، اندیشه‌ها و فعالیت‌های انجمن حجتیه تا به امروز ادامه یافته و تأثیرات آن در جریان‌های مذهبی و اجتماعی ایران قابل بررسی است. مهدی کشاورز در این گزارش به بررسی تاریخچه، اهداف، چالش‌ها و تحولات انجمن حجتیه از زمان تأسیس تا امروز می‌پردازد.
در دورانی که فعالیت‌های انجمن حجتیه در ایران اوج گرفته بود، بسیاری از جوانان مذهبی جذب این تشکل می‌شدند. این انجمن که ابتدا با نام “انجمن ضد بهاییت” شناخته می‌شد، تمرکز اصلی خود را بر مبارزه با فرقه بهاییت قرار داده بود. هاشم آقاجری، از جمله افرادی بود که مدتی در این انجمن فعالیت کرد، اما پس از مدتی از آن فاصله گرفت. او در خاطرات خود به تشریح ساختار، فعالیت‌ها و انحرافات فکری این انجمن پرداخته است. انجمن حجتیه با تشکیلات منسجم و سلسله مراتب دقیق، تلاش می‌کرد تا با نفوذ در جلسات بهایی‌ها و شناسایی جوانان جذب‌شده به این فرقه، به مبارزه‌ای سازمان‌یافته دست بزند. با این حال، برخی از اعضا، از جمله آقاجری، به مرور زمان از روش‌ها و اهداف این انجمن دلسرد شدند و آن را ترک کردند. این گزارش نگاهی عمیق به ساختار، فعالیت‌ها و چالش‌های انجمن حجتیه دارد و بخشی از خاطرات هاشم آقاجری را بازگو می‌کند.
—
بخش سوم: چالش‌ها و تحولات انجمن حجتیه
انجمن حجتیه در طول حیات خود با چالش‌های متعددی روبرو بود. مخالفت‌ها با مرام و مسلک شیخ محمود حلبی، به‌ویژه از سوی برخی جریان‌های حوزوی، از جمله این چالش‌ها بود. حلبی که ابتدا از حامیان نهضت ملی شدن نفت بود، پس از کودتای ۲۸ مرداد از سیاست کناره گرفت و به فعالیت‌های مذهبی و ضد بهاییت پرداخت. با این حال، برخی از اعضای انجمن، مانند هاشم آقاجری، به مرور زمان از روش‌ها و اهداف این انجمن دلسرد شدند و آن را ترک کردند. این انجمن با وجود تعطیلی رسمی، تأثیرات خود را در جریان‌های مذهبی و اجتماعی ایران حفظ کرده است.
شیخ‌محمود ذاکرزاده تولایی معروف به حلبی از شخصیت‌های چالش‌برانگیز تاریخ معاصر ایران است. او پس از سال‌ها تحصیل و تدریس فلسفه تحت تأثیر آیت‌الله میرزا محمدمهدی اصفهانی قرار گرفت و از مخالفان فلسفه شد و بهترین تقریر درس استادش میرزا مهدی اصفهانی را نوشت که به تصحیح استاد درآمد و هم‌اکنون در کتابخانهٔ آستان قدس رضوی موجود است. با تأسیس انجمن حجتیه به تبیین دیدگاه‌های میرزای اصفهانی پرداخت. محمود حلبی درراه بازگشت از سفر کربلا به بیماری صعب‌العلاجی دچار شد و آنجا به دست حسنعلی نخودکی اصفهانی درمان شد. این حادثه باعث شد که وی به شاگردان حسنعلی نخودکی بپیوندد و شاخص‌ترین شاگرد وی گردد. وی در سال‌های 1328 تا 1332 به فعالیت سیاسی پرداخته و از نهضت ملی شدن صنعت نفت حمایت می‌نمود. حلبی پس از کودتای 28 مرداد از سیاست کناره گرفت و افزایش تعداد بهائیان در ایران را زیر نظر داشت. به همین منظور وی انجمن ضد بهائیت را پایه‌ریزی کرد که بعدها به نام انجمن حجتیه مهدویه نامیده شد. (نک رسول جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران)
با این حال، در درون جامعه حوزوی مخالفت‌های آشکار و پنهانی با مرام مرجوم حلبی وجود داشت که به نمونه‌ای از آن اشاره می‌شود.
شهید هاشمی نژاد درباره انجمن حجتیه می‌گفت: برای شاه مهم بود که سر جوانان را یک جا گرم کند که کاری به سیاست نداشته باشند. یکی از سرگرمی‌ها هم این بود که بروید با بهائیت مبارزه کنید.
تز انجمن حجتیه این بود که نباید با رژیم پهلوی درگیری پیدا کرد
